کانون مدافعان حقوق بشر در ادامه گزارش‌های ماهانه خود به بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران در بهمن ماه ۱۳۹۶ پرداخت.
در این گزارش با اشاره به درگیری‌های ایجاد شده میان دراویش و نیروهای پلیس در خیابان پاسداران تهران، اعلام شده است: «این حادثه دردناک نشان می‌دهد که مسئولان بایستی از دخالت بسیج و نیروهای «به ظاهر» مردمی، جلوگیری کنند، زیرا منشاء بسیاری از حوادث ناگوار در اعتراض‌های خیابانی، حضور و دخالت اینگونه افراد در صحنه وقوع حادثه است.»
این سازمان مردم‌نهاد همچنین در گزارش خود با اشاره به فوت دکتر کاووس سید امامی در یکی از بازداشتگاه‌ها که غیرقانونی نامیده، اعلام کرده است:« یکی از علت‌های چنین حوادثی را می‌توان موازی‌کاری نهادهای امنیتی دانست که هر یک بازداشتگاه‌های خاص خود را تأسیس و اداره می‌کنند که در بسیاری از آنها قوه قضاییه که قانوناً مسئول نظارت بر بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها است، هیچگونه اختیاری ندارد.»
بنابراین کانون مدافعان حقوق بشر در ادامه بر لزوم نظارت دقیق و قانونی بر اماکنی که متهمان و محکومان در آنجا نگهداری می‌شوند، تأکید کرده است.
مقدمه
تسلیت به مردم ایران و خانواده جانباختگان حادثه سقوط هواپیما.
تسلیت به مردم ایران و خانواده بزرگ فعالان محیط زیست بابت فوت مشکوک دکتر کاووس سیدامامی در هفته دوم بازداشتش و همچنین درگذشت تعدادی از فعالان محیط زیست در حادثه سقوط هواپیما.
تسلیت به مردم ایران بابت حادثه دردناکی که منجر به زخمی شدن تعداد زیادی از دراویش گنابادی و دستگیری بیش از سیصد نفر از پیروان این گروه شد و نیز کشته شدن سه نفر از نیروی انتظامی و دو نفر بسیجی. (البته اخبار تأیید نشده‌ای مبنی بر فوت چند درویش تا لحظه تنظیم این گزارش منتشر شده است.)
حال درخصوص درگیری‌های ایجاد شده میان دراویش و نیروهای پلیس در خیابان پاسداران تهران، سؤال بزرگ آن است که هنگام درگیری- صرف نظر از آنکه چه گروهی مسبب و باعث آن بوده است-، به افراد عضو بسیج چرا اجازه دخالت داده می‌شود؟ مگر نه آنکه طبق قانون، حفظ انتظامات برعهده پلیس است که قانونا میبایستی آنها با لباس رسمی که قابل تشخیص باشند در محل درگیری حاضر شوند. دخالت بسیج که وظیفه‌ای در حفظ نظم ندارد، جز ایجاد درگیری بیشتر نتیجه دیگری ندارد. این حادثه دردناک نشان می‌دهد که مسئولان بایستی از دخالت بسیج و نیروهای «به ظاهر» مردمی، جلوگیری کنند، زیرا منشاء بسیاری از حوادث ناگوار در اعتراض‌های خیابانی، حضور و دخالت اینگونه افراد در صحنه وقوع حادثه است.
در ادامه گزارش ماه بهمن ۱۳۹۶ همچنین خلاصه‌ای از وضعیت نقض حقوق بشر در ایران در بهمن ماه ۱۳۹۶ در پی می‌آید. این گزارش بر مبنای اطلاعاتی است که در سایت‌ها و رسانه‌های مختلف درج شده و صحت آن به احراز رسیده است و در سه بخش و به دو زبان فارسی و انگلیسی منتشر می‌شود.
