نزدیک به دو دهه است که زبان فارسی به عنوان یکی از «زبان‌های مدرن خارجی»* در لیست مواد درسی و امتحانی انگلستان در مقاطع GCSE و A Level** قرار دارد.
در این مدت صدها تن از جوانان و نوجوانان ایرانی، افغانی، تاجیک و حتی دانش آموزان غیر فارسی زبان، از این فرصت و حق برای تکمیل زبان مادری و یادگیری زبان دوم استفاده کرده، گواهی‌نامه گرفته و از ارزش آموزشی، فرهنگی و اجتماعی آن بهره‌مند شده‌اند.
در تمام این سال‌ها دریافت این مدرک، انگیزه و مشوق بزرگی برای دانش‌آموزان، والدین و نیز آموزشگاه‌های پر شمار زبان فارسی در بریتانیا بوده است. نسل جوان فارسی‌زبان در این سال‌ها با امید و دلگرمی یک روزتعطیلی آخر هفته خود را به یادگیری زبان مادری‌اش در مدرسه می‌گذراند؛ به فرهنگ و هویت ایرانی اش آگاه می‌شود؛ و بر توان ارتباط‌اش در درون خانواده- و با نسل گذشته می‌افزاید.
اما اخیرا سازمان سراسری برگزار کننده امتحانات OCR *** اعلام کرده است که احتمال آن می‌رود که چند زبان از جمله زبان فارسی را از لیست موضوعات امتحانی در مقاطع GCSE و A Level حذف کند.
OCR می‌گوید تصمیمات اخیر دولت بریتانیا مبنی بر تغییر سیستم امتحانی، هزینه سنگینی را به این سازمان تحمیل کرده است. این بدین معناست که سازمان OCR برای اینکه بتواند این هزینه‌ها را متقبل شود، ناچار است تعدادی از زبان‌ها را از لیست مواد امتحانی خود حذف کند. در این میان زبان‌هائی که تعداد متقاضیان آنها پائین‌تر است، با خطر حذف روبرو هستند و متأسفانه زبان فارسی یکی از این زبان‌هاست.
به گفته OCR از دلایل دیگر برای حذف زبان فارسی از سیستم امتحانی آموزش و پرورش بریتانیا، کمبود کارشناسان لازم برای تدوین سئوالات و برگزاری امتحانات است.
به دنبال اعلام این تصمیم که ممکن است به عمل در آید، تلاش فراگیری برای پیشگیری از حذف زبان فارسی از لیست مواد امتحانی آغاز شده است.
«انجمن مدارس زبان فارسی در لندن» متشکل از مدارس رستم، اندیشه، صمد بهرنگی، کانون ایران، فردوسی، تربیت، ایران، انستیتو زبان فارسی مستقر در کتابخانه مطالعات ایرانی با هدف دفاع از حق و فرصت آموزش زبان مادری و برای ابقای زبان فارسی در لیست مواد امتحانی OCR بی درنگ اقدام مشترک و هماهنگی را آغاز کرد. این انجمن توانسته است با ارتباط و مکاتبه با نمایندگان پارلمان، و افراد و نهادهای با نفوذ انگلیسی حمایت آنان را برای حل این موضوع جلب کند.
از آنجا که حذف زبان فارسی از دوره‌های GCSE و A Level شدیدأ تعداد دانشجویان زبان فارسی دانشگاه‌ها را تحت تأثیر قرار خواهد داد، آن دسته از دانشکده‌های بریتانیا که زبان فارسی تدریس می‌کنند – و به ویژه انشکده مطالعات شرق شناسی و آفریقائی دانشگاه لندن (SOAS) نیز مکاتبات جمعی با سازمان OCR انجام داده‌اند.
لازم به یادآوری است که افراد با نفوذی از بین سیاستمداران بریتانیا نیز حمایت خود را از ابقای زبان فارسی در لیست مواد امتحانی OCR اعلام کرده‌اند و نیکی مورگن Nicky Morgan وزیر آموزش و پرورش نیز وعده‌هائی در این زمینه داده است. اما متأسفانه هیچ یک این تلاش‌ها تا کنون به نتیجه قطعی نرسیده است.
علاوه بر سازمان میراث فرهنگی ایران (IHF) که حمایت خود را از این تلاش همه جانبه اعلام کرده است، سازمان‌های فرهنگی، تخصصی و اجتماعی دیگری نیز– از جمله انجمن فارسا- به این تلاش پیوسته‌اند.
چندی پیش سازمان «بیکدو» British-Iranian Community Development Organisation/BICDO که با هدف ارتقاء و تحکیم جامعه ایرانی در بریتانیا تأسیس شده است، میزبان نشستی شد با شرکت نمایندگان «انجمن مدارس زبان فارسی در لندن» ، «انجمن پزشکان ایرانی- بریتانیائی» (BIMA)، و گروه تئاتر سام.
هدف از این گردهمآئی، یافتن راهکارهای کوتاه، میان و بلندمدت برای حل این مشکل بود.
نتیجه عملی این نشست به این تصمیم کوتاه‌مدت منجر شد که هر یک از ایرانیان مقیم بریتانیا با نوشتن نامه به وکیل محلی خود در پارلمان از آنها بخواهند تا دولت در برنامه ریزی‌های آموزشی خود در این زمینه تجدید نظر کند. برای دیدن و استفاده از نمونه نامه به وکلای مجلس در این رابطه می‌توانید به سایت‌های سازمان «بیکدو» http://www.bicdo.org/persian-gcse/ و گروه تئاتر سام مراجعه کنید: http://www.saamtheatregroup.com/
امید است چنین حرکتی، از مشکلات OCR کاسته، و این سازمان را قادر به حفظ زبان فارسی کند.
اما این تنها راهکاری است کوتاه‌مدت. برای یافتن راهکارهای بلندمدت نیازمند یافتن پاسخ به این پرسش‌ها هستیم که چرا اساسأ به یادگیری زبان فارسی در بین خانواده‌های ایرانی آنچنان که باید و شاید بها داده نمی‌شود؟ و چرا جوانان ایرانی آنچنان که باید و شاید به فرهنگ مادری خود احساس وابستگی- و شاید دلبستگی – نمی‌کنند؟ پرسش‌ّهایی که نیازمند کاوش، تحقیق و بررسی دقیق، عمیق وهمه جانبه است.
*Modern Foreign Languages MFL
**GCSE & GCE Qualification
***Oxford, Cambridge and Rasa
