حلقه محاصرهی دولت اسلامی (داعش) در شرق سوریه توسط نیروهای قدرتمند نظامی در منطقه تنگ‌تر شده و آنها در حال پیشرفت از چند جبهه به سمت مرکز خلافت اسلامی هستند و آغاز درگیری در چند جبهه بسیار نزدیک است.
پایگاه خبری بلومبرگ در گزارشی می‌نویسد در چنین شرایطی فرماندهان سپاه پاسداران ایران، ژنرال‌های روسی و آمریکایی، سران سوریه و ترکیه و بازیگران فرامنطقه‌ای از خود می‌پرسند پس از بیرون کردن داعش از منطقه تکلیف چیست و شرایط به چه ترتیب خواهد بود و موازنه قدرت چطور شکل خواهد گرفت.
اصلی‌ترین دغدغهی دولت دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا پس از شکست داعش، مواجهه با ایران خواهد بود.
ریشه این مشکل به سال ۲۰۰۳ باز می‌گردد. آن هنگام که صدام حسین رقیب سرسخت ایران در منطقه توسط آمریکا سرنگون شد و ایالات متحده برای جایگزین کردن خلاء قدرت در عراق از نیروهای شیعه استفاده کرد؛ همان‌هایی که به ایران متمایل بودند و وفادار به رژیم تهران.
از سوی دیگر خصومت بین ایران و عربستان دو رقیب منطقه‌ای در حال رشد است. عربستان از حفظ یک دولت شیعه در سوریه احساس خطر می‌کند، همانطور که از قدرت‌گیری شیعیان در عراق نیز نگران است.
برقرار شدن حکومت و یا شکل گرفتن منطقه‌ای تحت سلطه شیعیان در سوریه یعنی ایجاد مسیری زمینی برای ایران که به راحتی به حزب‌الله اسلحه برساند. حزب‌الله کلیدیترین ابزار ایران در منطقه است که دوتایی در کنار هم اسد را نگه داشته اند.
از میان دژهایی که داعش همچنان در آن قدرت دارد شهر رقه در سوریه باقی مانده و موصل در عراق که هر دوی آنها در محاصره هستند.
خبرها از موصل حاکی است که به زودی نیروهای ارتش عراق و ائتلاف تحت حمایت آمریکا از یک سو و نیروهای حشدالشعبی (بسیج مردمی عراق متشکل از شیعیان) تحت حمایت ایران وارد موصل خواهند شد.
شبکه العالم، تلویزیون عربی زبان جمهوری اسلامی، فیلمی منتشر کرده که نشان می‌دهد نیروهای شیعه عراق (حشد الشعبی) برای آزداسازی دیرالزور در سوریه به مرز عراق و سوریه آمده‌اند:
حتی گزارش‌هایی غیررسمی حاکی از آن است که بخشی از نیروهای تحت حمایت حکومت ایران مسیر خود به سمت موصل را تغییر داده و به مرزهای سوریه و عراق رفتند تا در نبرد آزادسازی رقه، جایی که جبهه اصلی در دست ائتلاف آمریکا و دموکرات‌های سوریه است، سهمی داشته باشند.
در این بین روسیه هم به ویژه در پشتیبانی هوایی و موشکی نقش پررنگی بازی می‌کند، همچنان که سوریه مواضع داعش در پالمیرا را در روزهای گذشته از طریق موشک‌هایی که از ناوها و زیردریایی روسی از مدیترانه شلیک شد هدف قرار داد.
در این میان از نقش کردها هم نباید گذشت. آنها هم در جبهه موصل و هم در جببه عراق درگیر هستند. بخشی از نیروهای کُرد اما تحت آتش ارتش ترکیه قرار دارند تا میزان قدرتشان آنقدر نباشد که چند جبهه کُرد را به هم پیوند دهند و دغدغهای برای ترکیه به وجود آورند. کردها هم به دنبال آن هستند که پس از سقوط داعش به اهدافی که دنبال آن بودند برسند.
در مقابل، تشکیل منطقه‌ی خودمختار حوالی مرز سوریه عراق برای ترکیه قابل پذیرش نیست. در ماه‌های گذشته بارها نیروی هوایی ترکیه مواضع کردها در کوه‌های عراق و سوریه را هدف قرار داده است.
منطقه دیر الزور، هم برای روسیه و هم برای رژیم اسد و ایران اهمیت ویژه‌ای دارد. پایگاه خبری المصدر گزارش داده نیروهای تحت حمایت ایران و ارتش اسد با پشتیبانی هوایی روس‌ها به سمت این شهر در حرکت هستند. این شهرستان در حدود ۱۴۰ کیلومتری در جنوب شرقی شهر رقه قرار دارد که توسط جهادگران داعش از سال ۲۰۱۵ در محاصره است و در دست داشتن آن سهم زیادی در کنترل مرز این کشور با عراق دارد.
آمریکا و متحدان محلی از جمله دموکرات‌ها و کردها، ایران و نیروهای شیعه تحت حمایت و حزب‌الله، نیروهای بشار اسد و روسیه و ترکیه و بخشی از ارتش آزاد و دیگر گروه‌ها بازیگرانی هستند که پس از سقوط داعش به صورت مستقیم یا نیابتی به دنبال تسلط بر بخشی از این سرزمین‌ها هستند و هر کدام رقیب یکدیگر.
در این میان اینکه سرنوشت حضور ایران در منطقه پس از سقوط داعش چه میشود مبهم‌ترین معادله این جنگ برای آمریکاست. حتی روس‌ها نیز به عنوان یکی از هم پیمانان اسد به طور دقیق در این باره اظهار نظر نمی‌کنند، همچنان که میخائیل بوگدانوف، نماینده ویژه رییس جمهوری روسیه در پاسخ به این سوال که تکلیف نیروهای ایرانی پس از سقوط داعش در سوریه چیست گفته است: «چه کسی می‌تواند پیش بینی کند؟ مگر یک موج یا جادو آنها را ناپدید کند».