وضعیت حقوق بشر در ایران در ماه بهمن ۱۳۹۶
بخش اول – حقوق مدنی، سیاسی و فرهنگی
الف- وضعیت فعالان سیاسی، اجتماعی و فرهنگی
۱) در این ماه بیش از چهارصد نفر بازداشت شدند. استخراج اسامی اکثر افرادی که در جریان اعتراضات در ایران از جمله برخورد با دراویش گنابادی، بازداشت شده‌اند به‌دلیل گستردگی امکان‌پذیر نبود اما برخی مقام‌های رسمی حکومت از جمله پلیس از بازداشت سیصد نفر از دراویش گنابادی و ۲۹ نفر در پی اعتراض به حجاب اجباری و خبرگزاری کار ایران از بازداشت ۳۴ کارگر مجتمع هفت‌تپه با این‌حال نام برخی از بازداشت‌شدگان به شرح زیر است:
نعمت الله ریاحی، مهدی محبی، حامد رضایی، حسین پیرهادی- ۴ درویش گنابادی-، محمد غلباش، محمدحسین حیدری، مهدی مهرشریف، حسین شاملو، امید دلفانی، عبدالسلام صالحی، سجاد یوسفی‌سوره و پوریا حسین زاده- ۸ فعال رسانه‌ای حامی محمد احمدی‌نژاد، رییس جمهور سابق ایران-، امیر حسین خالقی، طاهر قدیریان، سپیده کاشانی، سام رجبی، هومن جوکار، نیلوفر بیانی و مراد طاهباز- ۷ فعال محیط زیست-، اعظم جنگرودی و نرگس حسینی- سه فعال مدنی-، سید حسین شیرازی- فعال مذهبی منتقد نظام سیاسی ایران-، پدرام پذیره- فعال دانشجویی- و مینو ریاضتی، اسدالله جابری، احترام شخی، عماد جابری، فریده جابری، لقا فرامرزی و پونه ناشری- ۷ شهروند بهایی-.
همچنین دادستان قزوین از بازداشت یک نفر در این شهر به‌دلیل آنچه که رابط رسانه‌های ضد انقلاب می‌نامید، وزارت اطلاعات از بازداشت ۴ نفر در بروجرد به‌دلیل آنچه که وابسته به سازمان مجاهدین خلق می‌نامید و رسانه‌های وابسته به حکومت از بازداشت یک نفر در تهران به‌دلیل آنچه که شعارنویسی علیه حکومت می‌نامیدند، خبر دادند.
از سوی دیگر برخی خبرها از بازداشت بهنام موسیوند، محمود معصومی، نادر افشاری، سعید اقبالی، سعید سیفی جهان، داریوش زند و شیما بابایی- ۷ فعال مدنی-، جمال الدین آدی‌زاده و عبدالغفار بندی- دو فعال مذهبی اهل سنت-حکایت دارند. همچنین برخی خبرها از بازداشت تعدادی از شهروندان ساکن در غرب ایران به‌دلیل آنچه که همکاری با احزاب کردی مخالف حکومت نامیده شده، حکایت دارد.
لازم به تذکر است که چند نفر از افراد بازداشت شده پس از مدتی با تودیع وثیقه به‌صورت موقت تا روز محاکمه از زندان آزاد شدند.
همچنین نجیبه صالح‌زاده- شهروند اهل سقز- با تودیع قرار کفالت، به‌صورت موقت تا روز محاکمه آزاد شد.
۲) روزبه گیلاسیان- نویسنده- برای گذراندن حکم یک سال حبس، نیما صفار- نویسنده- برای گذراندن حکم هشتاد روز حبس، سیما کیانی برای گذراندن حکم یک سال حبس، فرامرز شعبان‌زاده لمر- فعال سایبری- برای گذراندن سه ماه و یک روز حبس، کبری خالندی- فعال مدنی- برای گذراندن حکم دو ماه و نیم حبس، ناصر نورد گل‌تپه- نوکیش مسیحی- برای گذراندن حکم ۱۰ سال حبس، سیروان رستمی، وکیل رستمی،علی کوهی، بهروز عزیزی، رسول عزیزی و فروان رستمی- ۶ شهروند اهل سنندج- برای گذراندن حکم‌های ۵ سال حبس و رسول سلطانی‌آذر- شهروند اهل پیرانشهر- برای گذراندن حکم سه ماه حبس، بازداشت و به زندان منتقل شدند.
۳) پرستو فروهر- هنرمند و فعال مدنی- به شش سال حبس تعلیقی، آفرین نیساری- مدیر گالری- به ۱۶ سال حبس، کارن وفاداری- شهروند دو تابعیتی- به ۲۷سال حبس و مصادره کلیه اموال، الهه سروش‌نیا- نویسنده- به ۸ میلیون جریمه نقدی، شامیرام عیسوی- شهروند مسیحی- به ۵ سال حبس، کاوان محمودیان- شهروند اهل کامیاران که اینک در زندان به‌سر می‌برد- به یک سال حبس، شهرام فرهادی- شهروند اهل سنندج- به ۴ سال حبس، محمد نعیم محمدپور- شهروند اهل سنندج به ۲ سال حبس، میلاد دلارا- شهروند اهل سقز- به ۱۵ ماه حبس، عمادالدین ملازهی و یعقوب جهانی- دو شهروند اهل سراوان- به ۱۰ سال حبس و فرامرز ملکشاهی- شهروند اهل ایلام- به شش ماه حبس محکوم شدند.
از سوی دیگر یک نماینده مجلس شورای اسلامی ایران از صدور حکم ۵ سال حبس برای یک نوجوان به‌دلیل آنچه که پایین آوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران می‌نامید، خبر داد.
