روشنک آسترکی – آغاز سال جدید همیشه از پرهزینه‌ترین بازه‌های زمانی برای یک خانواده است. خرید پوشاک و کفش و کیف نو برای اعضای خانواده، خرید آجیل و مواد هفت سین و مواد غذایی، هزینه پذیرایی در دید و بازدیدهای نوروزی و مسافرت یا تعویض احتمالی وسایل خانه از جمله هزینه‌هایی است که معمولا خانواده‌های ایرانی در آستانه نوروز با آن روبرو هستند.
امسال هم آمدن بهار و نوروز برای بسیاری از خانواده‌های ایرانی پیام‌آور شادی و سرور نبود؛ وضعیت نابسامان اقتصادی ایران و تاثیری که مستقیم بر معیشت و قدرت خرید مردم می‌گذارد اما باعث شد امسال بیش از سال‌های گذشته مردم در ایران احساس شادی را نچشند و درگیری‌های عصبی و استرس ناشی از عدم تامین هزینه‌های خانواده، کام اعضای خانواده را تلخ کند.
گزارش‌ها از ادامه روند توامان رکود و تورم در ایران حکایت دارد. بنا به گزارش خبرگزاری‌های ایران در آستانه نوروز دیگر خبری از شور و اشتیاق مردم برای خرید دیده نمی‌شود و بازار‌ها بیشتر شاهد حضور نگاه حسرت‌بار خانواده‌های کم درآمد است تا خرید و فروش پر رونق!
بهای نجومی خوراکی‌ها
خبرگزاری مهر در گزارشی که ۲۲ اسفند منتشر کرد عنوان کرده است سبد غذایی برای خانوارهای ایرانی ۴ نفره حدود ۵۳. ۱۷ درصد از حقوق سرپرستان خانوار را می‌بلعد. بر این اساس اگر یک سبد غذایی را برای یک خانوار ۴ نفره شامل ۱ کیلوگرم گوشت ران گوسفندی (۴۵ هزار و ۶۴۰ تومان، ۲ کیلوگرم گوشت چرخ کرده گاوی (۵۷۰۰۰ تومان)، ۵ کیلوگرم ران مرغ (۴۲۴۰۰ هزار تومان)، یک شانه تخم مرغ (۱۲۵۰۰ تومان)، یک کیسه ده کیلویی برنج پرمحصول (۷۲ هزار تومان)، یک بسته لوبیا چیتی (۱۲۹۰۰ تومان)، یک بسته عدس (۱۰۷۰۰ تومان)، یک بسته نخود (۹۹۰۰ تومان)، یک بسته لپه (۱۰۸۰۰ تومان)، ۲۰ بطری شیر کم چرب (۵۰۰۰۰ تومان)، ۶ ماست دبه‌ای (۲۸۵۰۰ تومان)، ۲ بطری ۸۹۰ گرمی روغن (۹۸۰۰ تومان)، چهار بسته ماکارونی (۱۰۸۰۰ تومان)، ۸ بسته پنیر ۴۰۰ گرمی (۳۷۰۵۰ تومان)، دو عدد رب گوجه فرنگی (۹۸۰۰ تومان)، دو کیلوگرم قند (۷۲۰۰ تومان)، دو کیلوگرم شکر (۴۸۰۰ تومان) در نظر بگیریم، آنگاه قیمت یک سبد خانوار، حدود ۴۳۱ هزار و ۷۹۰ تومان تمام می‌شود. در حالی که این قیمت‌ها حداقل قیمت‌هاست و شامل مواد غذایی ضروری شده است.
