زنان توانمند برای افغانستانی مرفه

محسن بهزادکریمی- در روزهای چهارم و پنجم اکتبر به میزبانی مشترک اتحادیه اروپا و دولت افغانستان، کنفرانس افغانستان در پایتخت این اتحادیه، بروکسل، برگزار شد. این کنفرانس به دستاوردهای ائتلاف بین‌المللی و دولت‌های افغانستان طی ۱۵ سال پس از سقوط دولت طالبان و آزاد ساختن این کشور پرداخت.

در طی این دو روز بیش از ۷۵ کشور و ۲۶ نهاد بین‌المللی در این کنفرانس شرکت داشتند. در طول این کنفرانس تفاهم‌نامه‌ها و تعهدات مالی و همیاری متعددی بین طرفین منعقد گردید و بیش از ۱۵ میلیارد دلار بودجه برای ادامه بازسازی  و توسعه افغانستان طی چهار سال آینده مقرر شد.

در این کنفرانس جایگاه ویژه‌ای به مسایل زنان افغانستان داده شده بود. شعار کنفرانس در این رابطه «زنان توانمند، افغانستانی مرفه» بود. در ادامه گزارش کوتاهی را در این زمینه می‌خوانید.

از میان سخنرانان، سخنان اشرف غنی رئیس جمهور افغانستان به عنوان رهبر یکی از جوامع سنتی منطقه آهنگی پیشرو و قابل تحسین داشت. وی از جمله گفت: «زنان توانمند جامعه‌ای توانمند را به بار خواهند آورد… زنان افغانستان نیاز ندارند که دیگران صدای آنها باشند، آنها توان احقاق حقوق خود را در نهایت شفافیت، هدفمند و با افق دیدی روشن دارند. آنها در پست وزارت، سفارت، کشاورز و کارآفرین مشغول به کار و موفق هستند. آنها به ترحم نیاز ندارند. ترحم زنان را توانمند نمی‌کند. اما مهارت، آموزش عالی، رعایت کرامت انسانی آنهاست که زنان را توانمند می‌کند».

سپس فدریکا موگرینی نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور سیاست خارجه و امنیتی گفت: «توانمندی زنان تنها از ارکان حقوق بشر و عدالت اجتماعی نیست بلکه رابطه مستقیم با توسعه یک جامعه دارد. توانمندی زنان یعنی تعالی انسانی، امنیت. توانمندی زنان افغانستان یعنی دست‌یابی به حداکثر امکانات موجود در این کشور. متعهد بودن به جامعه زنان افغانستان یعنی تعهد به ارتقاء افغانستان به جامعه‌ای قوی، غنی و عادلانه. اتحادیه اروپا بزرگترین حامی مالی طرح ملی زنان افغانستان است و خواهد بود».

در ادامه ایرینا بوکووا دبیر کل یونسکو در رابطه با برنامه‌های این سازمان در بهبود شرایط زنان در افغانستان سخن گفت. وی برنامه‌های سواد‌آموزی این سازمان را از موثرترین برنامه‌ها در طی بیش از یک دهه اخیر در این کشور برشمرد و گفت: «سواد زندگی زنان را تغییر می‌دهد، حساب و کتاب یاد می‌گیرند، اعتماد به نفس پیدا می‌کنند و از خانه‌ها بیرون می‌آیند و در ساختار اجتماعی مشارکت می‌کنند، مشاغل را کسب می‌کنند، کرسی‌های اجرایی را کسب می‌کنند و در ادارات مشغول می‌شوند، این چهره امروز افغانستان است. سوادآموزی زندگی‌شان را تغییر می‌دهد، ما به آنها مهارت می‌آموزیم تا وارد بازار کار شوند».

با این همه وی یادآوری کرد: «بی سوادی معضل بزرگی است و بخش عمده‌ای از جمعیت زنان افغانستان از نعمت سواد برخوردار نیستند. خانمی به نام کریمه در مزار شریف را از نزدیک شناختم؛ او ۲۴ ساله بود و سواد خواندن و نوشتن نداشت. دستور استفاده از دارو ها را برای کودکانش نمی‌توانست بخواند اما او به برنامه سوادآموزی یونسکو آمد و حالا در چرخه اقتصادی خانواده خود سهیم است».

