تنش میان دولت بشار اسد و مخالفان او در آستانهی برگزاری مذاکرات صلح در قراقزستان کم نبود، اختلاف ایران و روسیه بر سر حضور نمایندهی آمریکا در این نشست هم به آن اضافه شد.
کمتر از یک هفته پیش روزنامهی آمریکایی «واشنگتن پست» مدعی شد، روسیه با دور زدن دولت اوباما از تیم انتقالی دونالد ترامپ برای شرکت در گفتگوهای صلح سوریه در «آستانه» پایتخت قراقستان که قرار است اواخر ژانویه برگزار شود دعوت کرده است.
به نوشتهی این روزنامه سرگئی کیسلیاک سفیر روسیه در واشنگتن طی تماس تلفنی با مایکل فلین مشاور امنیت ملی ترامپ از وی برای شرکت در این گفتگو‌ها دعوت کرده است. اگرچه مقامات رسمی دو کشور واکنشی به این موضوع نشان ندادند و حتی روسیه اعلام کرد دعوت‌نامه‌ای برای حضور نمایندگان آمریکا ارسال نشده، اما قابل حدس بود که روسیه برای نزدیکتر شدن به آمریکا پس از آغاز به کار ترامپ، از هیج تلاشی دریغ نمی‌کند.
سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه روز سه‌شنبه تلویحاً اعلام کرد که در راستای حضور هیات آمریکایی در قزاقستان، مذاکراتی صورت گرفته و تاکید کرد: «گمان می‌کنم دعوت از دولت ترامپ برای شرکت در گفتگوهای صلح سوریه اقدام درستی باشد».
این اظهارات با واکنش تند تهران روبرو شد و محمدجواد ظریف وزیر خارجه جمهوری اسلامی صراحتاً اعلام کرد، ایران آمریکایی‌ها را دعوت نکرده و مخالف حضور آنان در مذاکرات صلح سوریه است.
اما این فقط یک روی سکه بود. پس از آنکه ۱۰۰ نماینده کنگره‌ی آمریکا از ترامپ خواستند سفارت آمریکا در اسرائیل را از شهر تل‌آویو به اورشلیم منتقل کنند، تشکیلات خودگردان فلسطین دست به دامن روسیه شد تا پوتین از رابطه‌ی نزدیکاش با ترامپ استفاده کند که رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا راضی شود قید این تصمیم را بزند.
محمود عباس رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در یکی دو هفتهی گذشته و حتی در دیدار با پاپ، رهبر کاتولیک‌های جهان در واتیکان اعلام کرد این تصمیم به ضرر مذاکرات صلح فلسطین و اسرائیل است و طرح تشکیل دو دولت مستقل را به خطر می‌ا‌ندازد.
فلسطینی‌ها بسیار امیدوار بودند که در حاشیهی مذاکرات صلح سوریه، فرصتی برای گفتگوهای روسیه و آمریکا فراهم شود تا شاید انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم منتفی گردد.
رژیم ایران که خود تا امروز در صف نخست مخالفان انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم بوده، حالا بر سر دوراهی مانده، اینکه نشستن پای میز مذاکره بر سر سوریه را با نمایندگان دولت ترامپ تحمل کند و به فلسطینی‌ها شانس این را بدهد که روسیه آمریکا را از تصمیم خود منصرف کند یا اینکه چوب لای چرخ مذاکرات قزاقستان بگذارد و ساز ناکوک بزند.
در این بین اما از یک مسئله نباید به سادگی گذشت. به احتمال زیاد ایران، این احتمال را که زور روس‌ها بچربد و پای آمریکا به مذاکرات صلح قزاقستان باز شود پیش‌بینی کرده است. بر همین اساس طرح چهار ماده‌ای جدید درباره آینده سوریه در روزهای اخیر ارائه داد، که متفاوت از توافقی است که یک ماه پیش با روسیه و ترکیه در نشست مسکو انجام شده بود.
مبنای توافق صورت گرفته بین تهران، مسکو، آنکارا مفاد قطعنامه‌ی ۲۲۵۴ شورای امنیت بود که دی‌ماه سال گذشته تصویب شد. ایران، روسیه و ترکیه قبول کردند از حاکمیت، استقلال، یکپارچگی و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه به عنوان یک دولت چندنژادی، چند مذهبی، غیرفرقه‌ای و دمکراتیک حمایت کنند.
طبق قطعنامه‌ی ۲۲۵۴ می‌بایست انتقال قدرت و برگزاری انتخابات با نظارت سازمان ملل برگزار شود و بشار اسد هم در آیندهی سوریه نقشی نداشته باشد، اما در طرح چهار ماده‌ای اخیر جمهوری اسلامی، بشار اسد نیز یکی کاندیداهای انتخابات خواهد بود.
در این شرایط، مذاکرات قزاقستان از یک سو ظاهرا نشستی برای حل اختلافات است، و از سوی دیگر گردهمایی طرف‌هایی است که هر کدام جداگانه یک پای ثابت اختلافات هستند.