اما اگر قیمت میوه و شیرینی و آجیل را به این لیست اضافه کنیم دیگر بسیاری از خانواده‌های ایرانی قادر به خرید همین اقلام هم برای نوروز نیستند. بر اساس اعلام اتحادیه خشکبار، هر کیلوگرم پسته اکبری ۴۵ تا ۷۸ هزار تومان، پسته فندقی ۳۵ تا ۴۵ هزار تومان، پسته احمد آقایی ۳۸ تا ۵۰ هزار تومان، بادام ۵۷ تا ۷۵ هزار تومان و بادام زمینی ۱۳ تا ۱۷ هزار تومان است، همچنین هر کیلوگرم تخمه ژاپنی ۲۰ تا ۲۵ هزار تومان و تخمه کدو گوشتی ۲۲ تا ۲۸ هزار تومان از سوی این اتحادیه، قیمت‌گذاری شده است.
بر اساس اعلام این اتحادیه، قیمت هر کیلوگرم نخودچی هشت تا ۱۴ هزار تومان، کشمش ۱۳ تا ۱۸ هزار تومان، انجیر ۲۵ تا ۷۸ هزار تومان و آجیل مخلوط نیز ۱۵ تا ۶۵ هزار تومان است. باید گفت این قیت گذاری‌هایی که از سوی اتحادیه خشکبار صورت گرفته لزوما در فروشگاه‌ها به ویژه فروشگاه‌های محله‌های خوش‌نشین و ثروتمند کلان‌شهر‌ها رعایت نمی‌شود. بازار میوه هم نسبت به افزایش قیمتی که در شب یلدا با آن روبرو شد، تغییر چندانی نکرده است. سیب زرد کیلویی ۵۰۰۰ تومان، پرتقال خونی کیلویی ۵۵۰۰ تومان، نارنگی کیلویی ۵۰۰۰ تومان، لیموشیرین کیلویی ۴۰۰۰ تومان، کیوی ۵۰۰۰ تومان، خیار درختی ۳۵۰۰ تومان، گریپ فروت ۲۸۰۰ تومان و موز ۳۷۰۰ تومان قیمت دارد که در مورد میوه هم مانند آجیل باید گفت هزینه‌های اعلام شده از سوی اتحادیه در بسیاری از فروشگاه‌ها رعایت نمی‌شود و قیمت‌ها گاهی تا دو برابر میزان تصویب شده می‌رسد.
عدم پرداخت معوقات بازنشستگان و کارگران
اما آنچه امسال وضعیت تعدادی از خانواده‌های ایرانی را در این هیاهوی گرانی و تورم، سخت‌تر کرده است، عدم پرداخت معوقات به بازنشستگان و کارگران است.
برای نمونه یک میلیون و سیصدهزار نفر بازنشسته صندوق بازنشسته کشورى هنوز حقوق اسفند ماه و عیدى خود را دریافت نکرده‌اند و قرار است از روز جمعه ۲۸ اسفند حقوق آنها به حساب بانکی واریز شود. این تعداد حقوق معوقه یعنى یک میلیون و سیصد هزار خانواده ایرانى که اگر متوسط اعضای هر خانواده را ۴ نفر در نظر بگیریم به پنج میلیون و دویست نفری می‌رسیم که مستقیم متاثر از عدم پرداخت به موقع حقوق توسط «دولت تدبیر و امید» هستند. این را هم باید در نظر گرفت کسانی که حقوق بازنشستگی دریافت می‌کنند معمولا سنشان بالاست و با حضور عروس و داماد و نوه، خانواده بزرگتری دارند و در نتیجه در روزهای نوروز پر رفت و آمد‌تر و پر هزینه‌تر هستند.
از سوی دیگر کارگران امسال شرایط سخت‌تری را تجربه می‌کنند. در یک اقدام عجیب دولت معیار سبد هزینه خانوار کارگری را حذف کرد که به گفته نمایندگان کارگران، قدرت خرید آنها باز هم کمتر شده چرا که هزینه سبد معیشت در محاسبات وزارت کار دیده نمی‌شود.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، حذف سناریوی جبران کاهش خرید کارگران از سوی وزارت کار در حالی کلید خورد که کارگران نه تنها برای افزایش قدرت خرید در دولت فعلی، امیدی نداشتند بلکه با بررسی‌های میدانی شاهد کاهش بیشتر قدرت خرید و کوچکتر شدن سفره خانواده‌شان هستند.
