تفاوت‌های مواد غذایی ارگانیک و غیرارگانیک در چیست؟

چند سالی می‌شود که بسیاری از پزشکان و مشاوران تغذیه، بر قرار دادن محصولات ارگانیک در برنامه غذایی روزانه تأکید می‌کنند.

منظور از مواد غذایی ارگانیک، آنهایی هستند که در تولید آنها هیچ هورمون و مواد شیمایی به کار برده نمی‌شود. اما گران بودن این محصولات و همچنین نبود اطمینان از ارگانیک بودن آنها، از مشکلات مصرف کننده‌هاست.

این بار دکتر محسن مشکات، دامپزشک، به شما  کمک می‌کند که چگونه محصولات ارگانیک را از غیر ارگانیک تشخیص دهید.

پرسش:
برخی محصولات غذایی به نام ارگانیک بسیار گران به فروش می‌رسند اما در واقع ارگانیک نیستند. برای تشخیص خوراکی‌های ارگانیک از غیرارگانیک باید به چه نکاتی توجه کنیم؟

پاسخ:
محصول ارگانیک محصولی است که برای تولید آن فقط مواد طبیعی به کار رفته، افزودنی‌ها به آن اضافه نشده‌اند، در محیط و شرایط کاملا بهداشتی تهیه شده و… ممکن است به برخی مواد غذایی بتوان برچسب ارگانیک زد و گفت در شرایطی طبیعی و بهداشتی تهیه شده‌اند ولی در واقع ارگانیک نیستند و به تایید هیچ‌ دستگاه و مرکز نظارتی مسئولی نرسیده‌اند؛ بنابراین به سادگی به محصولاتی که گفته می‌شود ارگانیک هستند، اعتماد نکنید و پول بیشتری برای آنها نپردازید. توصیه می‌شود محصولی را خریداری کنید که دارای برچسب یکی از دستگاه‌های نظارتی از جمله وزارت بهداشت، سازمان دامپزشکی، سازمان غذا و دارو و غیره است. اگر محصولی برچسب این ارگان‌ها را داشت و به تایید رسیده بود، در آن صورت می‌توان آن را با اعتماد خریداری کرد. البته برخی از متقلبان مواد غذایی، برچسب‌های تقلبی هم روی محصولات خود می‌چسبانند بنابراین برای اطمینان بیشتر حتما از فروشگاه‌های مجاز و معتبر خرید کنید و برندهای معروفی را که از این نظر مورد اعتماد هستند مورد نظر قرار دهید.

پرسش:
چرا برخی مرغ‌ها با نام «مرغ سبز» به فروش می‌رسند؟ این مرغ‌ها چه تفاوتی با مرغ‌های معمولی دارند؟

پاسخ:
مرغ سبز، مرغی است که در طول دوره رشدش آنتی‌بیوتیک دریافت نکرده. بعضی از مزارع پرورش مرغ یا مرغداری‌هایی که شرایط بهداشتی بسیار خوبی دارند، می‌توانند مرغ‌هایی پرورش بدهند که در طول دوره رشدشان بیمار نشده‌اند و از آنتی‌بیوتیک استفاده نمی‌کنند. در واقع، هم محل پرورش مرغ‌ها سالم و بهداشتی است، هم مرغ‌ها به موقع در برابر بیماری‌ها واکسینه می‌شوند و هم غذای سالم و خوبی دریافت می‌کنند. همه این عوامل باعث می‌شود مرغ‌ها به بیماری‌های عفونی مبتلا نشوند، اما در مرغداری‌های معمولی بسیاری از مرغ‌ها ممکن است به بیماری عفونی مبتلا شوند و به‌اجبار آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کنند. هر آنتی‌بیوتیکی یک دوره پرهیز از مصرف دارد بنابراین تا زمانی که این دوره سپری نشده، مرغ نباید در بازار عرضه شود زیرا آنتی‌بیوتیک‌ها در بدن مرغ یا سایر دام‌ها هنوز باقیمانده‌ای دارند. با توجه به اینکه این باقیمانده یک ترکیب شیمیایی است، مصرف مرغ یا دامی که دوره بعد از مصرف آنتی‌بیوتیک را طی نکرده ولی وارد بازار عرضه می‌شود، می‌تواند در انسان عوارضی ایجاد کند.

پرسش:
میان ژامبون‌ها، ژامبون مرغ به دلیل کمرنگ‌تر بودن، نیترات کمتری دارد یا ژامبون گوشت؟ بین سوسیس‌ها چطور؟ آیا هات‌داگ مضرتر است؟

پاسخ:
در تهیه فرآورده‌های گوشتی، افزودنی‌هایی استفاده می‌شود که از مهم‌ترین آنها می‌توان به نیترات و نیتریت اشاره کرد. این افزودنی‌ها چند کار مهم را در فرآورده‌های‌ گوشتی برعهده دارند؛ اول اینکه خاصیت میکروب‌کشی دارند و اگر باکتری در فرآورده‌ وجود داشته باشد آنها را از بین می‌برند. دوم اینکه باعث بهبود رنگ محصول می‌شوند و رنگ فرآورده‌ گوشتی را صورتیِ خوشرنگ می‌کنند و در نهایت اینکه زمان ماندگاری محصول را افزایش و عمر نگهداری آنها را ارتقا می‌دهند، اما نکته مهم این است که مصرف این افزودنی‌ها حد مجازی دارد و هیچ تولیدکننده‌ای حق ندارد بیش از مقدار مجاز تعیین‌شده از افزودنی نیترات و نیتریت استفاده کند.

خوشبختانه در کشور ما مصرف فرآورده‌های گوشتی در مقایسه با سایر کشورها بالا نیست. تنوع محصولات ما هم به اندازه تنوع محصولات گوشتی در کشورهای دیگر نیست. به همین دلیل نگرانی زیادی در خصوص دریافت بیش از حد این افزودنی‌ها از راه فرآورده‌های گوشتی نداریم مگر اینکه مقدار مصرف بالا باشد. متاسفانه برخی افراد علاقه زیادی به مصرف انواع سوسیس و کالباس دارند و هفته‌ای چند وعده از آنها استفاده می‌کنند. در این صورت نگرانی از بابت دریافت این افزودنی‌ها و بالا رفتن چربی و… وجود دارد. در مجموع، کارخانه‌های تولیدکننده انواع فرآورده‌های گوشتی مرتب تحت نظارت و بازرسی قرار می‌گیرند تا میزان افزودنی‌ها از حد تعریف‌شده افزایش نیابد. تفاوت چندانی هم بین انواع ژامبون‌ها و سوسیس‌ها وجود ندارد و نمی‌توان گفت یکی از دیگری بهتر است.