کمک‌های ممنوعه؛ نگاهی به کمک‌های اسرائیل به پناهندگان سوری

کامیار بهرنگ- هفته گذشته اندیشکده هنری جکسون در لندن با حضور دو میهان از اسرائیل و سوریه نگاهی متفاوت به بحران موجود در منطقه را میزبانی کرد.

دکتر نیر بومس، محقق ارشد در موسسه جهانی مبارزه با تروریسم (حرزیلیا) و عصام زیتون، فعال مستقل اپوزیسیون در سوریه میهمانان این جلسه بودند تا به رابطه اسرائیل و سوریه بعد از شروع بحران در این منطقه بپردازند.

دکتر بومس صحبت‌های خود را با یادآوری این موضوع شروع کرد: «یک روزی یک اسرائیلی، سوری و اردنی در یک ماشین نشسته بودند… شاید سال‌های گذشته این مقدمه یک جوک بود اما چندی پیش به راحتی این اتفاق بعد از مراسم تدفین یکی از رهبران ارتش آزاد سوریه (مخالفان بشار اسد) اتفاق افتاد. در واقع دیگر این جوک نیست و ما وارد مرحله جدیدی در منطقه شده‌ایم. بازی تغییر کرده و ما حالا باید از خود بپرسیم که چه کسی باید از چه کسی دفاع کند و نیازهای فوری را کدام‌یک می‌توانند تامین کنند.»

دکتر بومس با ارائه نمایی کلی از مناطق بحرانی و نیازهای فوری مردم در بخش‌های مختلف سوریه به تقسیم این کشور به ۳ بخش (مخالفان، دولت و دولت اسلامی/داعش) اشاره و تاکید کرد: «برخی خرابی ناشی از جنگ داخلی در سوریه دهه‌ها زمان می‌برد تا به حالت عادی برای زندگی بازگردد.»

این استاد دانشگاه تل‌آویو همچنین تاکید نمود: «اختلاف‌های مذهبی و قومی در این مناطق پیش از سال ۲۰۱۱ بسیار ریشه‌دار بوده و به چندین دهه پیش از این می‌رسد.» او همچنین اضافه کرد: «سوریه به اشکال دردناکی تغییر کرده. شما حتی می‌توانید به ترکیب جمعیتی این کشور نگاه کنید که در طول سال‌های گذشته بر اثر کشتار یا مهاجرت بخشی از مردم سوریه دیگر در این کشور حضور ندارند. البته به این موضوع هم باید توجه داشته باشید که جدا از موضوع مهاجرت به دیگر کشورها ما با بحرانی به نام جابجایی اجباری، حتی در خود خاک سوریه هم روبرو هستیم.»

امروز بیشتر بر مهاجرت سوری‌ها به سوی اروپا تمرکز شده اما بدترین تاثیر آن را شما در لبنان و اردن شاهد هستید. برای درک دقیق‌تر از موضوع کافیست بدانید نزدیک به یک پنجم جمعیت کنونی لبنان را پناهندگان سوری تشکیل می‌دهند.

دکتر بومس در ادامه به کمک‌های پزشکی و انسان‌دوستانه اسرائیل در کمپ‌های پناهندگی اشاره کرد و گفت: «پس از آغاز جنگ در سوریه نزدیک به ۴۰۰۰ مجروح سوری با استفاده از خدمات پیشرفته اسرائیل درمان شده‌اند.»

او به یک مورد خاص این درمان‌ها اشاره کرد که چگونه با استفاده از تجهیزات کامل و مدرن پزشکی تیم اسرائیلی توانستند پای زخمی یک کودک سوری را ترمیم کنند. اتفاقی که در بیشتر مواقع و در موقعیت‌های جنگی به قطع پا منجر می‌شد.

این محقق ارشد ضد تروریسم شرحی در مورد تمرکز کمک‌های انسان‌دوستانه اسرائیل برای کودکان سوری ارائه داد و به سازمان‌هایی همچون Israeli Flying Aid اشاره کرد. سازمان‌هایی که بر نیازهای اولیه در مناطق بحرانی تمرکز دارند و به شکل‌های گوناگون، آب، لباس و پتو را به کمپ‌های پناهندگی ارسال می‌کنند. این کمک‌ها در فصل سرد افزایش پیدا می‌کند. دکتر بومس تاکید کرد که این سری از فعالیت‌های انسان‌دوستانه اولین همکاری مشترک میان نهادهای مردمی و حتی نیمه دولتی سوری و اسرائیلی با یکدیگر در سال‌های گذشته است.

