بهجت امید – امسال بندر روتردام، دومین شهر بزرگ هلند میزبان ششمین دوره‌ی همایش روان‌پژوهان ایرانی در خارج کشور است که در روزهای ۲۱ و ۲۲ اکتبر برگزار می‌شود. این سمینار امسال به‌طور زنده از طریق اینستاگرام (:ravanpajouhan) پخش خواهد شد.
رشته‌ی روان‌شناسی و مباحث آن در دو دهه‌ی گذشته در ایران و برون‌مرز از اهمیت زیادی برخوردار شده است. برخی از روان‌پژوهان ایرانی خارج کشور با توجه به این امر و برای پرکردن خلاء بررسی علمی مسایل روان‌شناختی، شش سال پیش برگزاری سمینارهایی در این زمینه را آغاز کردند.
رضا کاظم‌زاده، روان‌شناس و روان‌درمان‌گر خانواده، که به گروه پایه‌گذار این همایش‌ها تعلق دارد، مقابله با اشاعه‌ی «تئوری‌های غلط» را نیز یکی از اهداف برپایی آنها می‌داند. او در این رابطه به کیهان لندن می‌گوید: «در برخی موارد (به‌ویژه در رسانه‌های رادیو- تلویزیونی) مباحث مربوط به این علم به شکلی غلط و اغلب نمایشی مطرح شده و می‌شود. تلاش ما در برگزاری همایش‌ها این است که هموطنان ما با علم روان‌شناسی و به‌ویژه گوناگونی گرایش‌های موجود در آن آشنا شوند.» به گفته‌ی او این امر «با توجه به ۳۵۰ روش روان‌درمانی که در غرب وجود دارد» کار ساده‌ای نیست.
نگاهی به درون و پیرامون
همایش روتردام در این دوره به موضوعات روان‌شناختی در رابطه با «فرد، جامعه و سلامت روان» می‌پردازد. با توجه به اینکه نگاه پنج سمینار پیشین بیشتر به مسایل درون خانواده و روابط افراد آن با یکدیگر در جوامع غربی معطوف بود، می‌توان گفت که دامنه‌ی بررسی روان‌شناختی در همایش پیش رو گسترده‌تر شده است. کاظم‌زاده که ساکن بلژیک است با اشاره به اینکه در گردهمآیی‌های قبلی «ارتباط میان روان انسان و پدیده‌هایی مانند مهاجرت، خشونت، فرهنگ…» مطرح بود، می‌گوید در این سمینار «مقالات پیشنهادی به همایش را طوری انتخاب کردیم که هم جنبه‌های فردی و هم جنبه‌های اجتماعی سلامت روان مورد بحث و گفت‌وگو قرار بگیرند.»
در این چارچوب، هفت سخنرانی و چهار کارگاه بحث و تبادل نظر با شرکت سخنرانانی که از پنج کشور اروپایی و ایران به روتردام سفر می‌کنند، برنامه‌ریزی شده است.
«نگاهی راهبردی به بهداشت روان و بی‌تفاوتی اجتماعی در ایران»، «مغز انسان و سلامت روان»، «توانمندی‌های شخصیتی؛ چشم‌اندازی نوین در روان‌شناسی»، «اضطراب و رابطه‌ی آن با سلامت روان»، «سمپتوم‌های روانی؛ باورهای رایج جمعی درباره‌ی رویکردهای علمی‌‌ـ تحلیلی»، «رضایت از زندگی» و «نقش نظام میان‌کُنشی در سلامت روان»، عنوان‌های این همایش را تشکیل می‌دهند.
غیرت و تعارف، قراردادهای‌اجتماعی بیماری‌زا؟
کاظم رضازاده در باره‌ی مضمون سخنرانی خود «نقش نظام میان‌کُنشی در سلامت روان» می‌گوید: «در روان‌شناسی وقتی از سلامت یا بیماری سخن می‌گوییم هم باید به عوامل شخصیتی، فردی و درونی توجه داشته باشیم، هم به عوامل محیطی، اجتماعی و فرهنگی. سلامت فرد هم به گذشته و نحوه‌ی شکل‌گیری شخصیت او بستگی دارد و هم به روابط خانوادگی یا اجتماعی او در زمان حال. در این همایش من از دیدگاه روان‌شناسی سیستمیک به اهمیت نقش روابط فردی و اجتماعی در سلامت روانی خواهم پرداخت. به‌طور خلاصه منظور من از «نظام میان‌کُنشی»، مجموعه قواعد و قراردادهایی است که نحوه‌ی حضور افراد در دو حوزه‌ی خصوصی و عمومی را تعیین می‌کنند. به عنوان مثال تعارف، آبروداری، احترام یا غیرت از جمله قواعد مهم نظام میان‌کنشی در فرهنگ ایرانی هستند که نحوه‌ی حضور ما را در صحنه‌ی اجتماع تعیین می‌کنند. فرد در بطن نظام میان‌کنشی متعلق به فرهنگ خود است که با دیگری مواجه می‌شود. اگر قواعد ظاهر شدن بر صحنه‌ی جامعه با شخصیت فردی در تضاد قرار بگیرد یا اینکه اساسا این قواعد ناسالم باشد، سلامت روانی فرد به خطر می‌افتد.»
