مجلهی فوربس در گزارشی به بررسی وضعیت ناوگان هواپیمایی ایران پس از کاهش تحریم‌ها و آغاز فروش هواپیما به شرکت‌های ایرانی پرداخته است.
در این گزارش ضمن ارائهی آمار تازه از وضعیت جدید ناوگان هوایی ایران، تاکید شده همچنان شرکت بویینگ هیچ هواپیمایی به ایران نفروخته است.
دومنیک دادلی، خبرنگار آزاد و کارشناس اقتصادی در این گزارش نوشته از ژانویه سال ۲۰۱۶ که بخشی از تحریم‌های بین‌المللی ایران لغو شد، فرصتی برای این کشور فراهم شد که وضعیت ناوگان حمل و نقل هوایی خود را اصلاح کند. بر همین اساس شرکت‌های هوایی دولتی و خصوصی در ایران بیش از ۳۰۰ فروند هواپیمای جدید سفارش دادند و برای خرید ۵۰ فروند هواپیمای دیگر در حال مذاکره هستند.
به طور مشخص سفارش‌های ایران پس از امضاء توافق اتمی تاکنون دو برابر بیشتر از کل ناوگان هواپیمایی است که در حال حاضر توسط ۱۷ شرکت هواپیمایی تجاری پروازهای آن برقرار است.
تا پیش از کاهش تحریم‌ها برای خطوط هواپیمایی ایران خرید هواپیماهای جدید یا تامین قطعات یدکی ممکن نبود و اغلب مجبور بودند بعضی هواپیماها را از بین ببرند، تا از لوازم و قطعات آن برای تامین هواپیماهای اصلی‌تر استفاده کنند تا آنها را در مسیر هوایی نگه دارند.
به نظر میرسید ناوگان هوایی ایران تا پیش از این ۲۵۰ هواپیما داشت و حدود ۱۰۰ فروند هواپیما زمین‌گیر بود و قطعات آنها را جدا می‌کردند و روی ۱۵۰ فروند دیگر سوار می‌کردند.
در این بین امتیاز بزرگی برای شرکت هواپیماسازی ایرباس به ارمغان آمد چون تاکنون ۱۷۳ هواپیما از انواع مختلف توسط ایران به این شرکت سفارش داده شد.
بویینگ رقیب ایرباس نیز حدود ۱۴۰ فروند سفارش گرفته است و شرکت ATR که سازندهی هواپیماهای توربوپراپ کوچک در اروپاست سفارش ۴۰ فروند هواپیما را از ایران گرفته است.
در میان ایرلاین‌های ایرانیِ خریدار هواپیما، ایران ایر پرچمدار است چرا که تاکنون ۲۲۰ فروند از هواپیماهای سفارش داده است و با از ایرباس، بویینگ و ATR قرار داده بسته و دو جت بزرگ و چندین چند جت متوسط و همچنین تعدادی هواپیمای توربوپراپ سفارش داده است.
شرکت هواپیمایی آسمان ۳۰ بویینگ جدید ۷۳۷ و شرکت ایران ایرتور ۴۵ هواپیمای ایرباس A320neo سفارش داده‌اند.
هواپیمایی زاگرس نیز ۲۸ فروند ایرباس از جمله ۲۰ مدل A320neo و هشت فروند A330neo سفارش داده است.
در مجموع ارزش این سفارش ها به چندین ۱۰ میلیارد دلار میرسد. به عنوان مثال ارزش سفارش ایران ایر از بویینگ که ۸۰ فروند را شامل می‌شود در مجموع قیمت ۱۶ میلیارد دلار است.
معامله با خطوط هوایی ایران عصر به ارزش ۶ میلیارد دلار است، فرض بر این است که گزینه های مربوط به همه هواپیماها مورد استفاده قرار می گیرد.بر
از طرفی اجرای این قراردادها و سفارش‌ها در بعضی بخش‌ها بحث برانگیز است و نیاز به تصویب دفتر کنترل دارایی‌های خارجی وزارت خزانه داری ایالات متحده را دارد. بر همین اساس شرکت بویینگ تا کنون هیچ هواپیمایی به ایران تحویل نداده است.
اولین هواپیمای ایرباس A320 در ماه ژانویه وارد ایران شد، در ماه مه اولین هواپیماهایی ATR 72-600 به ایران منتقل شدند و بقیه آنها نیز تا پایان سال ۲۰۱۸ وارد ایران خواهند شد.
در این بین هستند فروشندگانی که هنوز سفارشی دریافت نکرده‌اند، اما نام این شرکت‌ها در بین شرکت‌هایی است ایران به دنبال مذاکره با آنهاست. از جمله Bombardier کانادا، Embraer برزیل، میتسوبیشی ژاپن و سوخوی روسیه. با بعضی از این شرکت‌ها نیز گفتگوهایی آغاز شد و حتی در مورد معاملات توافقاتی شد، اما در میانهی راه رها شد.
شکی نیست که ایران به شدت به هواپیماهای جدید نیاز دارد. طبق اطلاعات وبسایت Airfleets.net، اکثر هواپیماهای مسافربری ایران عمری بالای ۲۰ سال دارند که نگرانی‌های امنیتی را به دنبال دارد. به این معنی که بسیاری از این هواپیماهای فرسوده مجوز پرواز در بسیاری کشورها را ندارند.
به عنوان مثال، پرواز هواپیماهای شرکت آسمان به اتحادیه اروپا ممنوع است، اما پرواز هواپیمای بویینگ ۷۴۷ ایران ایر که سال آینده ۳۰ ساله می‌شود به آسمان اروپا مجاز است چون این نوع هواپیما در ۳۰ سالگی هنوز کهنه نیست.
با کاهش تحریم‌های ایران و اضافه شدن تعدادی هواپیما به ناوگان هوایی ایران، حدود ۴۰ مسیر جدید بین ایران و بعضی کشورهای خلیجفارس، اروپا و آسیا افتتاح شد.
ایرباس می‌گوید که از سال ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۶ تعداد صندلیهای موجود در پروازهای بین ایران و امارات متحده عربی و ترکیه که هر دوی آنها از مهمترین شرکت‌های بین‌المللی هستند ۱۰ درصد افزایش داشته است.
