چرا اشتغال برای فرد مهم است؟

کامیار بهرنگ – فردریک راینفلد نخست وزیر سابق سوئد (۲۰۰۶ تا ۲۰۱۴) و دبیرکل حزب لیبرال محافظه‌کار «میانه‌رو» (از سال ۲۰۰۳) در یک سخنرانی در مدرسه مطالعات سیاسی و اقتصادی لندن LSE به جوانب گوناگون این موضوع پرداخت که چرا کار و داشتن شغل برای فرد در هر سن و سال و هر موقعیتی مهم است.

راینفلد که در دو دوره‌ی نخست وزیری خود توانسته بود با ایجاد نزدیک به ۳۰۰ هزار شغل جدید سوئد را در زمان بحران جهانی اقتصاد مدیریت کند در این سخنرانی به اهمیت موضوع اشتغال پرداخت.

او در ابتدای این سخنرانی با تاکید بر تفاوت میان افرادی که به هیچ‌عنوان وارد بازار کار نشده با افرادی که به هر دلیلی در حال حاضر بیکار هستند، اضافه کرد: «مساله اشتغال تنها یک موضوع مطالعه اقتصادی نیست که بخواهیم آن را در مقوله رشد اقتصادی بررسی کنیم، اشتغال یک موضوع چند وجهی است که باید به تمام جنبه‌های آن توجه داشت».

راینفلد در سخنرانی خود به خطرات افرادی که وارد بازار کار نشده و در واقع هیچ رابطه‌ای با جامعه فعال ندارند اشاره کرد و گفت: «ممکن است یک فرد به هر دلیلی برای مدتی کار خود را از دست داده باشد. اما او به خوبی می‌داند که شغل به معنی زندگی بهتر است و بسیاری از آنان در جستجوی کار برای بازگشت به جامعه کاری هستند. این دو بخش از جامعه کارکردی متفاوت دارند که سیاست‌های متفاوتی در مورد آنها باید پیگیری شود».

او همچنین به مساله تغییر ساختار سنی اشتغال پرداخت و با اشاره به افزایش میانگین طول عمر افراد نسبت به گذشته تاکید کرد که او در دولت خود به دنبال تغییر بنیادی در ساختار سن بازنشستگی بود. راینفلد بر این باور است که بسیاری از افراد حتی پس از سن ۶۵ سالگی امکان کار در عرصه‌های گوناگون را دارند. این نگاه نخست وزیر سابق سوئد در همان زمانی که مطرح شد با مخالفان بسیاری روبرو گشت اما او تاکید دارد که بسیاری از نیروهای فکری و کسانی‌که کارهای سنگین ندارند می‌توانند تا ۷۵ سالگی در جامعه‌ی کاری حضور داشته باشند.

راینفلد در بخشی دیگر از سخنرانی خود به تفاوت‌ شهروندان در توانایی‌های کاری اشاره کرد و تاکید داشت که این گوناگونی به پویایی بیشتر جامعه کمک می‌کند و البته باید زمینه‌های پیشرفت استعدادها و توانایی‌ها نیز فراهم شود تا شهروندان همیشه بتوانند در یک محیط سالم امکان بهره‌مندی از زندگی بهتر را داشته باشند.

نخست وزیر سابق سوئد در این سخنرانی به یکی از پروژه‌های دولت خود اشاره کرد که در آن امکان اشتغال و استخدام افرادی که به هر دلیلی بخشی از توانایی کاری خود را از دست داده‌اند با پرداخت یارانه (سوبسید) به کارفرما فراهم می‌آمد. افرادی که به دلیل بیماری (جسمی و روحی) امکان شرکت در رقابت‌های بازار کار را نداشتند از این امکان دولتی بهره‌مند شدند تا هم به کارفرما فشاری برای استخدام وارد نشود و هم فرد درون جامعه کاری باقی بماند. راینفلد در بخشی دیگر از سخنرانی خود تاکید داشت که دولت نمی‌تواند اشتغال را تضمین کند اما می‌تواند با اجرای چنین پروژه‌های اطمینان داشته باشد که کارفرما بدون هزینه‌های اضافی می‌تواند تعداد بیشتری را به استخدام خود درآورد. معافیت‌های مالیاتی و یا پروژه‌هایی از این دست در طول مدت ۸ ساله دولت ائتلافی احزاب دست راستی در سوئد، امکان ورود بسیاری را در مشاغل گوناگون فراهم آورده بود.

