با وجود آنکه ایران پس از برداشته شدن تحریمها صادرات نفت خود را افزایش داده اما دسترسی نداشتن مناسب به منابع ذخیرهسازی نفت در اروپا بر روند این افزایش تاثیر گذاشته است.
تانکرهای ذخیرهسازی که پیش از شدت گرفتن تحریمها در اختیار ایران بود حالا در اختیار رقیبان منطقهای تهران قرار گرفته است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، پیش ازشروع تحریمهای اتحادیه اروپا علیه ایران در سال ۲۰۱۲، کشورهای اروپایی خریدار بیش از یک سوم صادرات این کشور یا حدود ۸۰۰ هزار بشکه در روز بودند.
به گفته مقامهای ایرانی از ماه ژانویه، تهران ۱۱ میلیون بشکه نفت خام به توتال فرانسه، دو میلیون بشکه به شرکت پالایشگاهی کپسای اسپانیا و یک میلیون بشکه به شرکت لیتاسکوی روسیه فروخته است. این فروشها در حالی است که بخشی از این محمولهها تا اواسط ماه آوریل به اروپا نخواهد رسید.
همزمان، بیشتر تحریمهای ایالات متحده آمریکا همچنان به قوت خود باقی است، مکانیزمهای سازمان یافتهای برای فروش نفت به واحد پولی بجز دلار وجود ندارد و بانکها تمایلی به باز کردن اعتبارات اسنادی برای تسهیل تجارت با ایران ندارند.
نگرانی رو به افزایش تهران و خریداران بینالمللی آن، محدودیت دسترسی به تانکرهای ذخیرهسازی نفت خام در بندر سیدی کریر مصر است.
یک منبع نفتی ایران به رویترز گفته است: «هماکنون هیچ مخزن ذخیرهای برای نفت ایران در این بندر وجود ندارد در حالی که پیش از تحریمها، این بندر ترمینال اصلی ارسال نفت ایران به اروپا بود».
محدودیت دسترسی به منابع ذخیرهسازی نفت در حالی است که ایران در دسترسی به خط لوله سامد هم با مشکلاتی روبرو است.
رویترز به نقل از ۴ تاجر، متخصص نفتی غرب و کارشناس تجارت نوشته است که مقامهای ایران متوجه شدهاند نمیتوانند به ترمینالهای «سامد» دسترسی داشته باشند و نفت خود را از آن طریق صادر کنند.
نیمی از مالکیت خط لوله سامد متعلق به شرکت نفتی جنرال پترولیوم مصر است و نیم دیگر آن در اختیار کویت، امارات متحده عربی، قطر و عربستان سعودی -رقیب اصلی ایران- قرار دارد.
رویترز به نقل از منبع ایرانی خود نوشته است: «رقابتی برای به دست آوردن سهم بیشتر از بازار وجود دارد و آنها نمیخواهند ایران تانکرهای ذخیرهسازی را اجاره کند، هرچند که نداشتن منابع ذخیرهسازی مانع صادرات نفت ایران به اروپا نخواهد شد».
کشورهای حوزه خلیج فارسِ عضو اوپک بارها اعلام کردهاند که به دنبال تثبیت موقعیت خود در بازارهای کلیدی آسیا، اروپا و آمریکا هستند؛ بازاری که تسلط پیشین خود را در آن، در سالهای اخیر به دلیل تولید بالای نفت توسط کشورهای تولیدکننده غیراوپک از دست دادهاند.
راه میانبر
بندر سیدی کریر مصر از یک طرف از طریق لولههای نفتی به دریای سرخ متصل است و از طرف دیگر به خط لوله سامد و این امکان را برای ایران فراهم میکند که نفت خود را در مقایسه با انتقال از طریق کشتی و بندر خارک، از این طریق سریعتر منتقل کند.
اما مساله این است که هزینه اجاره تانکرهای ذخیرهسازی به دلیل پیشی گرفتن عرضه به تقاضا در مقایسه با سال ۲۰۱۱ افزایش پیدا کرده است.
ایران به عنوان سومین تولیدکننده اوپک امیدوار است که بتواند به موانع مالی، حقوقی و تدارکاتی در راه صادرات نفت خود غلبه کند اما به نوشته رویترز اطلاعات موجود نشان میدهد تا هموار شدن راه برای ایران فاصله زیادی باقی است.
یک محموله نفتی ایران با یک میلیون بشکه نفت خام از ۲۴ فوریه در کانال سوئز لنگر انداخته چرا که ایران موفق به یافتن خریداری برای آن نشده است.
شرکت هلنیک پترولیوم یونان نیز که تا پیش از تحریمها خریدار اصلی نفت ایران در اروپا بود قادر به تامین امنیت مالی محمولهها نشده و به همین دلیل نتوانسته است خرید نفت خود از ایران را از سر بگیرد.
هلنیک اعلام کرده است که در ۲۲ ژانویه جاری با هدف پرداخت هزینههای خریدهای سال ۲۰۱۱-۲۰۱۲ خود موافقتنامهای را با ایران امضاء کرده است.
پیش از سال ۲۰۱۲، ایران حدود دو میلیون بشکه نفت صادر میکرد که بیشتر مشتریان آن کشورهای آسیایی بودند. با وضع تحریمهای نفتی اروپا علیه تهران، آنها به صورت غیر رسمی توافق کردند که واردات خود از ایران را به یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز کاهش دهند. تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران از سال ۱۹۷۹ و انقلاب ۵۷ برقرار شده است.
یک مقام ایرانی در روز سهشنبه اعلام کرد که ایران در دو ماه اخیر میزان صادرات خود را از ۹۰۰ هزار بشکه در روز به دو میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز رسانده است.