نارضایتی فروشندگان و بازاری‌ها
در آن سوی ماجرا اما فروشندگان و بازاری‌ها نیز از وضعیت اقتصادی به شدت ناراضی هستند. آقای محمودی که در بازار تجریش تهران فروشگاه پوشاک دارد، در مورد وضعیت بازار در آخرین روزهای اسفند ۹۴ به کیهان لندن می‌گوید: «وضعیت بازار چند سال است که خراب است اما امسال به نظرم این وضعیت خیلی بد‌تر از سال‌های قبل بود. باز در سال‌های قبل اگر ما اجناسی با قیمت پایین‌تر می‌آوردیم، فروش می‌رفت اما امسال واقعا وضعیت خراب بود و مشتری که خرید کند واقعا انگشت‌شمار بود». این فروشنده پوشاک می‌گوید: «بعضی‌ها فکر می‌کنند وضع بازاری‌ها از وضع کارمندان بهتر است اما واقعا اینطور نیست. من که عملا یک فروش حداقلی در شب عید یا تابستان دارم و فصلی کار می‌کنم، چطور باید هزینه‌هایم را تامین کنم؟ ما هزینه مغازه و مالیات و کارگر داریم بعلاوه همه هزینه‌های خوراک و تحصیل و زندگی که بقیه خانواده‌ها دارند. می‌خواهم بگویم غیر از عده‌ای محدود که دستشان به دهانشان می‌رسد وضعیت همه مردم بسیار بد است. امیدوارم دولت آقای روحانی بتواند این وضع را درست کند، چون واقعا ما به امید اینکه همه تقصیر‌ها با احمدی‌نژاد بوده رفتیم به آقای روحانی رای دادیم اما تا الان که تفاوتی حداقل در شغل خودمان ندیدیم و وضع روز به روز بد‌تر می‌شود.»
با یکی از فروشندگان کفش و کیف در بازار اصفهان نیز تماس گرفتیم. این فروشنده به کیهان لندن می‌گوید: «در کار ما چند سال است رکود تاثیر گذاشته و هر روز تجربه‌اش می‌کنیم اما امسال فروشمان از پارسال هم کمتر بود. مردم واقعا قدرت خرید ندارند، یعنی انگیزه دارند، می‌آیند بازار، پسند می‌کنند اما به خرید که می‌رسد نمی‌توانند تصمیم بگیرند و در نهایت خرید نمی‌کنند. ما تا چند سال پیش کیف و کفش چرم که می‌آوردیم سریع تمام می‌شد اما الان چرم چون گران است اصلا مشتری ندارد، کیف و کفش چینی هم آوردیم اما باز رونقی به کسب و کارمان وارد نشد.»
همچنین گزارش‌هایی در روزهای گذشته در ایران منتشر شده است که از فروش قسطی آجیل نوروزی خبر می‌دهد. در این خبر که در پانزدهم اسفند توسط خبرگزاری تسنیم منتشر شد آمده بود «رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار مشهد با اشاره به رکود سنگین حاکم بر فروش آجیل و خشکبار گفت: برخی از واحدهای صنفی برای خروج از این رکود اقدام به فروش آجیل و خشکبار به صورت قسطی به کارمندان، کارگران و افراد مورد اعتماد با چک کرده‌اند.»
با این توضیحات فروشندگان و کسانی که دستی در بازار دارند، طبیعی است که اوضاع بازار لوازم خانگی، مبلمان، فرش یا لوازم الکترونیکی در آخرین روزهای سال ۹۴ چگونه است. با این حال باید دید «دولت تدبیر و امید» برای بهبود شرایط اقتصادی مردم در سالی که اینچنین با رکود و رخوت آغاز می‌شود، علاوه بر وعده و امید دادن، چه برنامه عملی در دست دارد.