ایرینا بوکووا درباره نیروهای انتظامی افغانستان نیز گفت: «درصد بالایی از پلیس افغانستان از نعمت سواد برخوردار نیستند، بیسوادی اعتماد به نفس نیروهای انتظامی را سلب می‌کند، اما حالا با برنامه‌ای مشترک بین یونسکو و وزارت کشور افغانستان این نیروها در کلاس‌های سوادآموزی شرکت دارند و زنان پلیس با علاقه ای وافر در این پروژه سهیم هستند. ما باید در سوادآموزی و آموزش مهارت به زنان افغانستان سرمایه‌گذاری کنیم. تنها با این آموزش‌هاست که کرامت انسانی خود را باز خواهند یافت.»

پس از پایان این سخنرانی‌ها، خانم بوکووا در پاسخ به این پرسش که برنامه‌های سازمان یونسکو در رابطه با زنان و برابری جنسیتی در ایران چگونه است، خبرنگار کیهان لندن را به مسئول بخش برنامه‌ برابری جنسیتی این سازمان معرفی کرد و او نیز با با اشاره به اینکه سازمان یونسکو در تهران دفتر دارد و تاکید بر اینکه شرایط متفاوتی در ایران حاکم است و این سازمان تنها برای پیشبرد اهدافش با دولت‌ها وارد گفتگو می‌شود، کیهان لندن را به دفتر یونسکو در تهران ارجاع داد.

عبدالله عبدالله رهبر ائتلاف ملی افغانستان نیز یکی از سخنرانان بود و طی سخنانی در این کنفرانس به اهمیت نقش زنان در توسعه افغانستان اشاره کرد و گفت: «هرچند ما به پیشرفت‌های چشمگیری در این زمینه دست یافته‌ایم اما هنوز چالش‌ّها و سختی‌هایی در راه است و ما آماده رویارویی با این چالش‌ها هستیم. امروز ما در افغانستان شاهد حضور زنان در پست وزارت، سفارت، فرماندار و بسیاری پست‌های کلیدی دیگر هستیم. این نشانه‌ای از پیشبرد اهداف ماست.» وی همچنین گفت: «بهبود شرایط زنان در افغانستان تنها مدیون شجاعت بانوان افغانستان است و بهایی که برای آن پرداخت کرده‌اند. ما راه درازی را طی کرده‌ایم و زنان در این راه سهم عمده‌ای به عهده داشتند و ما همچنان گام‌های بزرگی را در این راه در پیش رو داریم. چندان دور نیست زمانی که زنان افغانستان از کوچکترین حقوق انسانی برخوردار نبودند، اما آن ایام سیاه را ما پشت سر گذاشتیم و شرایط برای زنان تغییر کرده. جا دارد از جامعه بین‌الملل برای کمک‌هایی که به افغانستان کردند تشکر کنم چرا که همین کمک‌ها بود که شرایط را برای زنان در افغانستان تغییر داد.»

پس از عبدالله خانم گیل اسمیت از آژانس کمک‌رسانی ایلات متحده آمریکا سخنانی در رابطه با تلاش‌های سازمان خود در افغانستان ایراد کرد و گفت: «مشارکت زنان در برنامه توسعه‌ای که آژانس کمک‌رسانی آمریکا دنبال می‌کند از اولویت ویژه‌ای برخوردار است.  ما در این زمینه سال‌ها تجربه داریم و می‌دانیم که صلح پایدار و تغییر اساسی تنها با مشارکت زنان ممکن است. چیزی به نام کار مردانه وجود ندارد. زنان در توسعه کشور سهیم هستند و توانمندی زنان به صلح و توسعه کمک می‌کند. ما در این راه به زنان بسیاری یاری رساندیم و به بیش از ۱۱۸ سازمان غیر انتفاعی و جامعه مدنی مرتبط با زنان کمک کردیم. آقای رئیس جمهور اشرف غنی در راه تشویق و پیشبرد نقش زنان در رهبری و مدیریت اجتماعی سیاسی بسیار کوشا بود و در این راه آژانس ما نیز نقش عمده‌ای به عهده دارد.»

