محاکمه‌ی مامور ۹۴ ساله‌ی اِس اِس:
جنایت با مکافات

 محاکمه‌ی مامور ۹۴ ساله‌ی اِس اِس نازی، به جرم ۱۷۰هزار فقره قتلِ یهودیان در کشتارگاه آشویتس، این هفته در آلمان برگزار می‌شود. این اوّلین پرونده از چهار پرونده‌ی رسیدگی به جنایات جنگیِ حزب نازی، در سال جاری است.

راینهولد هانینگ، مامور سابق اِس اِس در آشویتس از ژانویه‌ی ۱۹۴۳ تا ژوئن ۱۹۴۴، متّهم به قتل چندصدهزار یهودیِ اهل مجارستان در اتاقک‌های گاز است. به دنبال اتّهام سال ۲۰۱۱ جان دِمیانیوک، نگهبان اردوگاه بدون دخالت در قتل، محاکمه‌ی این مامور بازنشسته در شهر دتمولد آلمان به جرم قتل بدون تردید فصل جدیدی از «جنایات با مکافات» در عرصه‌ی حقوق بشر به شمار می‌رود.

حکم دادگاه با استناد به گفته‌های شهود و معدود شاکیان پرونده، موارد بسیار زیادی از قتل یهودیانی را در بر می‌گیرد که در کشتارگاه آشویتس با هدایت هانینگ به اتاقک‌های گاز سپرده شده بودند. با این حال، یوهانس زالمِن، وکیل متّهم، بر این باور است که موکل‌اش در اردوگاه اصلی آشویتس در لهستان (تحت اِشغال نازی) خدمت می‌کرده، و هرگز به اردوگاه «بیرکِناو» که قتلگاه بیش از یک میلیون نفر بود، نرفته است. آندریاس برندِل، شاکی پرونده، در ردّ این ادّعا به آسوشیتدپرس می‌گوید: «ماموران و نگهبانان در اردوگاه اصلی آشویتس همیشه به حال آماده باش بودند تا در صورت نیاز و با ورود یهودیان به بیرکِناو، به آنجا اعزام شوند. ما معتقدیم که از این نیروهای کمکی، به ویژه برای کشتار یهودیان اهل مجارستان در کمپ بیرکِناو، استفاده شده است.»

لِئون شوارتزبام ۹۴ ساله از نجات یافتگان آشویتس، به عنوان اوّلین شاهد قرار است در دادگاه از تراژدی هولوکاست بگوید. وی در پاسخ به خبرنگاران اظهار می‌دارد: «هرگز تصاویر دهشتناک مرگِ انسان‌ها را فراموش نمی‌کنم. بویِ سوختن بدن و دودی که از دودکش کوره‌های آدم سوزی بیرون می‌آمد، کابوسِ من است.»  شوارتزبام در ادامه می‌افزاید که چشم در چشم هانینگ انداختن برای او سخت است، ولی باید با حضور در دادگاه او را تنبیه کند. وی امیدوار است دادگاه فرصتی را برای مامور کشتار فراهم آورد تا به آنچه دیده و کرده، نظاره کند. شوارتزبام، سخن خود را با این جملات به پایان می‌برد: «شاید این آخرین فرصت برای هانینگ برای گفتن واقعیت باشد. او باید حقیقت را بگوید. حدود ۴۰ بازمانده از آشویتس و یا خانواده‌ی آنها به دادگاه خواهند آمد. همه‌ی آنها شهادت نخواهند داد، ولی مامور قتل باید برای همه سخن بگوید.»

پرونده‌ی هانینگ یکی از ۳۰ پرونده‌ی ماموران و نگهبانان آشویتس در مرکز رسیدگی به جنایات جنگی نازی در شهر لودویگزبورگ آلمان است که به دنبال بازنگری دقیق در پرونده‌ی دمیانیوک در سال ۲۰۱۱، از طرف دادگاه فدرال قانون اساسی آلمان در سال ۲۰۱۳ به دادگاه عالی این کشور ارسال گردید؛ و پس از سِیر مراحل قانونی، هفته‌ی جاری به محکمه می‌رود.

