سوسن فرخ نیا نامی‌آشنا در عالم تئاتر ایرانی برون‌مرزی است. او زندگی خود را وقف بازیگری و کارگردانی تئاتر در لندن، اروپا و آمریکا کرده است.
سوسن مدیر و موسس گروه نمایش سام است که از سال ۱۹۹۲ در لندن فعالیتِ مستمر نمایشی و آموزشی دارد یعنی او همواره بخشی از وقت خود را به صورتِ منظم به آموزش بازیگری در تئاتر اختصاص داده است. سوسن فرخ نیا به عنوان بازیگر و کارگردان نه فقط در جشنواره‌های تئاتر در اروپا، به ویژه در آلمان شرکت فعال دارد بلکه گروه سام امسال سومینِ دورۀ جشنوارۀ تئاتر ایرانی لندن را در سپتامبر برگزار خواهد کرد. لازم به یادآوری است که خانم فرخ نیا این اواخر در چندین فیلم سینمایی غیر ایرانی نیز شرکت داشته است. از او به عنوان یک فعال پیگیر هنری نظرش را دربارۀ کیهان لندن جویا شدیم.
-خانم فرخ نیا، نظرتان در مورد کیهان لندنِ چاپی در گذشته و نسخۀ اینترنتیِ کنونی چیست؟
-ببینید، من از همان اول که به لندن برای اقامت آمدم و متوجه شدم که کیهانی در لندن هست آن را مشترک شدم که به نوعی پشتیبانی کرده باشم از این رسانه. هر وقت هم که کسی از من می‌پرسید اگر کیهان‌ات رسیده می‌توانم نگاهی بهش بندازم جواب می‌دادم که نه برو خودت کیهان‌ات را بخر یا مشترک بشو که کیهان سر جایش بایستد.
دلیل این برخورد من چه بود؟ تمام رسانه‌های برون‌مرزی که ما می‌بینیم مخاطبی که دنبالش هستند یک جوری ایرانیان درون‌مرزی هستند. در حالی که این کیهان یک چیزش که منحصر به فرد است و باعث شده که من همیشه پشتیبانش باشم این است که از نظر کیهان لندن هموطن هموطن است. خب، برون‌مرزی‌های ایرانی واقعاً جمعیتی هستند که نمی‌شود نادیده گرفت‌شان. تازه یک سری هم همواره دارند به ما می‌پیوندند. بنا بر این بسیار طبیعی است که رسانه‌ای که زندگی برون‌مرزی‌ها را منعکس کند و به طور مشخص از فعالیت‌های هنری و آموزشی و فرهنگی ما حمایت کند من هم ارادت بیشتری نسبت به آن و با آن رابطۀ دوستانه‌تری داشته باشم و پشت این رسانه بیشتر بایستم. ما رسانه‌ها، رادیو و تلویزیون‌های زیادی در خارج از کشور داریم که هیچ پشتیبانی از این همه فعالیت فرهنگی و هنری و این همه هنرمند که در همین لندن و اروپا اقامت دارند نمی‌کنند و هیچ خبری از این فعالیت‌ها نمی‌دهند بعد یک دفعه پا میشوند و می‌روند و از یک کشوری و جایی که هیچ ایرانی ندارد و یا قابل مقایسه با شمار ایرانیان اینجا نیست گزارش‌های مفصل تهیه می‌کنند! در حالی که وظیفۀ اینها باید آن باشد که اگر قرار است پنج گزارش تهیه کنند اقلاً دو تاش مربوط به ایرانیانِ شهر و کشوری باشد که در آنجا رسانه‌شان فعالیت می‌کند. یعنی باور نکردنی است که آدم زیر دماغ اینها کار کند ولی آنها فعالیت‌های ما را با سماجت نادیده بگیرند و بیشترین حجم مطالب را به اینکه فلان هنرپیشه و ستاره در ایران چه کار می‌کند و در کدام فیلم بازی می‌کند و چه قراردادی را امضاء کرده است و اینکه در جشنوارۀ فجر چه خبر بود اختصاص دهند! اگر فضایی متناسب به آنها اختصاص داده شود من حرفی ندارم ولی نه به قیمت اینکه فعالیت‌های برون‌مرزی‌ها کاملاً نادیده گرفته شود.
