موج خالی کردن حساب‎های بانکی از ترس چپاول: تابوت اقتصاد روی دوش دولت

(+ویدیو، عکس) بازار ارز در ایران آخر هفته‎ی ملتهبی داشت و همچنان مثل هفته‎های گذشته نوسان قمیت زیاد بود؛ دلار حدود ۴۵۴۰ و یورو کمی بیشتر از ۶۰۰۰ تومان فروخته شد، اما همچنان به گفته مسئولان و کارشناسان بازار ارز از کنترل دولت خارج است.

فاطمه ذوالقدر نماینده تهران و عضو فراکسیون امید گفته متاسفانه حدود ۱۰ تا ۱۵ صراف هستند که در بازار ارز یک نوع نابسامانی ایجاد کرده‌اند که نمی‌دانم چگونه است و دولت هم نمی‌تواند آنها را کنترل کند.

ذوالقدر عنوان کرده «عده‌ای از مردم تقاضای زیادی در بازار دارند و به علت کم بودن ارز ممکن است نرخ آن افزایش یابد.» این در حالیست که حسن روحانی در گفتگوی تلویزیونی با رضا رشیدپور مدعی شد بیش از میزان نیاز در بازار ارز وجود دارد و خیال مردم راحت باشد.

فاطمه ذوالقدر همچنین با اشاره به اینکه درباره وضعیت دلار به وزیر اقتصاد تذکر داده شده گفته است «کسانی که سرمایه‌گذاری می‌کنند و واردات و صادرات دارند دچار بلاتکلیفی بسیار زیادی شدند و در حال ضرر کردن هستند و باید زودتر جلوی افزایش قیمت ارز گرفته شود.»

گویا وضعیت آنقدر اضطراری است که کار به جلسات پشت درهای بسته هم رسیده است. ذوالنور می‌گوید «ما قطعاً طی جلساتی که به صورت غیرعلنی برگزار می‌شود» به تفصیل در این رابطه بحث می‌کنیم تا هر چه سریع‌تر جلوی این افزایش نرخ ارز گرفته شود و دولت هم گفته برنامه‌شان این است که تا بهمن و اسفند مبالغ زیادی ارز به بازار تزریق کنند و جلوی این مسئله [افزایش قیمت ارز] گرفته شود.

دولت که در کنترل بازار ارز در تهران ناتوان مانده دست به دامان دستگاه قضایی شده و با عنوان «مبارزه جدی با پولشویی» صدها حساب مربوط به عاملان غیرمجاز ارزی بسته شد. علاوه بر این طبق معمول برای کنترل بازار ارز نیز با روش‌های پلیسی تعدادی از صراف‎ها، واسطه‎ها و دلال‎ها  به اتهام اخلال در بازار ارز بازداشت شدند.

در گذشته‎ی نه چندان دور در سال ۲۰۱۵ مسئولان جمهوری اسلامی مدعی بودند که افزایش نرخ ارز ناشی از تشدید تحریم‎هاست و فشار دشمن برای تمکین ایران بر پذیرش توافق هسته‌ای است، اما حالا آنقدر اوضاع برای نظام بحرانی است که حتی اعلام اینکه دولت‎های خارجی به‌خصوص غربی‎ها یا به گفته جمهوری اسلامی «دشمنان» در افزایش قیمت دلار دست دارند برای آن یک شکست بزرگ به شمار می‌رود و بحران ناشی از اعتراضات سراسری را تشدید می‎کند.

بعضی روزنامه‎های اقتصادی تهران در مورد الاکلنگی بودن قیمت ارز تحلیل‎هایی ارائه داده‌اند. ولی هر قدر روی وضعیت آشفته‌‌ی ‏بازار ارز سرپوش گذاشته شود، واقعیت را نمی‌توان کتمان کرد. بسیاری از شهروندان در ایران از ترس اینکه مبادا سپرده‎های آنها داخل همان باتلاقی بیافتد که سپرده موسسات مالی و اعتباری افتاد در یکی دو هفته گذشته شروع به خارج کردن پول از حساب‎هاشان کردند و در بازار آزاد یا سکه و طلا می‎خرند و یا دلار و یورو و گروهی دیگر که اهل هیچ ریسکی نیستند، پول‎های نقد را به خانه‌‏شان برده‌اند تا خیال‎شان آسوده شود که از بین نمی‌رود و به قول معروف مال‎شان زیر سرشان باشد.

این همه در حالیست که مالباختگان موسسات مالی از چندین ماه پیش در شعارهای خود می‎گفته‌اند: «ابوالفضل علمدار دولتُ شیخُ بردار!»

https://www.youtube.com/watch?v=ZR_ASfA02bE

بعضی منتقدان می‎گویند که دولت برای جبران کسری بودجه‌ خود دست به بازی با نرخ ارز زده تا طبق روش سنتی که همه دولت‎های جمهوری اسلامی آخر سال جیب خود را با آن پُر می‎کنند دلار را با قیمت بالا سرازیر بازار ‎کند و بفروشد تا چیزی گیرش بیاید.

اما خود دولت و کارشناسان و رسانه‎های حامی آن منکر این بازی می‎شوند و تقصیر را به گردن دلال‎هایی می‎اندازند که یک سرشان در سپاه است و سر دیگرشان در نهادهای قدرتمند نزدیک به بنگاه‎های مالی علی خامنه‎ای.

