در پی موفقیت کارزار رفع خطر برداشتنِ امتحان فارسی بعد از سال ۲۰۱۸ در بریتانیا و ادامه‌ی برگزاری این امتحان توسط مرکز «پیرسون» با بنیانگذاران و آموزگاران مدرسه «اندیشه» در لندن گفتگو کردیم تا آخرینِ اطلاعاتِ مربوطه را از افرادی که در این کارزار فعال بوده‌اند به دست آوریم.
-نخست برای خوانندگان کیهان لندن توضیح دهید که مدرسۀ اندیشه چه سالی تاسیس شده و میانگین تعداد دانش‌آموزان معمولا چقدربوده و بیشتر دانش‌آموزانی که به این مدرسه می‌آیند از کدام محلات این شهر بزرگ هستند؟
پوری صدیق- ما مدرسه اندیشه را در سال ۲۰۰۸ با یک گروه پنج نفری شامل من، ناهید مسعودی، مهین و محمود صدیق و پروین نوربخش در ساختمانِ این کلیسا در محلۀ «گولدرز گرین»- در شمال غرب لندن- تاسیس کردیم. با حدود ۱۰ شاگرد مدرسه را شروع کردیم. به مرور تعداد شاگردان ما افزایش پیدا کرد تا اینکه در چند سال اخیر، با وجود فراز و نشیب‌هایی که وجود دارشت، به طور میانگین ۷۰ دانش‌آموز داشته‌ایم. بیشتر دانش‌آموزان ما از منطقۀ بارنت در شمال لندن هستند ولی از راه‌های دور نیز دانش آموز داریم.
– می‌دانیم که آوردن بچه‌ها به کلاس در روزهای شنبه مشکلی است هم برای والدین و هم برای مسئولین مدارس. برای جذاب کردن آموزش زبان فارسی به بچه‌ها چه ابتکاراتی به خرج داده‌اید؟
پوری صدیق- ما می‌دانستیم که مدرسه باید حتماً جایی باشد که دانش‌آموزان واقعاً آن را دوست داشته باشند و باعلاقه به اینجا بیایند. به ین منظور همواره به دنبال راهکارهای جدید بودیم. از جمله سعی کردیم با شیوه‌های نوین آموزشی- یعنی با سیستمی‌که بچه‌ها در مدارس همه روزۀ خودشان آموزش می‌بینند هماهنگ باشد- زبان فارسی را به آنها آموزش دهیم. درکنار تدریس مستقیم زبان فارسی، ما برنامه‌های «فوق درسی» برای تنوع و سرگرمی طرح کردیم از جمله نمایش و موسیقی. به همین منظور با گروه‌های مختلف هنری و فرهنگی از جمله گروه تئاتر سام، گروه موسیقی «پر آوا»، و مرکز فرهنگی و اجتماعی ایرانی «فارسافون»- درمحلۀ گولدرز گرین- همکاری‌های گسترده‌ای داشتیم.
مهین صدیق- مدرسۀ ما جزو «بخش مدارس مکمل» منطقۀ بارنت هست. ماهی یک بار، مدارس زبان‌های قومی در این منطقۀ دورهم جمع می‌شویم و تبادل اندیشه و تجربه می‌کنیم. در این انجمن چند مدرسۀ فارسیِ دیگر در بارنت نیز حضور دارند. ما شرکت گنندگان در این نشست‌ها تصمیم به ایجاد یک خیریه هم گرفتیم که بتوانیم فعالیت‌های آموزشی خودمان را گسترش دهیم. مدرسۀ اندیشه در ضمن عضو «مرکز منابع ملی بریتانیا» است که به مدارسی مانند ما کمک می‌کند تا شیوه‌های تدریس‌شان را جالب و به‌روز کنند. از ما انتظار می‌رود که استانداردهای آموزشی‌مان را همواره بهتر کنیم. نمایندگان آن مرکز هم گاهی از مدرسۀ ما بازدید کرده و پیشرفت ما را ارزیابی می‌کنند. چندی پیش هم به ما جایزۀ نقره دادند. آنها بخصوص به جزوه‌های تمرینی ما امتیاز خوبی دادند.
ناهید مسعودی- ما از همان کلاس اول به جای شروع از آموزش شکل حروف و تلفظ آنها- مانند عین، غین، سین، کاف، گاف– ابتدا از کلمات، بخش‌بندی آنها و آموزش اصوات تشکیل دهندۀ آنها و سپس شکل آنها شروع می‌کنیم. وقتی تمام اصوات را یاد دادیم بعد به مکان هریک از آنها در الفبا و تلفظ آنها در الفبا- یعنی عین، غین، سین، کاف، گاف و …- می‌رسیم. جمله‌سازی را با جملاتی که کلماتش درهم ریخته هستند شروع می‌کنیم. کلمات متضاد را نیز یاد می‌دهیم. علاوه براین، با توجه به ظرفیت و توانایی و سرعت پیشرفت هر کلاس، شیوه‌ها و سطح آموزشی آن را تنظیم می‌کنیم. هم از کتاب‌های مدرسه رستم، که مطابق با سیستم آموزشی بریتانیا، تهیه و تدوین شده بهره می‌جوییم و هم از جزوه‌های تمرین خودمان استفاده می‌کنیم.
