فراخوان ترامپ تدارک زمینه جنگ با ایران است؟

رضا تقی‌زاده – خودداری محتمل دولت ترامپ از تائید اجرای توافق اتمی توسط حکومت اسلامی تهران در ۱۷ ماه اکتبر آینده که زمان اعلام موافقت سه ماهه بعدی آمریکا با لغو تحریم‌های اتمی است نخستین گام در مسیری خواهد بود که طی سال‌های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۳ دولت جرج بوش پسر مقابل  عراق پیش گرفت.

در آن تاریخ، دولت وقت آمریکا با همکاری نزدیک تونی بلر نخست وزیر دولت کارگری بریتانیا، پرونده‌ای را تدارک دیدند که حاکی از اقدامات دولت صدام برای تولید سلاح‌های کشتار جمعی بود.

دونالد ترامپ پس از ارسال نامه تائیدیه روز ۱۷ ژوئیه اجرای توافق اتمی از سوی تیلرسون وزیر خارجه، به کنگره آمریکا، تاکید کرد که «جمهوری اسلامی به روح توافق وفادار نبوده.»

روز ۲۶ ماه ژوئیه طی گفتگویی با روزنامه وال استریت جورنال، رییس جمهوری آمریکا فاش ساخت که در موعد بعدی تائید اجرای تعهدات ایران، او شخصا ترجیح می‌دهد که از صدور گواهی‌نامه خودداری کند.

در این فاصله، بنا بر گزاری نشریه فارین پالیسی، ترامپ طی جلسه‌ای در کاخ سفید با حضور رکس تیلرسون، وزیر خارجه، جیمز ماتیس وزیر دفاع و مک مستر مشاور امنیت ملی از آنها خواست نشانه‌های «تقلب» ایران را در اجرای توافق اتمی پیدا کرده و تا قبل از رسیدن موعد بعدی تمدید لغو تحریم‌ها، موضوع را به او گزارش دهند.

نارضایتی رییس جمهوری آمریکا از اجبار در صدور گواهی دوم اجرای توافق اتمی در حدی بود که گزارش‌هایی در مورد امکان کناره‌گیری، و یا کنار گذاشتن تیلرسون از پست وزارت خارجه آمریکا در واشنگتن مطرح شد.

جدی بودن وضعیت برخورد آمریکا با جمهوری اسلامی به بهانه تخلف از مفاد توافق اتمی در حدی است که عراقچی معاون وزیر خارجه جمهوری اسلامی روز شنبه نسبت به آن واکنش نشان داد.

لابی جمهوری اسلامی در واشنگتن، و یکی از ابزارهای تبلیغاتی جمهوری اسلامی موسوم به «لوب لوگ- فارین پالیسی» از قصد ترامپ در برخورد با ایران، با عنوان «برداشتن ماسک- ترامپ خواستار جنگ با ایران» یاد کردند.

همداستانی دولت و کنگره

متفاوت با نگاه کاخ سفید و کنگره نسبت به روسیه، دولت ترامپ و قانونگذاران آمریکا، در رویارویی  با  حکومت اسلامی ایران از اتفاق نظر برخوردارند. پشتیبانی قاطع دو حزب دمکرات و جمهوریخواه در هر دو مجلس سنا و نمایندگان از طرح اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران که برای دولت روحانی خبر نگران‌کننده‌ای بود، نشان داد که اشتیاق قانونگذاران آمریکا در برخورد با ایران از دولت ترامپ بیشتر است.

دولت اوباما هم در آخرین روزهای حضور در کاخ سفید تنها با توسل به روش‌های پارلمانی خاص و تداوم بحث پیرامون طرح تحریم‌های تازه از تصویب آن پیش از سر آمدن عمر دولت و آغاز تعطیلات سال نو پیشگیری کرد.

مشکل اصلی دولت  ترامپ در برخورد تند با ایران، اروپا است که جمهوری اسلامی را همچنان با عینک دولت اوباما می‌بیند و مایل است، در صورت فراهم بودن شرایط، به‌جای درگیری، از در «تعامل» و تجارت با ایران داخل شود.

اجبار در انتخاب بین برجام و موشک

چنانچه زبان و رفتار حکومت تهران تنها در گفتار و کردار دولت خلاصه می‌شد، سرنشینان تازه  کاخ سفید  توافق اتمی را تحمل می‌کردند.

