حنیف حیدرنژاد – حزب سوسیال دمکرات آلمان، با ۱۵۰ سال سابقه، قدیمی‌ترین حزب این کشور روز یکشنبه، ۲۲ آوریل ۲۰۱۸، در کنگره حزبی خود در شهر ویسبادن، آندِریا نالِس را به عنوان رهبر خود برگزید. ۶۰۰ نماینده از حوزه‌های مختلف حزبی از سراسر آلمان گرد هم آمده بودند تا رهبر جدید حزب را انتخاب کنند. نالِس اولین زنی است که در این حزب به این سمت دست می‌یابد. رقیب او در این انتخابات درون حزبی بانویی دیگر به نام سیمونه لانگِه بود. آندریا نالِس توانست ۶۶٫۳۵% آرا را نصیب خود کند.
یک تحول تاریخی، شکستن سقف شیشه‌ای بر بالای سر زنان
آندریا نالس در آغاز سخنرانی خود یادآوری کرد زنی است که از یک خانواده کارگر، یک خانواده کاتولیک و از یک منطقه روستایی می آید. او تاکید کرد «وقتی همه این مشخصات در کنار هم قرار می‌گیرند البته جای تعجب دارد که چطور امروز می‌توانم در اینجا ایستاده و کاندیدای رهبری حزب باشم.» نالِس ۴۷ ساله که یک دختر دارد گفت از ۱۷ سالگی به حزب سوسیال دمکرات پیوسته و در ۳۰ سال گذشته در مسئولیت های مختلف در مراکز و حوزه‌های حزبی کار کرده و توانسته به مدد سیاست‌های این حزب در سال های گذشته که توانست برخورداری و دسترسی همه‌ی مردم به آموزش دانشگاهی بدون در نظر گرفتن پیشینه کاری و اجتماعی و خانوادگی را پایه‌ریزی و محقق کند، تحصیل کرده و مدارج حزبی را یکی بعد از دیگری پشت سر بگذارد. او به سختی‌هایی که به عنوان یک زن برای طی این مراحل داشته اشاره کرد و گفت هرچه زنان تلاش می‌کنند تا بالاتر بروند، بر بالای سر خود سقفی شیشه‌ای می بینند که مانع جهش آنهاست، اما اینک با کاندیداتوری دو زن برای رهبری این حزب و برگزیده شدن یک زن برای این سمت، دیگر این سقف شسیشه ای ترک برداشته و در حال شکستن است.
حزبی دو دسته در راه وحدت و همبستگی
حزب سوسیال دمکرات آلمان سال‌هاست در یک بحران درونی دست و پا می‌زند. در آخرین انتخابات پارلمانی آلمان در سپتامبر ۲۰۱۷ این حزب توانست تنها حدود ۲۰٫۵% آرای رای‌دهندگان را به دست بیاورد. دو گرایش عمده در این حزب در رقابت با هم هستند. یک دسته خواهان جذب دوباره اعتماد رای‌دهندگان بوده و بر این باور است که برای تحقق این منظور باید از مشارکت در دولت ائتلافی چشم پوشید و با دید انتقادی به گذشته نگاه کرد و هر جا سیاست‌های گذشته اشتباه بوده آن را علنی بیان کرد و از مردم پوزش خواست. اینان بر این باور هستند که هدف حزب تا انتخابات بعدی در سال ۲۰۲۱ باید نوسازی حزب و تنظیم یک برنامه جدید با تمرکز بر دفاع از مردم محروم برای فقرزدایی و تقویت بازار کار عادلانه باشد. سیمونه لانگه، رقیب حزبی آندریا نالس بر این مواد تاکید کرد و اشاره نمود که در ۱۵ سال گذشته حزب سوسیال دمکرات یک چهارم اعضای خود را از دست داده و میزان محبوبیتش در نزد رای‌دهندگان به نصف کاهش پیدا کرده است. او با اشاره به سیاست‌های غلط این حزب در گذشته، از مردمی که به خاطر این سیاست‌ها به فقر کشیده شده‌اند عذرخواهی کرد.
دسته‌ی دیگر در حزب سوسیال دمکرات بر این باورند که با حضور در دولت ائتلافی است که می‌شود بر سیاست‌های کشور تأثیر گذاشت و از جمله برای تامین عدالت اجتماعی بیشتر اقدام کرد. اینان یادآور می‌شوند که می‌توان مشارکت در دولت و نوسازی حزب را همزمان به پیش برد.
سیمونه لانگه که دسته اول را نمایندگی می‌کند توانست در رای‌گیری امروز کنگره حزب سوسیال دمکرات از مجموع ۶۲۴ رای، فقط ۱۲۶ رای به دست آورد در حالی که آندریا نالس ۴۱۴ رای به دست آورد. دو دستگی در حزب نه تنها در عدد و رقم، بلکه بر سر تعیین اولویت‌ها و سیاستگذاری‌ها نیز خودش را نشان می دهد. با این همه پس از پایان رای‌گیری، سیمونه لانگه به آندریا نالس تبریک گفت و بر حمایت از او برای تحکیم وحدت حزب تاکید کرد.
