بیماران تالاسمی قبل از دریافت خون از مراکز درمانی مجبور به امضای برگه‌ای با عنوان «برائت‌نامه» هستند که در آن هر گونه مسئولیت بیمارستان یا مرکز درمانی در قبال عوارض ناشی از تزریق خون از این مراکز سلب می‌شود.
«برائت‌نامه» پزشکی که به تازگی با انتشار خبر انتقاد رییس انجمن تالاسمی علنی شده، برگه‌ای است بیماران تالاسمی قبل از دریافت خون از مراکز درمانی و بیمارستان‌ها، مجبور به امضای آن هستند. براساس این «برائت‌نامه» بیمارستان هیچ گونه مسئولیتی در قبال عوارض ناشی از تزریق خون ندارد و در صورت بروز مشکل، بیمار حق هیچ شکایتی را ندارد.
این در حالیست که منظور از «برائت‌نامه» که مفهومی است بار حقوقی و قضایی، برای بیماران تالاسمی روشن نیست و آنها را دچار شک و تردید و هراس کرده است.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده در ایران، هر مرکز درمانی و بیمارستان، این «برائت‌نامه» را که محتوای آن روشن نیست، درج کرده و بیماران تالاسمی را ملزم به امضای آن قبل از دریافت خون می کند.
مجید آراسته، رییس انجمن تالاسمی با اینکه گرفتن چنین برائت‌نامه‌ای را از بیماران تالاسمی تایید می‌کند، گفته است: «متن و شرایط این برائت‌نامه از نظر اخلاقی و حقوقی با مشکل روبروست و ما این موضوع را به وزارت بهداشت نیز اطلاع داده‌ایم.»
وی همچنین تاکید کرده که این برائت‌نامه نافی مسئولیت مراکز ارائه خدمت نیست.
رییس انجمن تالاسمی، متن این برائت‌نامه را دارای اشکالات زیادی دانسته که وقتی بیمار آن را می‌خواند شوکه می‌شود.
آراسته با اشاره به دلایل گرفتن این رضایت‌نامه گفته است: «در حالی‌که رضایت‌نامه‌ای که از بیمار باید گرفته شود، صرفا برای ارائه خدمات مناسب و مطلوب است.»
وی تاکید کرد که «اگر مشکل و آسیبی حین درمان به بیمار وارد شود، حق شکایت بیمار در مراجع قضایی محفوظ است.»
با این وجود معلوم نیست علت اصلی گرفتن این رضایت‌نامه یا برائت‌نامه از بیماران تالاسمی به هنگام هر بار دریافت خون چیست؟
وی اعلام کرد که انجمن تالاسمی این برائت‌نامه را به مراجع قضایی داده و آنها گفته‌اند بر اساس این برائت‌نامه هیچ حقی از بیمار سلب نخواهد شد و حتی «اگر بیماری این برائت‌نامه را امضا کند و مشکلی برای او پیش بیاید، ما براساس قانون پیگیر حقوق بیمار خواهیم بود.»
رییس انجمن تالاسمی گفت که پس از جلساتی که با مسئولان وزارت بهداشت صورت گرفته، این قول داده شده که متن این برائت‌نامه عوض شود.
آراسته بیان داشت: «ما به وزارت بهداشت اعلام کردیم که نباید از بیمار امضا گرفته شود و اگر حتی امضایی هم گرفته می‌شود، سالی یکبار باشد نه هر بار که بیمار برای دریافت خون به مرکز مراجعه می‌کند.»
بر این اساس قرار شده تا فرم برائت‌نامه همانند فرم‌های پیش از عمل جراحی به بیماران باشد ولی با این تفاوت که «از الفاظی که برای بیماران این شائبه را ایجاد می‌کند که باید از همه حق و حقوق خود بگذرند در فرم‌ها استفاده نشود.»
رییس انجمن تالاسمی با بیان اینکه این رضایت‌نامه در تمام کشورهای دنیا از بیماران گرفته می‌شود، گفت که این فرم رضایت‌نامه که در حال حاضر در برخی از مراکز از بیماران گرفته می‌شود در هیچ‌جای دنیا دیده نشده است.
وی توضیح داده که: «در آن قید شده است در صورت بروز مشکل حق هیچ گونه شکایتی از بیمارستان ندارند».
علی‌اکبر پورفتح‌الله رییس سازمان انتقال خون در واکنش به اینکه گفته می‌شود این برائت‌نامه پس از ماجرای واردات کیسه‌های خون‌آلوده از فرانسه اجرا شده، گفته است: «اقدامی که در حال حاضر در بیمارستان‌ها صورت می‌گیرد به هیچ‌وجه بار حقوقی و قضایی ندارد و در همه جای دنیا این اتفاق صورت می‌گیرد.»
وی این فرآیند را در راستای آگاه کردن بیمار دانسته و گفته است: «بیمار حق دارد از فرایند درمانش مطلع شود و دلیل آن را بداند. امروزه تمامی نهادهای مرتبط با سلامت تاکید ویژه‌ای در زمینه آگاه‌سازی بیمار دارند.»
رییس سازمان انتقال خون در پاسخ به اینکه چرا در این برائت‌نامه حق شکایت از بیمار در صورت بروز مشکل سلب شده است، گفت: «جزییات این فرم‌ها با توجه به سلایق مختلف مراکز درمانی آماده شده و مخصوص حوزه درمان است. در جلسه‌ای که با مسئولان انجمن تالاسمی داشتیم آنها نیز بر سر این موضوع بحث‌هایی داشتند که قرار شد در زمینه اصلاح فرآیند فرم‌ها تلاش شود و مطمئنا حوزه درمان به دنبال یکسان‌سازی این فرم‌ها است.»
محمدنعیم امینی‌فرد نماینده مجلس شورای اسلامی نیز به نحوه گرفتن برائت‌نامه از بیماران تالاسمی انتقاد کرده و گفته است: «تزریق خون به بیماران تالاسمی از اقدامات درمانی است که میزانی عوارض برای آن پیش‌بینی شده، مراکز درمانی هم برای این اقدام نسبت به اخذ برائت‌نامه اقدام می‌کنند اما اخذ برائت نامه از بیماران تالاسمی در هر بار مراجعه به بیمارستان جهت تزریق خون، نقض غرض است.»
وی تاکید کرده که چون میزان تزریق خون در ماه و سال برای بیماران تالاسمی مشخص است، بنابراین یک بار گرفتن برائت‌نامه کفایت می‌کند.
امینی‌فرد با تایید انتقاد رییس انجمن تالاسمی از این موضوع، گفته است که این کار «امنیت روانی بیماران تالاسمی را تحت شعاع قرار می‌دهد و موجب آسیب به این گروه از بیماران می‌شود.»