همچنین احکام هفت سال و نیم حبس تعزیری منصوره بهکیش، شش ماه حبس تعزیری ابراهیم نوری و اکبر جهانگیری- دو فعال مدنی- در دادگاه تجدید نظر تأیید شد.
۴) دادگاه انتظامی قضات صلاحیت ۲۸ وکیل دادگستری که کاندیدای شرکت در انتخابات هیات مدیره کانون وکلای دادگستری مرکز بودند را رد کرد.
ب- وضعیت حقوق فرهنگی
۱) مقام‌های مسئول از روی صحنه رفتن نوازندگان زن در کنسرت بنیامین بهادری در کرمان ممانعت به‌عمل آوردند.
۲) مقام‌های مسئول از اجرای نمایش «روز عقیم» جلوگیری کردند.
۳) هیأت منصفه دادگاه مطبوعات، مدیران مسئول نشریه «زیر و بم»، روزنامه «آسیا» و خبرگزاری «موج» را مجرم شناخت.
۴) مقام‌های مسئول مانع از ادامه تحصیل سپیده مرادی- درویش گنابادی- جلوگیری کردند.
۵) برخی خبرها از پلمپ تعدادی از نمازخانه‌های اهل سنت در مشهد حکایت دارند.
۶) مقام‌های مسئول از برگزاری تجمع اعتراضی جمعی از فعالان مدنی سنندج در واکنش به تحولات اخیر مناطق کردنشین سوریه و برگزاری جلسه جبهه ملی ایران جلوگیری کردند.
پ- سایر موارد نقض حقوق بشر
۱) در این ماه حداقل ۵ نفر اعدام شدند. اسامی اعدام شدگان که نام کامل آنان مشخص نشده است ولی مقام های قضایی یا رسانه‌های وابسته به دولت ایران یا سایت‌های خبری اعدام آنها را تأیید کرده‌اند، به شرح زیر است:
«حسین.خ» در شیراز، «ر.ش» در نشتارود و «م.ک» در ملکشاهی اعدام شدند. رسانه‌های وابسته به حکومت ایران، اتهام این افراد را قتل عمد عنوان کردند.
همچنین برخی سایت‌های خبری از اعدام کریم زرگر- مدیر یک مؤسسه- و علی کاظمی در بوشهر به اتهام قتل عمد خبر دادند.
از سوی دیگر برخی سایت‌های خبری غیررسمی از اجرای احکام اعدام در زندان‌های رجایی‌شهر، نوشهر و ارومیه خبر داده‌اند؛ خبری که از سوی مقام‌های قضایی یا رسانه‌های وابسته به حکومت ایران تأیید یا رد نشده است.
۲) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های اعدام برای دو نفر در زنجان به اتهام قتل عمد خبر دادند. همچنین وکیل رامین حسین‌پناهی- شهروند اهل سنندج- از صدور حکم اعدام برای موکل خود خبر داد.
همچنین حکم‌های اعدام دو نفر در کرج به اتهام تجاوز به عنف، یک نفر در اسلامشهر به اتهام قتل عمد در دیوان عالی کشور تأیید شده است.
۳) رسانه‌های خبری در ایران از اجرای حکم شلاق برای «م.ق» در رشت به اتهام تجاوز به کودک خبر دادند.
۴) رسانه‌های خبری در ایران از صدور حکم‌های شلاق برای پنج نفر در استان تهران به اتهام رابطه نامشروع، یک نفر در تهران به اتهام سرقت و آزار و دو نفر در تهران به اتهام آزار و اذیت یک دختر خبر دادند.
همچنین حکم شلاق برای یک نفر در کرج به اتهام سرقت مقرون به آزار در دیوان عالی کشور تأیید شده است.
۵) وضعیت برخی زندانیان همچنان ناگوار گزارش می‌شود، به‌گونه‌ای که تعدادی از آنان مانند علیرضا گلی پور، چنگیز قدم‌خیری، محمد صابر ملک رئیسی، جاسم بلوچ زهی و محمد نظری بیمار هستند که نسبت به درمان و معالجه آنها اقدامی جدی صورت نگرفته است.
۶) محمدعلی طاهری، رامین حسین‌پناهی، افشین حسین پناهی، آتنا دائمی، گلرخ ایرایی و آرش صادقی در اعتراض به آنچه که وضعیت نامطلوب زندانیان و نقض حقوق قانونی‌اشان می‌دانند، دست به اعتصاب غذا زدند.
۷) سهیل عربی به زندان تهران بزرگ معروف به فشافویه و آتنا دائمی و گلرخ ایرایی به زندان قرچک منتقل شدند. لازم به توضیح است که این انتقال بدون ذکر علت مشخص و خلاف آیین نامه امور داخلی زندان‌ها صورت گرفته است.