دکتر بومس در ادامه سیاست‌های اسرائیل در قبال سوریه را به سه بخش تقسیم کرد:
– این جنگ ربطی به ما ندارد (سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲)
– ارسال کمک‌های نظامی و انسان‌دوستانه (سال ۲۰۱۳)
– اعمال سیاست «همسایه خوب» (از ۲۰۱۳)

نکته اصلی در مورد ارسال کمک‌ها نظامی به برخی نیروهای مخالف اسد (ارتش آزادی) بر اساس تحلیل دکتر بومس «برای حفاظت از مرزهای شرقی اسرائیل و مقابله با نیروهایی بود که به عنوان خط قرمز امنیت اسرائیل (حزب‌الله لبنان و نیروهای وابسته به جمهوری اسلامی) شناخته می‌شوند.»

در ادامه این جلسه عصام زیتون، فعال مستقل اپوزیسیون دولت اسد با اشاره به اینکه «انقلاب مردم سوریه به هیچ‌کدام از اهداف خود دست نیافته» تاکید کرد: «بشار اسد مانند پدرش از ابتدا بر اساس سیاست‌های امنیتی دولت خود را تشکیل داد و از همان زمان خود را با خواسته‌ها و سیاست‌های ایران منطبق کرد. اسد در واقع برای پروژه ایران در دمشق کار می‌کند.»

زیتون با اشاره به محل تولد خود در منطقه‌ای میان مرز مشترک اسرائیل، سوریه و لبنان، پیرامون دو نوبت  حضور ارتش اسرائیل در این منطقه گفت: «در این سال‌ها هر دو اسد (پدر و پسر) تلاش کردند با مغزشویی مردم و نسل‌های مختلف، ارتش اسرائیل را یک هیولا نشان دهند. اما من به عنوان یک شاهد مستقیم می‌گویم نسبت به رفتارهایی که خود ارتش سوریه انجام می‌دهند ارتش اسرائیل شبیه یک فرشته است.»

این فعال مخالف دولت بشار اسد یکی از دلایل عدم همکاری نیروهای سوری را «عدم اطمینان به یکدیگر» دانست و ریشه آن را «اعلام سیاست‌های امنیتی در سال‌های گذشته» دانست.

زیتون همچنین بر این باور است که «اسد هرگز به راه‌حل‌های سیاسی باور نداشته و بر خلاف‌ گفته‌هایش هیچ‌گاه به آن سو حرکت نخواهد کرد. ادامه این خرابی‌ها دست‌کم به روی سه نسل آینده سوریه هم تاثیر خواهد گذاشت. به همین جهت ما امروز مشخصا در مورد کمک‌های انسان‌دوستانه در جنوب سوریه تمرکز داریم و هر کمکی که از اردن و دیگر کشورهای خلیج [فارس] برای ترمیم این مناطق ارسال شود استقبال می‌کنیم.»

این فعال مستقل اپوزیسیون دولت اسد تاکید کرد: «تنها [جمهوری اسلامی] ایران از بحران موجود در سوریه سود می‌برد. البته آنها فقط در سوریه به دنبال ایجاد بی‌ثباتی نیستند و کافیست به پروژه کلی آنها تا بحرین، یمن، عراق و برخی دیگر از کشورهای عربی نگاه کنید.»

زیتون در پایان سخنان خود تاکید کرد: «ما امروز در مورد سیاست‌های اسرائیل در فلسطین صحبت نمی‌کنیم و این موضوع متفاوتی‌ست که نیاز به بحث و مطالعه بیشتری دارد. امروز من به عنوان کسی صحبت می‌کنم که رسانه‌های ایرانی مرا حلقه واسط جبهه النصره و اسرائیل معرفی می‌کنند، اما نمی‌توانم به هر دلیلی از کمک‌های انسان‌دوستانه اسرائیل به پناهندگان سوری چشم‌پوشی کنم.»

هم دکتر بومس و هم عصام زیتون در مقابل دلیل عدم کمک‌های مستقیم کشورهای حوزه خلیج فارس به کمپ‌های پناهندگی یا حتی پذیرش تعدادی از این پناهندگان هیچ پاسخی نداشتند و به کنایه گفتند: «اگر شما پاسخی پیدا کردید به ما هم بگویید!»