وی سپس گفت: «اما همان طور که مردم افغانستان می‌گویند: با یک گل بهار نمی‌شود، ما نیازمند نسلی از زنان پیشرو هستیم که به عنوان الگو در جامعه نقش‌آفرینی کنند. قانون منع و تقبیح خشونت علیه زنان را خود زنان باید در جامعه جا بیندازند. این الگو‌ها باید به زنان دیگر بیاموزند که می‌توانند به دانشگاه بروند و مدیریت کنند.»
گیل اسمیت سخنان خود را چنین به پایان رساند: «در آخر سه نیاز و مشکل را می‌خواهم مطرح کنم:

• حقوق زنان باید در جامعه نهادینه شود و بدانند که شریکند نه صدقه بگیر.
• ما باید این حقیقت را در نظر بگیریم که زنان توانمند نه تنها جامعه زنان بلکه کل جامعه را متحول می‌کند. این دختران جوان بر تفکر برادران و فرزندان خود تاثیر خواهند داشت.
• ما برای توانمندی و برابری زنان تنها به صدای زنان نیاز نداریم بلکه به مردانی که حامی حقوق بانوان‌اند نیز نیازمندیم. یکی از این مردها امروز اینجا حضور دارد و او کسی نیست جز وزیر خارجه نروژ، مردی که در عرصه بین‌الملل حامی بزرگ حقوق زنان بوده و هست و برای این مهم شناخته شده است.

ما باید تفاوت های فرهنگی را بپذیریم اما از آن مهم‌تر اینکه باور داشته باشیم که فرهنگ جنسیت‌سالاری نمی‌تواند بر همه چیز تسلط داشته باشد.»

در حین این کنفرانس نشست‌های متفاوتی در جریان بود. پنل‌هایی متشکل از زنان موفق افغانستان و فعالین مدنی و اجتماعی در کنار وزیر کار این کشور که خود از بانوان موفق افغانستانی به شمار می‌رود و همچنین نماینده زنان در شورای صلح افغانستان حضور داشتند که هر یک به نوبه خود از تجربیات و نیازهای جامعه زنان افغانستان سخن گفتند.

پایان‌بخش سخنرانی‌های مربوط به زنان در این کنفرانس سخنان «بی بی گل» یا رولا غنی بود، بانوی اول افغانستان که با تسلط  به زبان انگلیسی سخنرانی شیوایی ایراد کرد. وی گفت: «در سال ۲۰۰۲ به سختی زنی دارای دیپلم متوسطه برای منشی‌گری در افغانستان پیدا می‌کردید اما تنها امسال بیش از ۶۰۰ زن با مدرک لیسانس فارغ‌التحصیل شدند. زنان افغانستان هنوز به توانمندی لازم نرسیده‌اند. امروز زنان افغانستان بنا به توان و خواست خود در مقاطع مختلف آموزش می‌بینند. سواد می‌آموزند، مهارت کسب می‌کنند و حسابداری یاد می‌گیرند و وارد چرخه اقتصادی می‌شوند.

امروز هنوز موانع زیادی بر سر راه جامعه زنان موجود است. فراموش نکنیم  زنانی را که قربانی تروریسم شدند، ما بیش از ۲٫۵ میلیون معلول زن در افغانستان داریم. یک میلیون زن به دلیل جنگ و خشونت مجبور به مهاجرت اجباری شدند.»

رولا غنی همچنین به موضوع  امنیت در این کشور اشاره کرد و گفت: «امنیت بزرگترین چالش پیش روی جامعه زنان افغانستان است اما نباید مانع مشارکت و توانمندی‌شان شود. ده روز پیش در هنگام رونمایی از منشور شهروندی، سخنرانانی از استان‌های مختلف موضوع امنیت را مطرح کردند. زنان گفتند امنیت را بهانه محروم کردن ما از آموزش نکنید.»

گفتنی است که طی برگزاری این کنفرانس سفیر جمهوری اسلامی و همراهانش بدون هیچ علاقه‌ای به گزارش‌ها و سخنرانی‌ها در یکی از سالن‌های پذیرایی گرد هم نشسته و چای می‌نوشیدند و در هیچ یک از کنفرانس‌های مرتبط با زنان، برابری جنسیتی و دستاوردهای زنان افغانستان شرکت نکردند.