– آیا به سایت کیهان لندن در اینترنت مراجعه می‌کنید؟ پوشش برنامه‌های فرهنگی و هنری کیهان لندن را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا از نوع پوشش برنامه‌هایِ گروه سام توسط کیهان لندن راضی هستید؟
-از پوشش برنامه‌های نمایشی ما از طرف کیهان لندن بسیار ممنون هستم. هم‌چنان که گفتم برایم مهم است که چقدر رویدادهای اجتماعی، فرهنگی و هنری جامعۀ ایرانیِ شهر و کشوری که درآن زندگی می‌کنم در رسانه‌ای که استفاده می‌کنم بازتاب پیدا کرده باشد و این است که رسانه را برای من جالب می‌کند. من می‌بینم که کیهان لندن، به ویژه این اواخر، به طور مرتب و برنامه‌ریزی شده در بیشترِ برنامه‌ها و رویدادهای فرهنگی و اجتماعی حضور دارد و گزارش می‌دهد. البته من فکر می‌کنم که باید کیهان لندن موفقیت‌هایِ هنرمندانِ ایرانی در جامعۀ میزبان را کمی بیشتر بازتاب دهد. خیلی از هنرمندان ایرانی موفقیت‌های زیادی را کسب کرده‌اند که به اندازۀ کافی در جوامع ایرانی کشورهای غربی انعکاس نیافته است. مثلاً فکر می‌کنم خیلی‌ها نام Narg Es را در لس آنجلس نشنیده باشند که بازیگر بسیار خوبی است که در آخرین فیلم بابک انوری با او همبازی بودم.
-خانم فرخ نیا، سایت کیهان لندن در دور جدید فعالیتِ خود کلیپ‌های کوتاه ویدئویی هم زیاد دارد. ما تا کنون ازاجراهای شما ویدئو نگذاشته‌ایم. آیا اجازه می‌دهید که ما گزارش‌های ویدئویی از برنامه‌های شما داشته باشیم و فکر می‌کنید که چنین گزارش‌هایی بیشتر از گزارش‌های نوشتاری برای اطلاع‌رسانی و تشویق مردم برای آمدن به اجراهای شما موثر باشد؟
-خب ببینید، فکر می‌کنم که آدم باید با عصر خودش پیش برود. بسیار خوب است که کیهان لندن این کار را می‌کند. خوب است که مردم بیایند و عصرها بشینند و از اینترنت خبرها را دنبال کنند. البته از طرف دیگر من افسوس می‌خورم که مطبوعات چاپی و کاغذی دارد کم رونق می‌شود. مانند قضیه تلویزیون و سینما شده است که با آمدن تلویزیون، سینما، حداقل در دوران بلافاصله بعد از آن، از رونق افتاد. البته در نظر داشته باشیم که مردم حوصلۀ مقاله‌ها و مطالب بلند را دیگر ندارند. یکی‌اش خود من که واقعاً وقت خواندن آنها را ندارم. خوب در نتیجه در این فوران و تورم مطالب و رسانه‌ها آدم مجبور است که انتخابی عمل کند. من خودم آن مطالبی را که جالب می‌بینم چاپ می‌کنم و می‌خوانم. ولی در مورد ویدئو کلیب‌ها که خوب جراید خارجی هم همین کار را می‌کنند و بسیار خوب است و گروه ما از آن حتماً استقبال خواهد کرد.
-در مورد ضرورت انتشار نسخۀ کاغذی کیهان چه فکر می‌کنید؟ جای آن را خالی می‌بینید؟
-من آدم رمانتیکی هستم و دوست دارم روزنامۀ خودم را بخرم و بنشینم و در حین نوشیدن قهوه آن را بخوانم. ببینید تمام روزنامه‌های بزرگ دنیا هنوز نسخه چاپی خود را حفظ کرده‌اند. یا اینکه دیده‌اید که روزنامۀ رایگان و مزخرف و با آن میزانپاژ مزخرفِ «مترو» درمترو لندن در همان ساعات اولیۀ روز نایاب می‌شود. پس هنوز ضرورت نسخۀ چاپی وجود دارد. دیگر اینکه من کمی‌نسبت به هر چیزی که مجازی است محتاط هستم و دوست ندارم که همه چیز به طرف مجازی شدن پیش برود. سرعت این مجازی شدن را زیاد دوست ندارم و ناراحت هستم که بانک‌ها دارند خالی از کارمندان و تماس انسان با انسان میشوند. دوست ندارم همه پرداخت‌های کارتی و اینترنتی شود و پول اسکناس منسوخ شود. منظور من البته کیهان لندن نیست؛ تنها اینکه من اساساً نسبت به دنیای مجازی به عنوان وسیله‌ای برای کنترل بدبین هستم و این روی مراجعۀ من به سایت‌های اینترنتی تاثیر می‌گذارد. دیگر اینکه بچه‌ها خیلی وقت‌ها به من می‌گویند فلا ن برنامه را در فیس‌بوک و یا فلان جا گذاشتند و خیلی‌ها گفته‌اند که خواهند آمد ولی شب برنامه می‌بینی که جمعیتی نیامده است. این است که اینترنت برای تبلیغات مربوط به کارِ ما چندان مناسب نیست. بنا بر این لطفاً نسخۀ چاپی کیهان لندن را هرچه زودتر مجدداً منتشر کنید.