رابطه‌ی سن و احساس رضایت
«رضایت از زندگی» عنوان سخنرانی است که ناهید کشاورز، روان‌درمان‌گر و مشاور امور مهاجرت ساکن شهر کلن در آلمان، روز یک‌شنبه ۲۲ اکتبر در همایش ایراد می‌کند. او با اشاره به اینکه داشتن حس رضایت از زندگی با احساس خوشبختی تفاوت دارد، در باره‌ی مضمون سخنرانی خود می‌گوید که رضایت از زندگی نسبت به خوشبختی، «حس پایدارتری است، با عوامل زیادی مثل عوامل ژنتیک، سن، شرایط زندگی و وضعیت اقلیمی در ارتباط است و درعین حال بیشتر حالتی درونی است. رضایت از زندگی، حالتی فعال است و می‌تواند تحت تاثیر شرایط بیرونی تغییر کند. اما فردی که از زندگی‌اش راضی است می‌تواند با تکیه بر تجربیات، دانش و توانمندی‌های خود دوران دشوار زندگی را بهتر از سر بگذراند.»
کشاورز در مورد نقش سن در میزان احساس رضایت افراد می‌گوید: «در سنین اوایل بیست سالگی میزان رضایت از زندگی بسیار بالاست. دراین دوران میزان مسئولیت افراد و نگرانی‌های آنها کم است. درسنین چهل سالگی میزان رضایت از زندگی کم است و درسنین بالای شصت سال، اگر از نظر مالی تامین باشند، میزان رضایت از زندگی به حدود بیست سالگی می‌رسد.»
روان‌شناسی مدرن ولی تاکید می‌کند که با وجود تاثیر تعیین‌کننده‌ی عامل ژنتیک در میزان رضایت از زندگی، با این حال می‌توان در ایجاد آن به‌گونه‌ای فعال نقش داشت. در کارگاه «مدیتاسیون با آگاهی کامل؛ روشی در پیشگیری از افسردگی و کنترل استرس و اضطراب» که فریده جعفری، پزشک متخصص داخلی، شناخت و روان‌درمان‌گر ساکن پاریس آن را برگزار می‌کند، درباره‌ی این شیوه‌ها بحث می‌شود.
میزبان داوطلب
اینکه ششمین دوره‌ی همایش، پس از برگزاری در شهرهای مختلف آلمان و یک بار در لندن، امسال در بندر روتردام که به «دروازه‌ی اروپا» معروف است، برپا می‌شود، به دلیل «علاقه‌ی شخصی» چند تن از فعالان «بنیاد زنان ایرانی در هلند» بوده است. عفت گوهری، یکی از اعضای این گروه در پاسخ به اینکه چطور برای برگزاری سمینار، قرعه به شهر روتردام افتاد، می‌گوید: «راستش قرعه‌ای در کار نبود. چند نفر از ما به دلیل علاقمندی شخصی خود سال گذشته در این همایش در شهر هانوفر شرکت کردند و از مسئولان همایش خواستند که بنیاد را به عنوان میزبان برنامه سال ۲۰۱۷ بپذیرند. بعد از صحبت‌هایی در باره‌ی امکانات و شرایط همکاری با این درخواست موافقت شد. و ما خوشحالیم که امسال این برنامه را در هلند برگزار می‌کنیم. انتخاب شهر روتردام هم کاملا به موقعیت مرکزی آن، داشتن سالن عمومی مناسب و امکان دسترسی به وسایل نقلیه عمومی انجام گرفت.»
جمعیت ایرانیان ساکن هلند که یکی از گروه‌های مهاجر موفق در این کشور را تشکیل می‌دهد، در حال حاضر بیش از ۳۵ هزار نفر است.
تلاش با دست خالی
به گفته‌ی عفت گوهری، بنیاد زنان ایرانی در هلند برای برگزاری همایش «هیچ‌گونه کمکی از هیچ منبعی» دریافت و درخواست نکرده است. قرار است هزینه‌های سمینار از راه فروش بلیت ورودی تامین شود. تا کنون ۵۵ نفر برای شرکت در آن ثبت نام کرده‌اند**. کمیته‌ی تدارک بنیاد ولی انتظار دارد که دست‌کم ۷۰ نفر در این برنامه شرکت کنند.
«بنیاد زنان ایرانی در هلند» که فعالیت‌های اجتماعی‌ـ فرهنگی خود را از سال ۱۹۹۹ آغاز کرده، تا کنون برگزارکننده‌ی برنامه‌های آموزشی، همایش و سخنرانی‌های یک یا دو روزه‌ی متعددی بوده است. «ارتباط بدون خشونت»، «تربیت بر مبنای جندر»، «تابوهای جنسی در میان ایرانیان»، «قدرت آسیب‌پذیری»، «انتگراسیون و مسایل پیرامون آن»، «خشونت در فرهنگ ایرانی» و «هویت در مهاجرت» از جمله‌ی این برنامه‌هاست.
—————————————————————-
*«غوغای درون» برگرفته از این بیت حافظ: در اندرون من خسته‌دل ندانم کیست/ که من خموشم و او در فغان و در غوغاست.
** برای اطلاعات بیشتر و تهیه‌ی بلیت لطفا به آگهی این همایش مراجعه کنید.