مشکلات پیش رو، ضرورت نوسازی حزبی
کنگره حزب سوسیال دمکرات از ساعت ۱۰٫۴۵ دقیقه تا ساعت ۱۵٫۳۰ دقیقه بعداز ظهر روز ۲۲ اوریل ۲۰۱۸ به طور زنده از شبکه تلویزیونی «فونیکس» پخش می‌شد. چه در سخنرانی کاندیداهای رهبری حزب و چه در سخنرانی دیگر رهبران حزب و نیز در گفتگوهای حاشیه‌ای که خبرنگاران با مسئولین مختلف و نمایندگان حاضر انجام می دادند کاملا مشخص بود که حزب سوسیال دمکرات تلاش می کند تا خود را از بحرانی که در آن گرفتار است خارج کند. مهم‌ترین مشکلات پیش روی این حزب عبارتند از:
– بی‌اعتمادی مردم و رای‌دهندگان به حزب به خاطر شعار دادن و عمل نکردن و دوری از ارزش‌های اصیلی که این حزب به آنها شناخته می‌شود. یعنی دوری از عدالت اجتماعی و همبستگی اجتماعی.
– تلاش برای ماندن در قدرت سیاسی به هر قیمت و دوری از ارزش‌های عدالت اجتماعی، گرایش به خصوصی‌سازی و نئولیبرالیسم که نتیجه آن فدا کردن محرومین و قشر ضعیف جامعه و به فقر کشاندن بیشتر آنها بوده است.
حزب سوسیال دمکرات نظر به تغییر و تحولات سریع در سطح جهانی و در سطح اروپا و آلمان نیاز به آن دارد که بین چند موضوع توازن ایجاد، از جمله:
– چگونه می‌شود هم به رشد تکنولوژی کامپیوتری میدان داد و هم از بیکاری بیشتر جلوگیری کرد.
– چگونه می‌شود هم امنیت داخلی و آرامش اجتماعی را تامین کرد و هم به تنوع و چندگانگی ملیت‌ها میدان داد.
– چگونه می‌شود هم ازحق پناهندگی و مهاجرت دفاع کرد و هم از بهم خوردن توازن جمعیتی جلوگیری کرد و مردم تازه‌وارد به آلمان را برای جذب و پذیرش به جامعه و بازار کار آموزش داد.
– چگونه می‌شود باز و لیبرال و آزاد ماند و با رشد راستگرایان ضدخارجی و ناسیونالیست‌های پوپولیست مقابله کرد.
– چگونه می‌شود به عنوان حزب، در قدرت سیاسی مشارکت داشت، اما درون حزب از انتقاد و تغییرات استقبال کرد و به آن میدان داد و همزمان مانع ضعیف شدن وحدت حزبی شد.
حزب سوسیال دمکرات برای آنکه به این پرسش‌ها و چالش‌ها پاسخ دهد نیاز به یک برنامه جدید، یک بازنگری و نوسازی ساختاری و تغییرات سازماندهی دارد. اینها مواردی بود که در کنگره حزب سوسیال دمکرات به بحث گذاشته شد. بسته به اینکه رهبری جدید حزب چه پاسخی و چه راهی برای حل چالش‌ها پیدا می کند و بسته به اینکه این حزب در عمل تا کجا بتواند اعتماد از دست رفته را در بدنه حزب و مردم بازسازی کند، می‌توان گفت که شانس این حزب در تحولات سیاسی آینده آلمان چقدر خواهد بود.
بحرانی که حزب سوسیال دمکرات با آن روبروست منحصر به این حزب نیست. آرایش سیاسی در صفحه شطرنج سیاسی اروپا و جهان به سرعت رو به تغییر است. چالش‌هایی که از آنها سخن رفت، همه احزاب در کشورهای غربی را به خود مشغول کرده است. مدیریت این بحران در چند سال پیش رو، تا انتخابات پارلمان اروپا و تا انتخابات جدید در آلمان و فرانسه نشان خواهد داد که آینده سیاسی اروپا و جهان را کدام احزاب رقم خواهند زند.
گفتنی است حزب دموکرات مسیحی آلمان نخستین حزبی است در این کشور که یک زن به رهبری آن رسید. آنگلا مرکل صدراعظم آلمان از سال ۲۰۰۰ دبیرکل حزب محافظه کار دموکرات مسیحی است. در رهبری «حزب چپ» نیز از سال ۲۰۱۲ یک زن در کنار یک مرد مشارکت دارد.
برای حزب سوسیال دمکرات آلمان که ۱۵۵ ساله است، قرار گرفتن یک زن در رهبری آن کمی دیر به نظر می‌رسد آن هم در حالی که تا کنون زنان وزیر و وکیل و شناخته‌شده و توانا در این حزب کم نبوده‌اند.