پوری صدیق- در ضمن توجه داریم که نحوۀ فراگیری هر یک از دانش آموزان با هم تفاوت دارد. برخی تصویری و برخی از راه گوش بهتر یاد می‌گیرند.
– گفته می‌شود که بیش از ۲۰ مدرسۀ فارسی در لندن فعال هستند آیا از شیوه‌های تدریس همدیگر اطلاع دارید؟ آیا مسائل مربوط به شیوه‌های جدید و موثر تدریس در انجمنی که مدارس فارسی، از جمله اندیشه، چندین سال در لندن پیش تشکیل داده است مورد تبادل نظر و بررسی قرار می‌گیرد؟
پوری صدیق- بله، تا جایی که می‌دانیم ۲۳ مدرسۀ فارسی در لندن و حومه فعالیت می‌کنند. ما دربارۀ شیوه‌های آموزشی تمام آنها اطلاع نداریم ولی در «انجمن آموزشگاه‌های فارسی بریتانیا» که در سال ۲۰۰۵ تشکیل شد از ابتدا تبادل نظر و تجربه در مورد شیوه‌های تدریس و نوسازی آنها و نیز ایجاد هماهنگی بیشتر بین مدارس را از وظایف آن قرار دادیم. انجمن که تا سال گذشته ۵ عضو فعال داشت در ۲۰۱۵ فراخوانی داد و همۀ مدارس فارسی بریتانیا را به شرکت در آن دعوت کرد. اما با بروز خطر حذف امتحان رسمی فارسی بود که انجمن فعالتر شد و تعداد مدارس عضو آن به ۹ رسید. به نظر می‌رسد همه احساس خطرکردیم و دیدیم که این وسط خلائی وجود دارد که باید پُر شود. ناگفته نگذارم که از چندین سال پیش کنفرانس‌های سالانه با شرکت آموزشگاه‌های فارسیِ سراسر اروپا درشهرهای مختلف اروپایی، از جمله در ۲۰۱۴ در لندن، تشکیل شده که در آنها نیز به صورت مبسوط دربارۀ مسائل بالا تبادل نظر و تجربه شد.
– گفته می‌شود که یکی از دلایلی که مرکز «پیرسون» ابتدا برای نپذیرفتن مسئولیت برگزاری امتحان فارسی دلیل آورده بود این بود که متقاضیان شرکت در امتحان زبان فارسی از زبان‌های دیگر، ازجمله گوجراتی، کمتر است. در مدرسۀ رستم اطلاع یافتیم که این ایرادِ چندان درستی نیست زیرا متقاضیان امتحان فارسی هرچند در مقطع GCSE کمتر هستند ولی در مقطع Level A بالاتر از زبان گوجراتی است.
مهین صدیق- ببینید، ما باید درنظر داشته باشیم که دانش‌آموزان گوجراتی نسل چهارم و بالاتر در این کشور هستند و این یک امتیاز شمرده می‌شود، در حالی که دانش‌آموزان زبان فارسی ما هنوز نسل اولی و دومی هستند. به عبارت دیگر دلیل آورده می‌شود که اگر جامعۀ مهاجر جدید است به هر حال علاقه به فراگیری زبان مادری در آن بیشتر است. مهم این است که پس از سه چهار نسل علاقه به فراگیری زبان مادری همچنان باقی بماند. این نشان می‌دهد که ما باید کار اساسی برای آینده انجام بدهیم.
– حالا مرکز «پیرسون» اعلام کرده که از سال ۲۰۱۸ به بعد مسئولیت برگزاری امتحان رسمی زبان فارسی را از مرکز OCR کنونی تحویل خواهد گرفت که این موفقیت بزرگی است…
مهین صدیق- بله، وقتی این خطر مشخص شد ایرانی‌ها و فارسی‌زبانان متوجه شدند که امکان مهمی را از دست می‌دهند به همین دلیل نیروهای خود را بسیج کردند و تعداد امضاهای طوماری که در مخالفت با حذف امتحان زبان فارسی در اینترنت گذاشته شده بود به بیش از ۱۱ هزار رسید.
