روسای جمهوری روسیه، ایران و ترکیه عصر چهارشنبه، اول آذر، در «سنتاریوم روس» واقع در شهر ساحلی سوچی در کنار دریای سیاه تشکیل جلسه دادند تا با مشورت با وزرای خارجه و فرماندهان بلندپایه نظامی هر سه کشور در مورد مسائل سوریه تصمیمگیری کنند. نشست درباره بحران سوریه بود ولی بشار اسد در آن حضور نداشت.
وزرای خارجه سه کشور بر سر مسائل کلی در نشست مقدماتی آنتالیا به هماهنگی رسیده بودند و آنچه در سوچی گذشت اعلام نتیجه نهایی* مذاکرات بود.
ولادیمیر پوتین با اشاره به اینکه در سایه تلاشهای ترکیه و ایران، داعش در سوریه شکست خورده، گفت لازم است صلح برای مردم سوریه فراهم شود تا خود آنها بتوانند مسائل و مشکلات داخلیشان را حل و فصل کنند.
او با اشاره به لزوم تشکیل کنگره ملی در سوریه افزود: «روند اصلاحات در سوریه ساده نخواهد بود و نیاز به توافقها و گذشت از سوی تمام طرفهای شرکت کننده ازجمله دولت سوریه دارد». پوتین همچنین تاکید کرد نظام آتشبس در سوریه رعایت میشود و مناطق کاهش تنش در سوریه فعال هستند.
پوتین عنوان کرد، توافق بین سه کشور باعث سرعت بخشیدن به روند صلح در سوریه و کاهش تنش در خاورمیانه میشود و از خطر رویارویی قومی و دینی جلوگیری خواهد کرد.
حسن روحانی با تشکر از پوتین و اردوغان از تلاشهای مشترک آنها برای مقابله با تروریسم گفت جمهوری اسلامی اولین دولتی بود که به ندای ملت و دولت سوریه برای کمک به رویارویی با تروریستها پاسخ مثبت داد. او همچنین تاکید کرد، «متاسفانه بعضی کشورها در منطقه به تاسی از آمریکا و رژیم صهیونیستی در پی ایجاد اختلاف و دو دستگی بین ملتهای منطقه بوده که مسوول نتایج سیاستهای بدخواهانه خود از جمله در زمینه گستراندن فرقهگرایی و قومگرایی خواهند بود».
روحانی تاکید کرد، جنگ با تروریسم هنوز پایان نیافته و ضروری است به مردم سوریه کمک کرد تا با انسجام لازم تا شکست کامل تروریسم در کشور خود به مبارزه خود با این پدیده شوم ادامه دهند. تلاش برای بازگشت داوطلبانه پناهندگان و آوارگان و بازسازی زیرساختهای آسیب دیده سوریه از مسائلی بود که او به آنها اشاره کرد. حسن روحانی در سخنرانی خود هم به اسراییل تاخت و هم به عربستان و آمریکا.
در کنفرانس خبری بعد از این نشست هم روحانی به خبرنگاران گفت: «هدف اصلی این جلسه تشکیل کنگره ملی سوری- سوری است تا از همه اقوام و مذاهب و احزاب فعال راجع به آینده کشور سوریه به بحث و مذاکره بپردازند».
تشکیل کنگره ملی، اصلیترین محور گفتگوی رو در روی پوتین و اسد، دو شب قبل از برگزاری نشست سوچی، بود.
ادامه انتقادهای اردوغان از اسد و وضعیت سوریه
در این میان، از صحبتهای رجب طیب اردوغان پیدا بود که او همچنان بر سر مسائلی با ایران و روسیه اختلاف دارد.
اردوغان یک روز پیش از سفر به روسیه، در اجلاس هفتگی حزب عدالت و توسعه حرفهای تندی علیه بشار اسد بیان کرده و گفته بود: «منطقه از یک گروه تروریستی پاکسازی و به جای آن گروه تروریستی دیگری مستقر شد. هنوز رژیم اسد باقی مانده و با اپوزیسیون سوریه مانند گروههای تروریستی رفتار میشود. نتیجه این همه رنج در منطقه چه شد؟ خون چه کسانی ریخته شد؟ مردم در کجا کشته شدند؟»
رییس جمهوری ترکیه در نشست سوچی گرچه گفت نتایج خوبی به دست آمده اما تاکید کرد «اینها کافی نیست».
اردوغان تاکید کرد اولویت ما حذف عناصر تروریستی از روند مذاکرات است. وی همچنین گفت، «اظهارات مشترک امروز ما نخستین گام برای انعکاس اصول همکاری است، اما موفقیت این اقدام به چگونگی موضعگیری تمام طرفها به ویژه رژیم و مخالفان وابسته است».
او که از قدرت گرفتن گروههای کُرد نگران است گفت: «کسی نمیتواند از ما انتظار داشته باشد با گروه تروریستی که امنیت ملی کشورمان را هدف گرفته، دور یک میز بنشینیم».
پایان این جلسه تقریباً با آغاز نشست دو روزه اپوزیسیون سوریه و مخالفان اسد در ریاض همزمان شد.
عادل الجبیر، وزیر خارجه عربستان و استفان دی میستورا فرستاده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه در این نشست حضور داشتند.
دی میستورا در این جلسه تاکید کرد، که حل بحران سوریه باید در ژنو بر اساس قطعنامه شماره ۲۲۵۴ شورای امنیت انجام بگیرد.
نشست سوچی و ریاض به هم بیارتباط نبودند. یک روز قبل از برگزاری این نشستها خبرگزاری سعودی (واس) گزارش داد که ملک سلمان پادشاه عربستان و پوتین رییس جمهور روسیه تلفنی بر سر همکاریهای مشترک برای مبارزه با تروریسم گفتگو کردند. در همین روز پوتین بر سر همکاریهای مشترک برای مقابله با تروریسم در سوریه نیز با دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا تلفنی گفتگو کرده بود.
* در بیانیه مشترک نشست سهجانبه سوچی درباره سوریه آمده: روسای جمهور کشورهای شرکتکننده در نشست بر سر آغاز فرآیندی جامع، آزاد، عادلانه و شفاف به منظور پایان دادن به اختلافات سیاسی در سوریه از طریق انتخابات آزاد و عادلانه تحت نظارت سازمان ملل متحد با مشارکت تمامی سوریهای جامع شرایط و به رهبری آنها که در نهایت منجر به تنظیم یک قانون اساسی دارای پشتوانه مردمی و حافظ تمامیت ارضی این کشور شود، به توافق رسیدهاند.