کامیار بهرنگ- هفته گذشته در لندن همزمان با ششمین سال حصر میرحسین موسوی، زهرا رهنورد و مهدی کروبی جلسه‌ای با عنوان «با سه مشعل سبز» برگزار شد.
در این جلسه شیرین عبادی، اردشیر امیرارجمند، فرخ نگهدار و تقی کروبی به سخنرانی پرداختند و جنبه‌های گوناگون سیاسی و حقوقی نظام سیاسی موجود و مساله حصر مورد بررسی قرار گرفت. سخنرانان به نقص‌های موجود در قانون و ساختار نظام و همچنین دورنمای آینده فضای سیاسی ایران در آستانه انتخابات ریاست جمهوری اشاره کردند.
از ابتدای انقلاب دادگستری مستقل نداشتیم
شیرین عبادی، حقوقدان و برنده جایزه صلح نوبل در این جلسه اولین اصل وجود دموکراسی در هر کشوری را موضوع تفکیک قوا و استقلال قوه قضائیه عنوان کرد. او با همین دیدگاه تاکید کرد که «در ایران این اصول به طور کامل مخدوش شده است. وقتی که رئیس قوه قضائیه از سوی رهبر به مدت ۵ سال منصوب می‌شود و حق عزل و نصب قضات به او سپرده می‌شود، یکی از وجوه استقلال قضات یعنی تغییر شغل در ایران بی‌معنی می‌شود. باید گفت از روزی که جمهوری اسلامی تاسیس شد و امکان عزل قاضی در دست رئیس بالاتر او قرار گرفت استقلال قضائی به کلی از بین رفته است.»
شیرین عبادی در ادامه‌ی سخنان خود به ناپایداری شغلی قضات در ایران اشاره کرد و گفت: «به همین دلیل شما می‌بینید در بسیاری از محاکمه‌های مهمی که صورت گرفته است ما شاهد اجرای عدالت و ارضای افکار عمومی نبودیم؛ بلکه قاضی بیشتر به حرف نیروهای امنیتی نگاه می‌کند و دستورات آنها را به صورت حکم قضائی در می‌آورد.»
این حقوقدان با اشاره به اینکه «از ابتدای انقلاب هیچگاه ما دادگستری مستقلی نداشتیم» گفت: «معنی عدالت در ایران به کلی مخدوش شده است». او در ادامه با اشاره به موضوع جلسه گفت: «من در اینجا می‌خواهم به روی وضعیت سه بی‌گناه تمرکز داشته باشم. علت اینکه می‌گویم بی‌گناه آنست که بر اساس قانون اساسی اصل بر برائت است. اینکه به گفته رهبر، آنها فتنه باشند یا به گفته آن مقام سپاهی آنها مسئول اغتشاش در نظم عمومی باشند از آنجا که در یک دادگاه عادلانه تفهیم اتهام نشده و به هیچ حکمی هم محکوم نشده‌اند بنابراین بی‌گناه هستند.»
او در ادامه به موضوع «زندان خانگی» آنها اشاره کرد و با بیان اینکه هیچ‌کس مسئولیت این موضوع را قبول نمی‌کند گفت: «بر اساس همان عدم استقلال قضائی، مقامات این قوه حتی به صراحت می‌گویند که این موضوع در حد ما نیست و تصمیم از جایی دیگر گرفته شده است. در برخی سخنان هم موضوع را به شورای عالی امنیت ملی ارجاع می‌دهند. البته هنوز حتی این شورا هم به صورت رسمی سندی را منتشر نکرده است. اما در صحبت‌های اخیر آقای دولت آبادی و اشاره به موضوع تصمیم ملی و درگیری بسیاری از نهادهای کشور برای حصر این سه تن قابل توجه است. باید توجه داشت حتی اگر شورای امنیت ملی فرد یا افرادی را مخل امنیت ملی بداند می‌تواند پرونده را با ذکر دلایل به مقام قضائی مسئول ارسال کند نه اینکه سرخود حکم صادر کند.»
شیرین عبادی در ادامه به تصمیم رهبر جمهوری اسلامی برای ادامه این حصر اشاره کرد و گفت: «بر اساس قانون اختیارات رهبر نیز مشخص شده است. او بر اساس همین قانون اجازه مجازات کسی را ندارد بلکه فقط در شرایط مشخص اجازه عفو افراد را داراست. اگر حتی حکم حکومتی باشد که بر اساس قانون جایگاهی ندارد اما به هر دلیلی برای آن مبنای حقوقی و شرعی هم قائل شویم که نمی‌توان حکمی را زیرمیزی صادر کرد. اگر این حکم است باید به صورت علنی اعلام شود. می‌خواهم بگویم از هر زاویه‌ای نگاه کنیم این زندان، غیر قانونی است.»
