بخش انگلیسی وب‌سایت شبکه «الجزیره» در تحلیلی پیش‌بینی کرده منافع ایران در سوریه به زودی جایگزین حمایت‌های این کشور از بشار اسد خواهد شد. احمد البورای، تحلیلگر این شبکه سه سناریو شرح داده که طی آن تهران ادامه سیاست حمایت مطلق از بشاراسد را تغییر خواهد داد.
نویسنده در مقدمه نوشته بی‌تردید ایران مهمترین متحد رئیس‌جمهور سوریه است وگرنه اسد بدون ایران سال‌ها پیش سرنگون می‌شد. ایران رژیم اسد را با حفظ خط قرمز آشکار خود به لحاظ سیاسی حمایت کرده است. این خط قرمز این است که اسد در هیچ یک از دوره‌های انتقال، نباید مجبور به دست کشیدن از جایگاه خود شود. این کشور همچنین از طریق مهمات جنگی و کمک‌های مالی، اسد را به لحاظ نظامی حمایت کرده است.
در نگاه اول به نظر می‌رسد که ایران دوستان خود در سوریه را ترک نخواهد کرد، اما در عین حال از نقطه نظری عمل‌گرایانه‌تر ایران همه تخم‌مرغ‌هایش را در یک سبد نگذاشته و به طور قطع برای دوران پس از اسد نیز فکرهایی کرده است. او سه سناریو را توصیف کرده که نهایتاً باعث می‌شود تهران از اسد عبور کند.
تغییر در سیاست‌های روسیه
اولین و محتمل‌ترین سناریو زمانی است که روسیه تصمیم بگیرد استراتژی‌اش را در سوریه تغییر دهد. سیاست مداخله‌جویانه روسیه که متحد اصلی ایران است به لحاظ نظری مبتنی بر توسعه تغییر بازی نفع جاه‌طلبی‌های ایران در منطقه بوده است. به نظر می‌رسد روسیه در روند تصمیم‌گیری سیاسی دست بالا را دارد. موضوعی که ممکن است نهایتاً منافع کلیدی ایران را به خطر بیندازد.
از سوی دیگر روابط ترکیه و روسیه دوباره به تدریج در حال بهبود است. دو کشوری که با وجود دیدگاه‌های متضاد، بازیگران اصلی درگیری‌های سوریه هستند. روسیه از ابقای اسد، و ترکیه از گروه‌های شورشی سوریه برای سرنگونی اسد حمایت می‌کنند. اردوغان و پوتین طی دیدار اخیر خود که پس از ۹ ماه دشمنی بر سر بحران جنگنده روسی اتفاق افتاد، به راه‌حلی سیاسی درباره جنگ فعلی در سوریه دست یافته‌اند. تحولات اخیر در حلب حاکی از شکست این دو رهبر برای کمتر کردن تفاوت‌های بنیادین خود برای یافتن زمینه‌های مشترکی در جهت راه‌حلی سیاسی است.
با وجود این اختلاف نظرها همچنان فرصت‌های مهمی برای رسیدن به تفاهم وجود دارد. انتظار می‌رود که پوتین طی ماه جاری با هدف احیای روابط تجاری به ترکیه برود اما در درجه اول بحث بر سر سوریه خواهد بود.
مسیر سیاست خارجی ترکیه حاکی از تغییرات قابل توجهی در نوع ائتلاف‌های این کشور است. دولت اوباما بارها دیدگاه‌های منطقه‌ای ترکیه را نادیده گرفته و به طور یک‌جانبه از این کشور می‌خواهد که منافع استراتژیک آمریکا را در منطقه حفاظت کند.
توهم روزافزون ایران
سناریوی دوم وسواس روزافزون ایران نسبت به سیاست توسعه‌طلبانه خود در خاورمیانه است. اشتباه مرگبار ایران این است که به دلیل تعصب و حرص در توسعه‌طلبی، متوجه استتراتژی‌های اشتباه خود نمی‌شود و نمی‌تواند درک کند که نه اعراب و نه ترکیه از این استراتژی‌ها استقبال نمی‌کنند.
جاه‌طلبی‌های ایران در خلیج فارس و عربستان روشن است و تنش بین این دو کشور رو به وخامت است. اما تغییر روابط این دو کشور با آمریکا می‌تواند نقطه عطفی در آینده خاورمیانه باشد. هیچ‌کس نمی‌تواند به سادگی ادعا کند که واشنگتن اتحاد استراتژیک ۷۰ ساله خود با خاندان سعودی را رها کند. اما در عین‌حال سعودی‌ها در مورد تعهد واشنگتن به ریاض تردید دارند چرا که احساس می‌کنند واشنگتن آماده به جایگزینی آنها با روحانیون ایران است.
تهران صرف نظر از دشمنی ظاهری خود با آمریکا ممکن است در آینده‌ای نزدیک به توافقی با واشنگتن دست یابد تا بتواند رویاهای خود را در منطقه محقق سازد. چیزی که ممکن است به رها کردن اسد، همچون نخست وزیر سابق عراق نوری المالکی بینجامد، هرچند ایران هرگز منافع خود را در سوریه رها نخواهد کرد.
احتمال دارد که ایران برای خروج از این معضل به دنبال کاندیدایی باشد که مورد تائید اکثر قدرت‌های جهان است. ایران به دنبال تقویت روابط خود با دولت غیردموکراتیک سوریه و سرویس‌های اطلاعاتی و باقی‌ماندۀ ارتش سوریه است.
رسیدن نابهنگام تاریخ انقضای اسد
سناریوی سوم زمانی اتفاق می‌افتد که به نظر برسد نقش اسد به عنوان حافظ منافع ایران محکوم به شکست است و در عین حال استراتژی ایران در عراق، یمن و لبنان به همین شیوه حفظ شود. در این صورت ایران از شیعیان و افسران ارتش سوریه که طرفدار جمهوری اسلامی هستند برای بسط کنترل خود بر سواحل مدیترانه استفاده خواهد کرد تا هر تلاشی برای متحد کردن سوریه زیر چتر دولتی سنی و ضد ایرانی خنثی کند.
در اوایل سپتامبر ۲۰۱۵ اولین گزارش‌ها از ورود گروه‌های جدیدی از سپاه پاسداران به طرطوس و لاذقیه در غرب سوریه منتشر شد. نهایتاً ماموریت ایران پس از سرنگونی اسد، تبدیل سوریه به حکومتی چون لبنان و عراق است.
اما اشتباه نکنید، هیچ طرح و برنامه‌ای نمی‌تواند «ملتی» را که به دنبال آزادی است نادیده بگیرد. این مردم سوریه هستند که در مورد آینده خودشان تصمیم خواهند گرفت.
تا زمان حمله امریکا و اسرائیل به تهران.