بر اساس گزارش بانک مرکزی در سه ماهه اول امسال، وابستگی هزینههای جاری دولت به درآمدهای نفتی نسبت به سال گذشته ۳ برابر بیشتر شده است.
در ۳ ماهه اول سال گذشته هزینههای جاری دولت ۳۶۸.۸ هزار میلیارد ریال بود که فقط ۱۱.۸ درصد آن از محل درآمدهای نفتی (۴۳.۶ هزار میلیارد ریال) تامین شده بود. به عبارتی در فصل بهار سال ۹۵ وابستگی بودجه جاری دولت به درآمد نفتی ۱۱.۸ درصد بود.
اما این رقم در بهار امسال با رشد ۳ برابری به ۳۴.۴ درصد رسیده است که به معنای افزایش ۳ برابری وابستگی بودجه جاری دولت به درآمد نفت است.
در ۳ ماهه اول سال ۱۳۹۶ پرداختهای هزینهای دولت به رقم ۵۴۸.۸ هزار میلیارد ریال رسید که نسبت به رقم مدت مشابه سال قبل ۴۹ درصد رشد نشان میدهد.
همچنین گزارش بانک مرکزی نشان میدهد دولت رشد کمسابقه ۴۹ درصدی هزینههای جاری خود در ۳ ماهه اول امسال را از طریق درآمدهای نفتی تامین کرده است.
مطابق این آمارها، دولت در ۳ ماهه اول امسال ۱۸۸.۹ هزار میلیارد ریال صادرات نفت و فرآوردههای نفتی داشته که نسبت به رقم مدت مشابه سال قبل بیش از ۴ برابر شده است.
افزایش وابستگی دولت به درآمدهای نفتی موضوعی است که سالهاست اقتصاددانان درباره آن هشدار میدهند و کاهش وابستگی بودجه دولت به درآمدهای نفتی را از ضرروتهای اقتصاد ایران ارزیابی میکنند.
در همین رابطه جایگزینی درآمدهای نفتی با درآمدهای مالیاتی برجستهترین راهکاری است که از سوی اقتصاددانان مطرح میشود اما نکته قابل توجه اینست که اقتصاد متکی به نفت ایران اقتصادی رانتی است و فساد و رشوه و رانت و رابطه در همه بدنه آن نفوذ کرده است.
از سوی دیگر شاهرگهایی از اقتصاد ایران در دست نهادهای امنیتی، نظامی و سازمانهای مذهبی مانند آستان قدس رضوی و بیت رهبر جمهوری اسلامی است که یا از پرداخت مالیات معاف هستند یا با نفوذ سیاسی به شفافسازی درآمدی تن نمیدهند.
با چنین شرایطی نه تنها دولت روحانی، که هر دولت دیگری به سختی میتواند از راه دریافت مالیات هزینههای خود را پوشش دهد.