احمد توکلی، نمانیده محافظهکار پیشین مجلس شورای اسلامی که رییس هیات مدیره سازمانی با عنوان «دیدهبان شفافیت و عدالت» است در نامهای به بیژن زنگنه وزیر نفت جمهوری اسلامی هشدار داده که در قرارداد اخیر وزارت نفت برای فروش گاز به شرکت نروژی ایرانی (IFLNG) مسیر قانونی برای صادرات گاز طی نشده و اجرای این قرارداد باید به سرعت متوقف شود.
طی این قرارداد که سوم آبان بین وزارت نفت و شرکت IFLNG (تحت مالکیت شرکت پالایش گاز خارگ و شرکت نروژی Hemla) به امضاء رسیده قیمت کل گاز فروخته شده به این شرکت حدود ۱۰ سنت بر مترمکعب تمام خواهد شد و روزانه باید ۲٫۳ میلیون مترمکعب گاز به نروژ صادر شود.
در این نامه توکلی خطاب به زنگنه ضمن انتقاد از خامفروشی و ارزانفروشی نوشته «جنابعالی قبلاً هزینه تولید گاز در کشور را برابر ۱۴-۱۵ سنت اعلام کردهاید، حال با چه استدلالی قیمت فروش گاز به این شرکت باید کمتر از قیمت تمامشده گاز برای کشور باشد؟»
توکلی اشاره کرده که «قیمت فروش نفت به نروژ حدود ۱۰ سنت بر مترمکعب یعنی تقریباً نصف قیمت فروش گاز به ترکیه است و ترکیه حدود ۲۰ سنت میپرداخت»، بر همین اساس پرسیده چرا اگر قرار به ارزانفروشی بود گاز ارزان به ترکیه فروخته نشده که همسایه استراتژیک ایران است و این قرارداد میتوانست سود سیاسی- امنیتی برای کشور داشته باشد؟
همزمان در خبری دیگر مرضیه شاهدایی، قائممقام وزیر نفت در گفتگو با تسنیم اعلام کرده که «در حال مذاکره با مشتریان جدیدی برای فروش نفت هستیم و بیشتر رویکرد ما افزایش صادرات نفت خام به کشورهای اروپایی است».
شاهدایی با تاکید بر اینکه بعضی مشتریان آسیایی، اقدام به کاهش واردات نفت از ایران کردند تاکید کرده «با به ثمر نشستن مذاکرات با کشورهای اروپایی، سهم فروش نفت به این قاره نسبت به قبل، در سبد صادرات نفت خام ایران بیشتر خواهد شد».
حذف کانونهای درآمدزایی ایران توسط آمریکا
اما تسنیم در ادامه این گفتگو نوشته دلیل اینکه هندوستان واردات نفت خود از ایران را کاهش داده «به ظاهر» اقدامی تلافیجویانه در پی عدم موفقیت هندیها در کسب امتیاز از وزارت نفت ایران است، اما در حقیقت بهدلیل مذاکرات آمریکاییها با مسئولان نفتی هند بهمنظور جایگزینی نفت ایران با نفت آمریکا بود.
این خبرگزاری افزوده «مؤید این امر، پهلوگیری اولین نفتکش حامل نفت آمریکا در بنادر هند در ماه گذشته است. این کشور آسیایی مهرماه نخستین محموله نفتی خود را از آمریکا وارد کرد و هند بهعنوان یکی از مشتریان جدید نفت آمریکا محسوب میشود و شواهد نشان میدهد آمریکا به دنبال تصاحب بازارهای نفتی، گازی و پتروشیمی ایران برای حذف کانونهای درآمدزایی است».
خبرگزاری بلومبرگ روز سهشنبه، ۳۰ آبان (۲۱ نوامبر)، در گزارشی نوشته که ایران در تلاش است تا با کمک چینیها پالایشگاه صدساله آبادان را از مجتمعی که سالانه ۷۰۰ میلیون دلار هزینه روی دست دولت میگذارد فعال کند. شرکت سینوپک چین در ماه ژانویه گذشته قراردادی ۲٫۷ میلیارد دلاری با شرکت ملی نفت ایران برای احداث واحدهای تولید بنزین با کیفیت در آبادان به امضا رساند، اما مشکل جمهوری اسلامی اینجاست که چین در هفتههای گذشته از ترس تحریمهای آمریکا شبکه مالی و بانکی خود را به روی ایران مسدود کرده که نشان میدهد حساب چندانی نمیشود روی چین باز کرد.
محمود خاقانی، رییس پیشین امور نفت و گاز خزر در وزارت نفت گفته: «با توجه به موضع ترامپ، ایران باید منابع خود را کنار هم جمع کند و یک سیاست ملی و کلان انرژی تعریف کند که بیش از هر زمان دیگری به آن نیاز است و سرمایهگذاری برای پالایشگاه آبادان بسیار حیاتی است و برای اقتصاد ایران بسیار اهمیت دارد».
در بخشی از گزارش بلومبرگ، محمود ترکزاده، معاون سرمایهگذاری و توسعه کسب و کار سازمان منطقه آزاد اروند علاوه بر اینکه تاکید کرده «ما در حال ساخت یک مهمانسرا برای پیمانکاران چینی هستیم»، تاکید کرده «من در حال مذاکره با شرکتهای لهستانی، آلمانی و دیگر شرکتهای اروپایی هستم».
در واقع مذاکره با چینیها همراه با نگرانی ایران ادامه دارد، اما امید جمهوری اسلامی به کشورهای اروپایی است. تا آنجا که نامه توکلی به زنگنه نشان میدهد ایران برای آنکه رضایت اروپاییها را جلب کند حاضر شده در حوزه انرژی به آنها باج دهد.
اما اینکه اروپاییها تا چه زمانی تحت فشارهای دونالد ترامپ در کنار ایران باشند مشخص نیست.
پاتریک پویانه، مدیر عامل توتال فرانسه در هفتههای گذشته بارها گفته کشورش به برجام پایبند است، اما به روشنی تاکید کرده «اولویت اول ما این است مطمئن شویم که میتوانیم به فعالیتهای خود [در ایران] ادامه دهیم».
وی همچنین تاکید کرده این شرکت در حال بررسی امکانات و احتمالات است و این همه بستگی به تصمیم دولت و کنگره آمریکا درباره برجام دارد.