این برنده جایزه صلح نوبل تاکید کرد که «اگر مبنای این زندان حکمی از سوی شورای عالی امنیت باشد یکایک افراد این شورا باید محاکمه شوند و بر اساس قانون بنا به سلب آزادی شهروندان به زندان بیافتند. یکی از این افراد آقای روحانی است. نمی‌شود که قانون را نوشت و از شهروندان انتظار رعایت آن را داشت و خود مسئولان همیشه همان قانون را زیر پا بگذارند. اگر هم رهبر حکم داده است بر همین اساس و بر مبنای برابری او در برابر قانون با تمام شهروندان باید محاکمه شود.»
او در پایان تاکید کرد که «اجازه بدهید من آب پاکی را به روی دست شما بریزم و بگویم با این قانون اساسی در به روی همین پاشنه خواهد چرخید و نمی‌توان حتی انتظار معجزه داشت. قطار استقلال قوه قضائیه به کلی از ریل خارج شده است و تا این موضوع به مسیر اصلی بازنگردد شاهد تغییری نخواهیم بود.»
حصر به دستور و رضایت رهبر انجام شده است
اردشیر امیرارجمند، حقوقدان و مشاور میرحسین موسوی دیگر سخنران این جلسه به «آغاز غیرقانونی حصر و شش سال استمرار بدون طی کردن موازین قضائی و دادرسی عادلانه و مهمتر از همه فقدان مسئولیت‌پذیری و پاسخ‌گویی از جانب مقامات و نهادهای مسئول» اشاره کرد و آن را «نشان‌دهنده حفره‌ای مخرب در قانون اساسی و نظام قضائی- سیاسی کشور» دانست.
او این حفره را موجب سلب آزادی‌ها و حقوق شهروندان دانست و در ادامه گفت: «حصر با رضایت و دستور مقام رهبری انجام شده و در این سال‌ها استمرار یافته است. البته مسئولیت قضائی و سیاسی این عمل مجرمانه بر عهده تمام مقامات ذیربط می‌باشد.» مشاور میرحسین موسوی تاکید داشت که «قانون اساسی یک متن است که بسیار هم حائز اهمیت است اما در کنار آن یک شیوه اجرای قانون اساسی هم وجود دارد. شما می‌توانید با بهترین قانون اساسی اما با یک روش ناصحیح آن متن را از محتوا خالی کنید.»
این حقوقدان و استاد سابق دانشگاه شهید بهشتی در ایران با اشاره به قانون اساسی گفت: «وقتی بر اساس همین قانون رهبر وظیفه تعیین سیاست‌های کلی نظام را دارد و نظارت بر آنها نیز برعهده اوست. رهبر جمهوری اسلامی نمی‌تواند تمام اختیارات را داشته باشد اما در مقابل آن مسئولیت متناظر نداشته باشد. اگر شما سیاست‌های کلی را وضع می‌کنید بنابراین در مورد سیاست‌هایی که در قوه قضائیه اجرا می‌شود مسئول و در برابر رفتارهای آنها نیز مسئولیت دارید. رئیس قوه قضائیه که به طور مستقیم از سوی شما منصوب می‌شود اگر تخلفی کرد شما باید بر آن نظارت کنید. اگر هم شورای عالی امنیت این حکم را صادر کرده است که باید گفت مصوبات این شورا بدون تایید رهبر جمهوری اسلامی هیچ ارزشی ندارد. این جدا از آنست که قانون چنین اجازه‌ای به این شورا نداده است.»
او در پایان تاکید کرد که تنها رهبر جمهوری اسلامی در این «عمل مجرمانه» مسئول نیست و تمام مسئولان مرتبط نیز در اجرا و استمرار شش سال حصر مسئول هستند.
مشارکت انتخاباتی با آشتی ملی و رفع حصر محقق می‌شود
فرخ نگهدار، فعال سیاسی نیز در سخنرانی خود در این نشست با اشاره به طرح بحث «آشتی ملی» از سوی سید محمد خاتمی گفت: «با توجه به خطرات جدی که ایران و البته جهان ما را تهدید می‌کند امروز باید یک قدم به پیش بگذرایم و آنچه بر ما گذشته را مبنای درس گرفتن قرار دهیم و برای کمتر هزینه دادن در گذر از این گردنه‌های سخت دست یکدیگر را بفشاریم.»
او در ادامه تاکید کرد: «من در این مدت به دنبال این بودم که بدانم واکنش رهبر جمهوری اسلامی به این پیام چه خواهد بود. صادقانه باید بگویم با توجه به روندی که از سال ۹۰ آغاز شده بود تا واکنش مردم به فاجعه پلاسکو انتظار این را نداشتم که ما با پاسخ منفی از سوی رهبر جمهوری اسلامی مواجه شویم.»