واقعیت تلخ این است که نبرد قدرت و رقابت میان دو جناح حکومت اسلامی که در یک سوی آن سپاه و اصول‌گرایان قرار گرفته‌اند و در سوی دیگر دولت و عمل‌گرایان، جدی است و سپاه به هر قیمت مصمم است چرخ دولت را از حرکت به سمت غرب باز داشته و تکلیف جانشینی خامنه‌ای را در کوتاه‌ترین فرصت روشن کند.

سپاه پاسداران چند روز پیش از صدور گواهی سه ماهه پایبندی ایران به تعهدات مندرج در توافق اتمی، روز ۱۸ ماه ژوئن شش موشک (به روایتی هفت موشک) به دیرالزور در سوریه پرتاب کرد. گویا این تحریکات نظامی کافی نبود و سپاه روز ۴ ماه ژوئیه نیز یک موشک بالستیک با برد متوسط آزمایش کرد.

بعد از صدور گواهی پایبندی ایران به توافق اتمی توسط وزارت خارجه آمریکا، سپاه روز ۲۹ ژوئیه، به بهانه افتتاح مرکز فضانوردی، یک فروند موشک موسوم به سیمرغ را هم به فضا پرتاب کرد.

مجموعه این اقدامات که فاقد هرگونه ارزش نظامی و یا ضرورت دفاعی و یا فنی است، دست دولت ترامپ و کنگره را برای متهم ساختن ایران به نقض توافق اتمی و در خواست اعمال بازرسی‌های سختگیرانه از سوی آژانس انرژی اتمی باز می‌کند.

در چارچوب توافق اتمی ۱۵ ژوئیه سال ۲۰۱۵، دولت روحانی داوطلبانه اجرای مفاد پروتکل الحاقی را پذیرفته و با چشم‌پوشی آژانس و آمریکا نسبت به اتخاذ روش‌های بازرسی سختگیرانه، آن را ظاهرا به‌موقع به اجرا گذاشته.

آمریکا تامین‌کننده انحصاری هشت میلیون دلار هزینه سالانه بازرسی‌های آژانس انرژی اتمی از ایران است. در صورت فشار دولت آمریکا، آژانس ناگزیر از تغییر روش کنونی و اعمال بازرسی‌های سختگیرانه‌تر در ایران و طرح درخواست بازدید از مراکز نظامی در اختیار سپاه خواهد شد.

بدون تردید در صورت طرح چنین درخواستی از سوی آژانس، سپاه ایستادگی خواهد کرد. سرپیچی دولت ایران، و یا ناتوانی آن در اجرای پروتکل الحاقی، بعد از تحریکات موشکی، دومین زمینه تخلفات جمهوری اسلامی از توافق اتمی را فراهم می‌سازد.

دولت ترامپ برای تکمیل پرونده عدم وفاداری حکومت مذهبی ایران به روح و جسم توافق اتمی دست خالی نخواهد بود، چنانکه اعلام ارسال اسلحه به عراق، اتهام دست داشتن در خرید غیر قانونی کیک زرد از حکومت نیجریه و تشکیل پرونده‌ای در آلمان به اتهام تلاش ایران برای خرید قطعات مورد نیاز در ساخت موشک‌های بالستیک تنها چند نمونه از مواردی است که اثبات آن ناقض قطعنامه ۲۲۳۱ تلقی می‌شود.

باب کورکر، سناتور تنسی و رییس کمیته قدرتمند روابط خارجی سنا پیش‌بینی کرده که ایران بازرسی‌های سخت اتمی را تحمل نخواهد کرد و در نتیجه به صورت یک‌جانبه توافق اتمی را ترک می‌کند.

علی عراقچی در اظهارات روز شنبه خود تاکید کرد که دولت ایران (بر خلاف پیش‌بینی آمریکا) به تعهدات خود در چارچوب توافق اتمی پایبند می‌ماند.

مشکل اینجا است که در کنار دولت متعارف و بدون تفنگ، جمهوری اسلامی دارای دولت دیگری است به نام سپاه که تمامیت‌خواه و ناسازگار با قواعد بین‌الملل است و بی اعتنا نسبت به هزینه‌ها، از رویارویی خارجی نیز استقبال می‌کند؛ آمیزه‌ای که وقوع برخورد گرم با ایران را دیر یا زود  اجتناب‌ناپذیر می‌سازد.