جلوگیری از فروش پایان‌نامه‌ها و مقالات علمی تقلبی در ایران

در حالی که معاون نظارت و راهبری مصوبات دبیرخانه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی جمهوری اسلامی از تصمیم سه وزارتخانه‌ (کشور٬ بهداشت و علوم) در کشف و جلوگیری از فروش پایان‌‌نامه‌ها خبر داده است، همزمان وزارت بهداشت اعلام کرد که یک شبکه خرید و فروش مقاله داخلی و خارجی در ارتباط با تخلف چند محقق ایرانی کشف شده است.

دکتر شاهین آخوندزاده قائم مقام معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت٬ با اعلام این خبر گفت: «به تازگی گزارشی در مجله اشپرینگر نیچر به چاپ رسیده که از میان ۵۸۰ مقاله تقلبی علمی٬ ۵۸ مقاله ایرانی هستند».

وی افزود: «طبق بررسی‌ها٬ این ۵۸ مقاله همگی از طریق یک شرکت نشر غیر قانونی و توسط دانشجویان و تیم غیر هیات علمی  که در زمینه خرید و فروش مقاله و پایان‌نامه فعالیت می‌کند در این انتشارات خارجی به چاپ رسیده است».

به گزارش خبرگزاری مهر٬ دکتر آخوندزاده تاکید کرد: «در وزارت بهداشت به شدت با موضوع پایان‌نامه‌ها و مقاله‌های تقلبی برخورد می‌شود و در رابطه با این ۵۸ مقاله هم تدابیر بسیار سخت‌گیرانه‌ای به دانشگاه‌ها اعلام شده است».

وی تصریح کرد: «در صورتی که فردی به وسیله این مقالات ارتقاء پیدا کرده، آن ارتقاء لغو می‌شود و اگر پرونده عضو هیات علمی در دست بررسی ارتقاء است آن ارتقاء متوقف می‌شود».

وی با اشاره به رد پای کشف شده در ارسال این مقالات تقلبی گفت: «یکی از آنها این است که بخش عمده‌ای از این ۵۸ مقاله، متعلق به دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران بوده است. رد پای دیگر این بوده که یک نفر از داخل کشور ناشر «اشپرینگر» را از این تخلف مطلع کرده در حالی که ناشر متوجه این تخلف نشده بود و دیگر اشکال٬ کار ناشر بوده است».

به گفته آخوندزاده٬ به طور معمول وقتی مقالاتی برای یک مجله ارسال می‌شود مجله آن را برای داوری به یک داور شاخص آن رشته ارجاع می‌دهد. در مورد این مقالات مجله اعلام کرده که یک داور به ما پیشنهاد دهید، شرکت مورد نظر یک ایمیل تقلبی از یک داور بین‌المللی را به ناشر معرفی کرده است. در واقع به ناشر نیز کلک زده و داوری مقالات در ایران انجام شده است.

همچنین به گزارش خبرگزاری فارس٬ بابک نگاهداری معاون نظارت و راهبری مصوبات دبیرخانه‌ شورای عالی انقلاب فرهنگی٬ نیز در این زمینه تاکید کرد: «وزارت کشور مامور شده است که با وزارت علوم و وزارت بهداشت نسبت به تحلیل موضوعات و جمع‌آوری  شبکه تقلب و فروش مقالات علمی و پایان‌نامه‌ها اقدام کند».

به گفته وی، «اگرچه گردانندگان فروش پایان‌نامه‌ها به دنبال یک هدف اقتصادی هستند؛ ولی این هدف اقتصادی به شدت به اعتبار علمی ایران در مجامع بین‌المللی٬ لطمات جبران ناپذیری وارد می‌کند».

چندی پیش تعدادی از نشریات وابسته به نیچر٬ ۵۸ مقاله دانشمند ایرانی را به دلیل دستکاری توسط نویسندگان تعلیق کرد.

به گزارش سایت هفته‌نامه علمی نیچر (nature) در ۵۸ مقاله که توسط ۲۸۲ پژوهشگر ایرانی نوشته شده، نشانه‌هایی دال بر وجود تبانی در روندهای ارزیابی علمی و انتشار آنها یافت شده است.