دمیانیوک مثل همه‌ی جنایتکاران، نقش خود را در کشتار آشویتس تکذیب کرد و پیش از اینکه به محاکمه کشیده شود درگذشت. ولی شاکیان پرونده در سال گذشته توانستند با دلایل مشابه علیه اُسکار گرونینگ، مامور اِس اِس که در قتل ۳۰۰هزار نفر در آشویتس دست داشت، اقامه‌ی دعوا نموده و او را محکوم کنند. دادگاه استیناف گرونینگ امسال برگزار خواهد شد. پرونده‌های دیگر نظیر هوبرت تسافکه ۹۵ ساله به جرم قتل ۳۶۸۱ نفر در بیمارستان اِس اِس در آشویتس در سال ۱۹۴۴، در ماه جاری فوریه در نوی‌براندنبورگ در شمال برلین به دادگاه می‌رود. پیتر-میشاییل دِیستل، وکیل تسافکه، می‌گوید: «اینکه جنایتکاران نازی در سال‌های بعد از پایان جنگ توانسته‌اند بدون محاکمه تبرئه شوند، برای آلمان جای شرمساری دارد. ولی هدف شاکیان پرونده از جبران اشتباهات گذشته ی موکّل من چیست؟ او یک مامور و پرستارِ سربازان و ارتش اِس اِس بوده و هیچ نقشی در هولوکاست ندارد.» وی در توجیه عملکرد موکّل‌اش اظهار می‌دارد: «در پرونده‌ی دمیانیوک گفته شده که اگر تسافکه در ارتش اِس اِس خدمت نمی‌کرد، آشویتس اتّفاق نمی‌افتاد. یک جوان حتّی اگر می‌دانست که در آشویتس چه می‌گذرد، برای توقّف آن چه می‌توانست بکند؟»

ایفراییم تسوورُف، رییس کمیته‌ی پیگرد نازی‌ها در موسسه سیمون وِیزنتال، می‌گوید: «مشکلات اساسی در نظام حقوقی و دادگاه آلمان در گذشته وجود داشته است. ولی در نظام کنونی، می‌توان به جنایات جنگی نازی رسیدگی کرد. محکومینِ زنده‌ی آشویتس خوش اقبال نیستند. اگر ۵ سال پیش فوت کرده بودند، از دادگاه خبری نبود.»

دو پرونده‌ی دیگر در این زمینه به زن ۹۳ ساله، اپراتور رادیوی فرماندهی آشویتس در سال ۱۹۴۴ با حکم قتل ۲۶۰هزار نفر، و مرد ۹۴ ساله، نگهبان و مامور آشویتس به جرم قتل ۱۲۷۶ نفر مربوط می‌شود. در چهار پرونده‌ی ذکر شده، سلامتِ متّهمین، عامل مهم در زمان فرجام دادگاه است. حضور هانینگ در دادگاه به دو ساعت در روز محدود می‌شود.

یِنس رومِل، رییس مرکز رسیدگی به جنایات جنگی نازی در شهر لودویگزبورگ، درباره‌ی روند دادرسی می‌گوید: «خیلی زود است درباره‌ی فرجام دادگاه‌ها صحبت کنیم. هنوز رسیدگی به نیمی ‌از شکایت‌های دادگاه فدرال قانون اساسی آلمان باقی مانده، و منتظر ۷ مورد شکایت جدید از اردوگاه‌های مرگ آشویتس و ماژدانِک هستیم. سال به سال کار ما سخت‌تر می‌شود، ولی طبق تصمیم قُضّات فدرال به کار ادامه می‌دهیم. تابستان گذشته، ایالت نُوردراین-وِستفالِن صحبت از ۱۰ سال برنامه‌ی کاری کرد.»

یوستین زوندِر ۹۰ ساله از شهر کِمنیتس آلمان، یکی از بازماندگان آشویتس، که قرار است این هفته در دادگاه شهادت دهد، اظهار می‌دارد: «احقاقِ حق، هرگز دیر نیست. گاهی از خودم می‌پرسم آیا یک نفر اِس اِس دل‌رحم سراغ داری! وجواب می‌دهم نه، هرگز!»

*منبع: دیلی مِیل
*مترجم: علیرضا اکبری