نگهدار به «وابستگی مردم به منابع ملی (خود)، عبور از اتکا به نیروهای خارج از کشور و همچنین متوجه شدن مردم به اهمیت صندوق رای» اشاره کرد و گفت: «در چنین فضایی انتظار واقع‌بینانه مردم این است که وقتی پیام آشتی می‌آید به این موضوع توجه داشته باشیم که چنین پیامی می‌تواند ظرفیت‌افزایی کند و اولین شرط این است که شما حصرها و زندان‌ها را پایان دهید و امید را به جامعه تزریق کنید. من فکر نمی‌کنم که آقای خامنه‌ای بر این موضع بایستد و اگر ما یک گام دیگر پیش برویم می‌توانیم او را متوجه این موضوع کنیم که همبستگی ملی شعاری‌ست که رهبر جمهوری اسلامی باید بیان کند. شما به نماز جمعه‌های هفته گذشته نگاه کنید که تماما در اختیار گفتمانی‌ست که می‌گوید آشتی ملی معنی ندارد. این سخنان با بخشی که به آقای موسوی و کروبی رای داده‌اند هیچ ارتباطی برقرار نمی‌کند. اما به زودی آنها خواهند دید این گروه و با این گفتمان ضد آشتی چقدر منزوی شده‌اند.»
او با اشاره به انتخابات ریاست جمهوری آینده در پایان اردیبهشتت ۹۶ گفت: «اگر ما می‌خواهیم در این انتخابات با لبخند و رضایت و سطح مشارکتی بالاتر از دوره قبل حضور داشته باشیم و شور و نشاط در جامعه وجود داشته، آقای خامنه‌ای باید بداند با پایان این حصر و زندان است که می‌تواند چنین شوری را تضمین کند. در چنین شرایطی دشمنان و بدخواهان خارجی هم با دیدن این شور عقب‌نشینی خواهند کرد.»
ساختار نظام سیاسی ایران در حصر است
محمد تقی کروبی، استاد حقوق دانشگاه وست مینیستر و فرزند مهدی کروبی سخنران دیگر این نشست بود. او در ابتدای سخنان خود با اشاره به اینکه باید به این موضوع نگاه کنیم که «چه کسی در حصر است؟ شاید در نگاه اول این سوال عوامانه باشد که مشخص است چه کسانی به صورت فیزیکی در حصر هستند. اما به اعتقاد من اگر کمی عمیق‌تر فضای سیاسی کشور را نگاه کنیم متوجه خواهیم شد ساختار نظام سیاسی ایران هم به حصر رفته است.»
کروبی در ادامه گفت: «این به حصر رفتن ساختار نظام سیاسی به نقل و قول‌هایی باز می‌گردد که رهبر جمهوری اسلامی در دیدار با علی شمخانی و اعضای شورای عالی امنیت ملی داشتند و در آن صحبت از این شده که این شورا هر تصمیمی در مورد محصورین بگیرد آقای خامنه‌ای به آن تن خواهد داد. حال اگر این نقل و قول صحیح باشد باید گفت هر انسان عاقل و منصفی باید صرف نظر از مسائل شخصی و اختلاف‌ها فردی آن ساختار را از این مشکل خارج کند.»
تقی کروبی به دومین دیدار خود با مهدی کروبی پس از حصر اشاره کرد و گفت: «مقامات امنیتی هم حتی نمی‌دانستند این موضوع چقدر به طول خواهد انجامید. یکی از این افراد گفت اگر حرفی نباشد این حصر به زودی برداشته می‌شود. پدر همانجا گفت اتفاقا من چون خودم حکومتی بودم توصیه می‌کنم حتما ادامه بدهید چرا که اگر یک روزی این حصر برداشته شود من مجدد حرف خودم را خواهم زد؛ بنابراین از نگاه حکومتی شما تدوام حصر بهتر است.» تقی کروبی این بخش را «توفیق نسبی حصر» عنوان کرد که حاکمیت توانست فاصله‌ای بین مردم و رهبران جنبش سبز بیاندازد و به جز موارد انگشت‌شماری دیگر حرکت‌های بیرونی وجود نداشته باشد. او تاکید کرد که «این سرخوردگی اما موجب نشد که محصورین به فراموشی سپرده شوند و مطالبات یک جنبش مطالبه‌محور از بین برود. ابزار تبلیغاتی حکومت در اینجا شکست خورد و الان حتی راست هم بگوید مردم به صورت عام باور نمی‌کنند.»
کروبی به تحریم انتخابات مجلس نهم اشاره کرد و این حرکت را یکی مهم‌ترین اقدامات مردم برای «باز پس‌گیری صندوق رای و دست یافتن به حداقل‌های انتخابات منصفانه» دانست. او در ادامه «اعتماد و حرکت مردم» در دو هفته آخر مانده به انتخابات سال ۹۲ را عامل اصلی پیروزی حسن روحانی دانست و نتیجه گرفت: «این حرکت‌ها موجب شد موضوع حصر بیشتر در سطح جامعه مطرح شود و حصر بودن نظام سیاسی کشور را بیشتر نشان داد.»