گروهی دیگر هم می‎گویند سرمایه‎داران و دلالان گردن‌کُلفت بازار ارز با اشاره و تحت تاثیر وضعیت بحرانی جمهوری اسلامی در حال کندن خندق زیر پای دولت و نظام هستند و می‎خواهند با به هم ریختن بازار ارز هم دولت را تحت فشار قرار دهند و هم تشویق کنند که مردم پول‌ها را از بانک بیرون بکشند و از آنجا که نظام بانکی در آستانه ورشکستگی است، دولت زیر بار مطالبات کمر خم کند و در نهایت ستون اقتصادی نظام که بانک‎ها هستند فرو بریزد.

بیرون کشیدن پول‎ها از حساب موجی است که در هفته‌های اخیر راه افتاده و سرعت گرفته و خبرهای داغی هم در این باره از بانک‎ها به گوش می‌‏رسد؛ از جمله آنها که سپرده‎های خود را با رقم‎های درشت از بانک برداشت کرده و حساب‎شان را خالی  کرده‌اند می‎گویند در بسیاری شعب پولی نبوده که دریافت کنند و ساعت‎ها معطل شدند. برخی نیز مجبور شدند در چند مرحله و در چند روز به شعبه‌های مختلف بروند و پول‎شان را برداشت کنند.

گروهی هم از اسکناس‎هایی که از بانک بیرون کشیده‌اند عکس گرفته و در فضای مجازی به اشتراک گذاشته و اعلام کرده‌اند  که برانداز هستند و خالی کردن حساب و زمین‏ زدن بانک‎ها را بهترین فرصت هم برای نجات سپرده‎هاشان می‎دانند و هم ضربه به اقتصاد ورشکسته جمهوری اسلامی.

این موضوع زمانی تشدید شد که یک کارشناس بانکی که یکی از مسئولان پیشین بانکی جمهوری اسلامی است در برنامه‎ای که به عنوان کارشناس در صدا و سیمای جمهوری اسلامی حاضر شد اعلام کرد بانک مرکزی هیچ تضمینی به سپرده‎گذاران بانک‎های دولتی و خصوصی برای بازگشت پول‎شان نمی‌د‎هد! این تیر خلاصی بود برای خیلی‎ها تا قید سود بانکی را بزنند و حساب‎شان را خالی کنند.

https://www.youtube.com/watch?v=y8sXYcfGl78

از سوی دیگر بسیاری از مشتریان بانک‌ها اعتماد خود را از دست داده‎اند. این مسئله وقتی نمود پیشتری پیدا کرد که مشخص شد بانک‎های دولتی در سیستم «پرداخت الکتورنیک» بعضی روزها، به‌ویژه در روزهای تعطیل، تراکنش مشتریان را با تاخیر ۴۸ ساعته انجام می‎دهند. یعنی مشتری از طریق حساب اینترنتی فرمان انتقال پول به حساب دیگری را داده و آن مبلغ از حساب مشتری کم شده، اما تا به حساب مقصد برسد ۴۸ ساعت زمان می‏‌برد. همچنین مشخص شده در بعضی بانک‎های دولتی از جمله بانک ملت این سیستم شبکه‎ای دست شرکت «شاپرک» متعلق به سپاه پاسداران است و در بعضی بانک‎های دیگر نیز سپاه بخشی از سهام این قبیل خدمات شبکه‎ای و بانکی را در انحصار خود دارد.

اقتصاد در گرداب فرو می‎رود

در این میان گفته می‌شود که بعضی رؤسای بانک‌ها نیز خود حساب‎شان را در برخی شعب خالی کرده و کارمندان و مشتریان درجه یک را هم خبردار کرده‌اند که اوضاع بحرانی است.

روزنامه اقتصادی «جهان صنعت» در گزارشی با عنوان «بازار به آرامش نمی‎رسد» نوشت اقتصاد ایران بیمار است و سال‌هاست که در گرداب بی‌ثباتی فرو رفته و توان بیرون آمدن از آن را ندارد بنابراین افزایش بی‌ثباتی‌ها به راحتی می‌تواند این اقتصاد بیمار را به ورطه نابودی بکشاند‌‌.

این روزنامه به صراحت نوشته «به زودی شاهد این خواهیم بود که اقتصاد در اعماق رکود چندساله‌ای که در آن دست و پا می‌زند فرو رود و دیگر حتی توانی برای بیرون آمدن از این اوضاع نابسامان نداشته باشد.»‌‌

جهان صنعت با اشاره به ناموفق بودن «اصلاحات اقتصادی» نوشته «با این اوصاف به نظر می‌رسد اگر دولتمردان برنامه‌ای اساسی برای برون‌رفت اقتصاد از این شرایط بی‌ثبات نداشته باشند، در آینده‌ای نه‌چندان دور اقتصاد به سمتی می‌رود که هیچ راه بازگشتی برای آن نتوان ترسیم کرد و اقتصاد مجبور خواهد شد خود تابوت مرگ خود را به گور بیندازد‌‌. بنابراین بهتر آن است که دولتمردان دست از بازی‌های سیاسی خود بردارند و به فکر راه‌حل‌های اساسی و اصلاحات بنیادین برای اقتصاد بیمار کشور باشند‌‌.»