-خانم فرخ نیا از برنامه‌های آینده خودتان برای ما و خوانندگان بگویید.
-ما در حال حاضر شدیداً مشغول تدارک و هماهنگی دورۀ سوم جشنوارۀ تئاتر ایرانی لندن هستیم که از ۸ تا ۱۳ سپتامبر برگزار می‌شود. البته امسال فقط دو برنامه از انگلیس در این جشنواره داریم بقیه از آلمان، فرانسه و سوئد هستند. چند تن از چهره‌های سرشناس ادبی و هنری مانند ابراهیم گلستان و ایرج جنتی عطایی نیز بسیار امیدواریم که در جشنوارۀ امسال حضور داشته باشند. من امیدوار هستم که مردم از این دوره هم استقبال کنند و بلیت بخرند و از ما پشتیبانی کنند. ما البته نیروی داوطلب زیاد داریم و همه با عشق همکاری می‌کنند اما ما بودجه کم داریم زیرا که بودجه‌ای که از شورای هنری انگلیس گرفته‌ایم تنها پول سالن و هزینه‌های سفر و اقامت هنرمندان مهمان را تامین می‌کند. در حالی که خوب است که بتوانیم دستمزد نیز به آنها بدهیم. خلاصه خرج‌مان زیاد است. برای همین هم من یک سایت پشتیبانی مالی به اسم Cofounding روی صفحۀ فیس‌بوک خودم گذاشته‌ام و توضیح داده‌ام که ما چقدر بودجه کم داریم و اگر تنها از جمع دوستان فیس بوک و لیست گروه تئاتری سام و لیست جشنواره که در جمع ۱۳۰۰ الی ۱۴۰۰ نفر هستند تنها ۵۰۰ الی ۶۰۰ نفر نفری ۲۰ پوند به ما کمک کنند کمبود بودجۀ ما رفع خواهد شد. این کار ما را قادر خواهد ساخت که به سازمان‌ها و مراکزی که به ما بودجه می‌دهند نشان دهیم که مردم این جشنواره را دوست دارند و این امر تا حدی کمک‌های مالی سال‌های آینده را تضمین خواهد کرد.
ببینید، ما ایرانی‌ها بیشتر تمایل داریم که به خیریه‌هایی که برای ساختن مدرسه و بیمارستان پول جمع می‌کنند کمک مالی کنیم که این البته بسیار لازم است. ولی در عین حال بسیار لازم است که به وسیلۀ نمایش تئاتر و آموزش آن به روح و روان تماشاگران و بازیگران رسید زیرا که مخصوصاً هنرمندان که آدم‌های حساسی هستند در نبود چنین امکاناتی به افسردگی، یأس و نومیدی دچار میشوند. اصلاً تئاتر غذای روح است. برگزاری این جشنواره و به طور کلی تدارک اجرایِ نمایش و آموزش تئاتر برای جامعۀ ایرانی لازم است و ما در کلاس‌های خودمان با به کار گرفتن حرفه‌ای‌ها و غیر حرفه‌ای‌ها تلاش می‌کنیم یک فضای فرهنگی و هنری ایجاد بشود. به این ترتیب هنرمندان در مرکز توجه قرار می‌گیرند و اندوخته‌های خود را با مردم وعلاقمندان در میان می‌گذارند و احساس خوبی به آنها دست می‌دهد. کم نیستند هنرمندانی که در همین غربت دچار افسردگی‌های و انزواگزینیِ شدیدی شده‌اند.
دیگر آنکه فقط کمک‌های به قول معروف «سخت افزاری» کافی نیست بلکه کمک‌های «نرم‌افزاری» هم بسیار مهم و مفید هستند. هنر یک درمان اساسی برای خیلی‌ها می‌تواند باشد چنان که تمام گروه‌های تعلیم و تربیتی در همه جای جهان برای پیاده کردن روش تربیتی خود از هنر بهره می‌برند.
حرف آخر من این است که اگر تنها ۲۰ الی ۳۰ درصد از ایرانیان برون‌مرزی به چنین پروژه‌هایی کمک کنند ما حتی می‌توانیم پایه‌های محکمی برای کمک به هموطنان داخل کشورمان بریزیم.
-خانم فرخ نیا، بسیار ممنون از نکته‌های ظریفی که مطرح کردید و وقتی که در اختیار کیهان لندن گذاشتید.