پوری صدیق- علاوه بر جامعۀ ایرانی، رسانه‌های ایرانی هم خیلی کمک کردند از جمله همین کیهان لندن و تلویزیون «من و تو» که دکتر کویر مدیر مدرسۀ فردوسی، از طریق آن در مورد خطر حذف امتحان فارسی اطلاع‌رسانی وسیعی انجام داد. استادان دانشگاه‌ها و بخصوص دکتر حسن حکیمیان مدیر انستیتوی خاورمیانه در دانشکدۀ سواس لندن، تلاش زیادی کرد و جلسه‌ای را با شرکت نمایندگانِ مدارس و منشیِ نمایندۀ ایرانی مجلس، خانم سیما کندی، که خانم بسیار فعال و توانایی است، و نمایندۀ بنیاد میراث ایران تشکیل داد. انجمن‌های مردم‌نهاد مانند «بیکدو»، «فارسافون»، «بیما» و «دوستان» بسیار کمک کردند. انجمن دانشجویان ایرانی امپریال کالج، که خود طوماری را راه انداخته بود، فروتنانه قبول کرد که تلاشِ جمع‌آوری امضاها را یک کاسه کنیم. خانم همایون مازندی (لیدی رنیک) و لرد لمانت کمک کردند. خلاصه، نهادها و شخصیت‌هایی چه از درون جامعۀ ایرانی و چه خارج از آن دست به دست هم دادند و این کارزار را به خوبی پیش بردند و به موفقیت رساندند. به زودی هم فرآیند انتقال تجربۀ برگزاری امتحان فارسی از مرکز OCR به مرکز «پیرسون» شروع می‌شود و این مرکز مسئولیت مالی آن را نیز به عهده خواهد گرفت.
-فکر می‌کنید برای حفظ این دستآورد و عدم تکرار چنین خطراتی در آینده چه باید کرد؟
پروین نوربخش- مدارس ایرانی، هر یک، باید خودمرکزبینی و خودبرتربینی را کنار بگذارند و هماهنگی‌های بین خود، همیاری و پشتیبانی از یکدیگر را بیشتر کنند. خانواده‌ها هم در این میان نقش بسیار مهمی‌ایفا می‌کنند. من خودم شاهد هستم که وقتی والدین تکالیف فرزندان خود را پیگیری می‌کنند بچه در روز مدرسه با تمرکز و کارآیی بیشتری سر کلاس حاضر می‌شوند. خانواده‌ها باید درعمل پشتیبان آموزش فارسی و حفظ آن در نسل‌های جوان باشند.
ناهید مسعودی- در همین رابطه گفتنی است که بچه‌ها در سنین پایین اهمیت فراگیری زبان مادری را خوب نمی‌فهمند ولی وقتی بزرگ می‌شوند بسیار دیده‌ایم که از والدین خود گله می‌کنند که چرا متوجه نبودند و آنها را در سنین کودکی درعمل تشویق به فراگیری زبان فارسی نکردند. ما باید قبول کنیم که فارسی، هر چند زبان مادری فرزندان ماست، ولی بعد از سنین ۵-۶ سالگی دیگر زبان اول آنان نیست. در مدرسۀ اندیشه هم ما با آگاهی به این موضوع فارسی را تدریس می‌کنیم. با پرس و جو از والدین هم متوجه شده‌ایم که تا حد زیادی در ایجاد علاقه در دانش آموزان برای آمدن به مدرسه بدون اجبار والدین موفق بوده‌ایم.
محمود صدیق- ببینید، واضح است که مدارس در امر گسترش علاقه به زبان فارسی نقش بسیار مهمی‌دارند ولی این کافی نیست. چنان که گفته شد والدین هم نقش مهمی‌دارند. انجمن‌های مردم‌نهاد و فرهنگی ایرانی هم باید در ایجاد این علاقه نقش موثری ایفا کنند و مکمل کار مدارس باشند. آنها باید در تدارک برنامه‌های «فوق درسی» به کمک مدارس ایرانی بیایند و مثلاً وقتی جشن‌های ایرانی مانند نوروز به نحو جالبی در موزۀ بریتانیا و یا در موزۀ ویکتوریا و آلبرت برگزار می‌شود فرزندان خود را به آنجاها ببرند. علاوه بر این رسانه‌های ایرانی و فارسی‌زبان هم باید نقش فعالی داشته باشند و با بازتاب فعالیت‌های اجتماعی، آموزشی و فرهنگی در جوامع ایرانیِ مختلف خارج از کشور مسائل و مشکلات را طرح و به نظرخواهی بگذارند و خوانندگان را بیشتر درگیر چنین مسائلی کنند. دیگر آنکه همکاری و همگامی بین ایرانی‌ها و فارسی‌زبانان دیگر مانند افغانستانی‌ها و تاجیکستانی‌ها باید بیشتر شود.
– سپاس بسیار از وقتی که در اختیار کیهان لندن گذاشتید.
