مجلس شورای اسلامی قرار است این هفته لایحه الحاق ایران به کنوانسیون حمایت از ارقام جدید گیاهی (UPOV) را در صحن علنی به رأی بگذارد. این در حالیست که این موضوع با انتقادات زیادی روبرو شده و مخالفان شروع به شاخ و شانه کشیدن در اینباره کردهاند. در این میان بسیج دانشجویی هم بیکار ننشسته و با دخالت در این موضوع بیانیهای صادر کرده است.
کنوانسیون بینالمللی حمایت از ارقام جدید گیاهی، مهمترین سند حقوقی بینالمللی در زمینه حمایت از حقوق مالکیت معنوی تولیدکنندگان ارقام اصلاح شده گیاهی به شمار میرود که نسخه سوم ان در سال ۱۹۹۱ به تصویب کشورهای عضو رسید.
بر اساس این کنوانسیون، برای شرکتها و افراد فعال در زمینه ژنتیک گیاهی که رقمی گیاهی با چهار ویژگی جدید، متمایز، یکنواخت و پایدار تولید کرده باشند، حق انحصاری برای فروش و توزیع وجود دارد و کشاورزان برای استفاده از این بذرها باید هر سال به آن فرد یا شرکت حق استفاده (Royalty) پرداخت کنند در غیر این صورت کشاورزان با مجازات مواجه میشوند.
اکنون منتقدان میگویند آسیبهای ناشی از الحاق ایران به UPOV، بسیار بیشتر از فرصتهای احتمالی آن خواهد بود. آنها با نگاهی به تجربه برخی کشورها تاکید میکنند شکلگیری انحصار که از تبعات الحاق به این کنوانسیون است، کشاورزان این کشورها را تحت شدیدترین فشارها قرار داده است؛ آنها برای نمونه میگویند در کشور هندوستان، تعداد زیادی از کشاورزان تحت فشار پرداخت حق انحصاری سالانه بذر، خودکشی کردهاند.
تعدادی از استادان دانشگاه نیز در نامهای به نمایندگان مجلس هشدار داده و نوشتهاند: «پیوستن به کنوانسیون حمایت از ارقام جدید گیاهی (UPOV) صدمات جبرانناپذیری به حاکمیت ملی، امنیت غذایی، کشاورزان خرد و اقتصاد کشاورزان وارد میکند؛ این کنوانسیون، کشور را به سمت وابستگی حداقل ۲۰ تا ۲۵ ساله به بذرهای تراریخت سوق میدهد.»
این استادان تأکید کردهاند: «کشور زیر بار ۷ تعهد سنگین حقوقی در مقابل یک فرد یا کارفرمای او میرود (کارفرمایان بذر و گیاه تراریخته عمدتاً مونسانتو و راکفلر هستند) این بهمعنای دخالت آشکار در امنیت غذایی، بذر و کشاورزی کشور است.»
از سوی دیگر بسیج دانشجویی دانشگاهها و دانشکدههای کشاورزی کشور نیز از فضای ایجاد شدن درباره پیوستن ایران به این کنوانسیون استفاده کرده و بیانیهای در مخالفت با آن صادر کرده است.
در این بیانیه با اشاره به آسیبهای ناشی از الحاق ایران به کنوانسیون مربوطه آمده است: «UPOV به سود کشاورزی صنعتی و صنعت جهانی بذر فعالیت میکند. عضویت در UPOV برای کشورهایی که بودجههای کلانی به بخش تحقیقات اختصاص دادهاند و در نتیجه از بازارهای گسترده صادرات بذر برخوردارند و همچنین کشورهایی که قادر به پرداخت هزینه بالا برای بذر هستند و بذرشان را از کشورهای دیگر تامین می کنند مناسب میباشد. بنابراین با توجه به اینکه ایران صنعت بذر مستحکمی ندارد و صادرات بذر آن بسیار ناچیز است و همچنین تعداد بسیاری کشاورز خرده پا در آن مشغول به کار میباشند، عضویت در UPOV نیاز به تأمل بسیار دارد.»
امضای این کنوانسیون بین المللی ، کشاورزی و کشاورزان کشوررا دو دستی تسلیم غولهای صنعتی صاحب تکنولوژی های جدید ژنتیک گیاهی چون «مونسانتو»نمودن است. ایرانیان در مدت چندین هزار سال تجربه در بهین سازی فرآوردهای کشاورزی صاحب بهترین نوع بذرهای گیاهی مناسب آب وهوای ایران شده اند که باید از آنها حمایت بکنند ومانند زعفران ایرانی بذرهای آنها را مفت ومجانی در اختیار تولید کنندگان خارجی نگذارند. دراین مورد از کشور فرانسه واز مقررات حمایتی Appellation d’origine contrôlée” AOP” باید یاد گرفت.