او در این سخنرانی به اهمیت برنامه‌های حمایتی در حوزه سلامت و خانواده اشاره کرد و گفت: «بخشی دیگر از پروژه‌های دولت که می‌تواند به اشتغال بیشتر، مخصوصا برای زنان بیانجامد شامل برنامه‌هایی می‌شود که به زنان این اطمینان را می‌دهد که آنان پس از تشکیل خانواده می‌توانند همچنان هم از اشتغال و هم خانواده لذت برند». پروژه‌هایی همچون مرخصی‌‌های اختیاری برای پدران پس از تولد فرزند یکی از این پروژه‌هاست که در واقع بخشی از بار نگهداری یک طفل را از دوش مادر برداشته و به این شکل آنها برای نگهداری از طفل خود نیازی به مرخصی‌های طولانی مدت ندارند.

راینفلد در سخنرانی خود به مساله مهاجران و پناهندگان نیز اشاره کرد و آنها را بخشی از نیاز یک جامعه پویا دانست. او تاکید داشت که امروز کمتر کسی در سوئد باور دارد که مهاجران موجب تخریب ساختار اقتصادی سوئد شده‌اند بلکه بخش خصوصی از ورود نیروهای متخصص، تحصیل‌کرده و فعال بهره برده و این موضوع خود را در بخش‌های گوناگون جامعه به نمایش گذاشته است. نخست وزیر سابق سوئد در مورد پناهندگان نیز تاکید داشت که روند بررسی پرونده‌ها و اعطای پناهندگی می‌بایست با روند برنامه‌ریزی شده‌ی ورود این افراد به بازار کار همراه شود تا همزمان نیروهای لازم برای تمام بخش‌های یک جامعه اقتصادی سالم تامین شود.

او ایجاد فرصت‌های شغل تابستانی برای جوانان بالای ۱۵ سال را بخشی از سیاست‌های دولت سوئد برای تشویق جوانان به درک مساله کار دانست و تاکید داشت که هیچ فردی را نمی‌توان به اجبار وارد بازار کار کرد اما با چنین مشوق‌هایی می‌توان به آنان نشان داد که شغل می‌تواند زندگی بهتری برای آنها به ارمغان آورد و به این شکل آنان را از همان جوانی به پویایی دعوت کرد.

در فرصت پس از سخنرانی، از وی پرسیدم با اینکه آمارهای اقتصادی از مدیریت موفق شما در زمان تصدی پست نخست وزیری خبر می‌دهد اما شما در آخرین انتخابات شکست خوردید، از سوی دیگر کارل بیلت [وزیر امور خارجه سابق سوئد] پس از انتخابات در بریتانیا به روی صفحه‌ی تویتر خود نوشت «اقتصاد همچنان کار می‌کند» به این معنی آیا اقتصاد در سوئد کار نمی‌کند؟ فردریک راینفلد پاسخ داد: «واقعا این سوال مهمی است که چگونه دولتی که توانست در دوران بحران جهانی اقتصاد رشد مثبت داشته باشد، کسری بودجه را به بهترین شکل مدیریت کند و به ایجاد اشتغال کمک کند در انتخابات شکست خورد. اما اینجا باید به دو مساله مهم اشاره کنم. اول اینکه در این انتخابات فقط ما شکست نخوردیم بلکه ۷ حزب اصلی شکست خوردند و تنها یک حزب پیروز آن بازی بود». راینفلد به قدرت گرفتن حزب «دموکرات‌های سوئد» که یک حزب افراطی دست راستی است، اشاره می‌کند. این حزب با رای بالایی که به دست آورد به سومین حزب این کشور بدل شد و هیچ کدام از ائتلاف‌های سیاسی در سوئد امکان تشکیل دولت اکثریت را نداشتند. ائتلاف احزاب راست و میانه نیز که ۸ سال قدرت را در دست داشت حاضر به ائتلاف با این حزب که سیاست‌های ضد مهاجرپذیری دارد و مخالفانش آن را حتی به نژادپرستی متهم می‌کند، نشد و به این ترتیب ائتلاف سه گانه حزب سوسیال دموکرات، سبزها و چپ‌ها دولت اقلیت را تشکیل دادند. راینفلد در ادامه پاسخ به پرسش من تاکید داشت که مردم سوئد بعد از حل بسیاری از مشکلات اقتصادی در سطح کلان جامعه به این نتیجه رسیده بودند که حالا زمان پاسخ به برخی پرسش‌های دیگر مانند رفاه اجتماعی و مساله مهاجرت است و به همین دلیل به سوی احزابی رفتند که در این مورد شعارهای بیشتری داده بودند. فردریک راینفلد در تکمیل پاسخ خود تأکید کرد: «اما مساله این است که این یک مسیر با نقطه پایان نیست و ما برای آن ارزش‌هایی که اشاره کردم همیشه در حال مبارزه هستیم.»