۸) مقام قضایی از بازداشت ۴۰ نفر در آمل، پلیس از بازداشت ۵۵ نفر در بیرجند و رسانه‌های خبری از بازداشت ۶۵ نفر در مشهد در پی شرکت در یک مهمانی خبر دادند.
۹) رسانه‌های خبری از صدور حکم چهار ماه حبس برای یک نفر- بدون ذکر نام و شهر- به دلیل آنچه که ترویج سبک خاصی از زندگی در شبکه‌های اجتماعی می‌نامیدند، خبر دادند.
بخش دوم – حقوق اقتصادی و اجتماعی
وضعیت اقتصادی و اجتماعی در ایران همچنان نامناسب گزارش می شود؛ به‌عنوان مثال، خبرها از نامناسب بودن وضعیت شغلی و حقوقی کارگران مجتمع نیشکر هفت‌تپه، کارخانه «فولاد شفق»، کارخانه کاشی اصفهان، شرکت پلی‌اکریل اصفهان، کارخانه رنگین نخ، شهرداری صفادشت، شهرداری یاسوج، شهرداری مریوان، کارخانه «کیان کُرد»، طرح آبرسانی به دشت سیستان و طرح انتقال آب و شبکه آبیاری «سد سیازاخ» و همچنین کارگران اخراجی شهرداری تاکستان، کارگران بیکار شده کارخانه صابون‌سازی یاس خرمشهر و کارکنان تعدیل شده مؤسسه مالی اعتباری ثامن‌الحجج و کارکنان آموزش و پرورش استان خوزستان حکایت دارند.
از سوی دیگر پرداخت‌های حقوق و مزایای کارکنان مرکز تماس ۲۰۲۰ خوزستان برای مدت سه ماه، ۱۴۰۰ کارگر صیاد ماهی گلستانی برای مدت ۵ ماه، کارگران کارخانه «شیشه قزوین» برای مدت سه ماه، ۸۵۰ کارگر شهرداری نیشابور برای مدت دو ماه، ۱۶۰ کارگر واحد تولیدی «پالود پارسیان» برای مدت ۵ ماه، کارگران جهان الکتریک در استان خراسان رضوی برای مدت پنج ماه، کارگران کارخانه «پارس پامچال» برای مدت ۵ ماه، کارگران ماشین‌سازی اراک برای مدت چهار ماه، کارگران راه‌آهن ناحیه درود برای مدت سه ماه، کارگران تعمیرات خطوط راه‌آهن شمال شرق برای مدت سه ماه، کارگران کارخانه قند فسا برای مدت دو ماه، کارگران و کارمندان پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه، کارگران پایگاه سازه‌های آبی شوشتر و کارگران پایگاه میراث جهانی شوشتر برای مدت ۴ ماه، کارگران شرکت حفاری شمال برای مدت دو ماه و ۱۵۵ کارگر اتوبوسرانی آبادان برای مدت ۵ ماه تا زمان تهیه این گزارش به‌تعویق افتاده است.
بخش سوم- میراث فرهنگی و محیط زیست
اخبار منتشر شده از محیط زیست در بهمن ماه، همچنان نشان از نامناسب بودن وضعیت این حوزه دارد، به‌گونه‌ای که در برخی روزهای بهمن ماه، میزان غلظت گرد و غبار در هوای شهرهای مختلف کشور به چندین برابر حد مجاز رسید.
خاتمه
کانون مدافعان حقوق بشر در پایان گزارش ماه بهمن ماه با اشاره به فوت مشکوک دکتر کاووس سید امامی در یکی از بازداشتگاه‌های غیرقانونی، باردیگر بر لزوم نظارت دقیق و قانونی بر اماکنی که متهمان و محکومان در آنجا نگهداری می‌شوند، تأکید می‌کند. فوت متهمان هنگام بازجویی متأسفانه در گذشته نیز وجود داشته است که می‌توان به زهرا کاظمی و زهرا بنی‌یعقوب اشاره کرد. یکی از علت‌های چنین حوادثی را می‌توان موازی‌کاری نهادهای امنیتی دانست که هر یک بازداشتگاه‌های خاص خود را تأسیس و اداره می‌کنند که در بسیاری از آنها قوه قضاییه که قانوناً مسئول نظارت بر بازداشتگاه‌ها و زندان‌ها است، هیچگونه اختیاری ندارد.
علاوه بر مورد فوق، رفتار فراقانونی برخی بازجویان به‌ویژه بازجویان مسایل امنیتی و نیز وجود شکنجه جسمی و روحی مزید برعلت است.
جدیدا به ونزوئلا هم صادرات بسیجی داریم (فیلم‌هایش موجود است)