مبارزه مدنی با الفبای هشتگ‎: از «#براندازم» تا #IranRegimeChange

(+عکس) در هفته‎ای که گذشت پس از سخنرانی راهبردی مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در باره‌ی استراتژی این کشور در برابر جمهوری اسلامی موسوم به طرح «B»، کاربران زیادی در شبکه‌های اجتماعی با استفاده از هشتگ IranRegimeChange# که ترند جهانی هم شد موضوع تغییر رژیم در ایران را مطرح می‌کنند.

این هشتگ پیش از این هم توسط کاربران در شبکه‎های اجتماعی استفاده می‎شد اما مثل روزهای اخیر فراگیر نشد.

این هشتگ اخیرا ترند اول توییتر نیز شد. هر چقدر این پویش که اتفاقا فراخوان و برنامه‎ریزی قبلی هم برای آن  نشده بود برای حامیان براندازی جمهوری اسلامی دستاورد بزرگی محسوب می‌شود اما برای وابستگان و دلبستگان جمهوری اسلامی از ارتش سایبری و دلواپستان حزب‎اللهی گرفته تا مدافعان اصلاح‌طلبان در داخل و خارج از کشور بسیار گران تمام شد و بر خشم و رفتار عصبی آنها افزود.

این واکنش از سوی جماعت ولایی و همچنین ارتش سایبری جمهوری اسلامی که به هر حرکت مدنی که بر خلاف چارچوب‎های نظام باشد، انگ دشمنی با ایران و وابستگی به سرویس‌های جاسوسی اسراییل و آمریکا و عربستان می‎زنند پدیده‌ی عجیبی نیست. اما تقریبا شش دانگ هجوم علیه براندازان دمکرات و طرفداران تغییر رژیم با یک نظام مبتنی بر دمکراسی از سوی سینه‎چاکان انقلاب و مدافعان اصلاح‌طلبان است که در این مورد به راستی کار ولایی‌ها و ارتش سایبری را کم و آسان کرده‌اند! این افراد که در برابر اعتراضات و تظاهرات مردم نیز می‌ایستند تا مبادا گزندی به نظام جمهوری اسلامی وارد شود، در کمال تناقض مدعی دمکراسی و آزادیخواهی نیز هستند. اما در عمل دودستی دامان به شدت آلوده‌ی نظام را چسبیده و مشتاقانه از استمرار آن دفاع می‌کنند.

وابستگان و دلبستگان نظام حتی مدعی شدند که کاربران هشتگ تغییر رژیم «فیک» و «روبات» هستند! تفاوت این انکارکنندگان نارضایتی‌ و اعتراض مردم با «ژنرال ازهاری» این است که از «نوار» خواندن معترضان به «فیک» و «بات» ارتقاء پیدا کرده‌اند! کاربران هم برای اینکه ثابت کنند که «جعلی» و «بات» نیستند هشتگ تغییر رژیم را بر دست‌های خود نوشته و عکس آنها را در فضای مجازی منتشر کردند.

گروهی دیگر که انگار از فیلترینگ و همچنین کاربرد فیلترشکن خبر ندارند با خشنودی اعلام کردند که بر اساس «تحقیق»، کاربران هشتگ تغییر رژیم بیشتر در آمریکا هستند! البته گذشته از این موضوع که محل اقامت طرفداران تغییر رژیم نقش مهمی در واقعیت نارضایتی گسترده از این رژیم بازی نمی‌کند (کارگران و کشاورزان معترض و شهروندان ناراضی در کازرون و اصفهان و مشهد و بانه و مردم در تظاهرات سراسری دی‌ماه ۹۶ که در آمریکا زندگی نمی‌کنند!)، و گذشته از اینکه در صورت فیلتر نبودن شبکه‌های اجتماعی معلوم نیست این هشتگ با چه استقبالی روبرو می‌شود (در جایی که هواداران نظام اعلام کرده‌اند هفتاد درصد مردم در یک انتخابات به این نظام رأی نمی‌دهند) دست‌کم کاربران اینترنت می‌دانند که استفاده از فیلترشکن، کشور مربوطه‌ی آن فیلترشکن را به ثبت می‌رساند و نه کشور محل اقامت کاربران را!

در چنین فضایی فعالان رسانه‌ای هم خود را درگیر جبهه‌گیری‌ها کردند. سیاوش اردلان از خبرنگاران و مجریان ‏بی‌بی‌‎سی فارسی در صف آنهایی است که علیه این هشتگ به تبلیغ پرداخت و کاربرانی را که برای ترند شدن آن تلاش کردند «فحاش، ناشناس» خواند و توییت کرد که «تعداد بات‎هایی که با کامنت‎های حامی مداخله خارجی و تغییر حکومت به شکلی آشکارا سازماندهی شده به طور چشمگیری افزایش یافته. خیلی به‌موقع.  اینطور که بوش میاد بعضی ها محتاج حمایت‌تراشی برای استراتژی‌های بد خودشون هستند.»

مترادف قرار دادن «تغییر رژیم» با «مداخله خارجی» البته یکی از ترفندهای قدیمی و نخ‌نمای طرفداران اصلاحات است. حال آنکه اگر کسی سبب تغییر رژیم در ایران شود، یکی خود نظام جمهوری اسلامی است و دیگری مردمی که هر روز به دلایل مختلف در گوشه و کنار کشور تجمع و تظاهرات اعتراضی برگزار می‌کنند!

این مجری بی‌بی‌سی فارسی بعدا توییت دیگری در این مورد منتشر کرد و گفت تحقیق کرده و متوجه شده که «تاثیرگذاران اصلی یک اکانت فکاهی» بود و نام سعید قاسمی‎نژاد از بنیاد دفاع از دموکراسی را مطرح کرد.

https://twitter.com/BBCArdalan/status/999364255471239169

سعید قاسمی‎نژاد در توییتی چنین واکنش نشان داد:

https://twitter.com/SGhasseminejad/status/999417903043637248

آرش سبحانی موزیسین از گروه کیوسک هم به کسانی که از «براندازی» و «تغییر رژیم» نگران هستند چنین می‌نویسد:

بی‌سابقه است که یک مردمی در فضای مجازی چنین طوفان توییتری راه بیاندازند و اینهمه روزنامه‌نگار هموطن به آنها حمله کنند.اگر شرافت حرفه‌ای را زیر پا گذاشتید و حاضر به انعکاس صدای مردم نیستید، اقلا بهتر نیست به جای تحقیر و حمله گوش کنید به صدای این مردم؟ #IranRegimeChange

— Arash Sobhani آرش سبحانی (@arash_sobhani) May 22, 2018

مخالفان تغییر رژیم که قاعدتا باید موافق جمهوری اسلامی باشند، هشتگ‌هایی مشابه «رژیم چنج» راه انداختند تا آن را با لودگی هم غیرجدی نشان دهند و هم خنثی کنند. اما این ترفند نگرفت و فقط دست کسانی را رو کرد که بیش از پیش در برابر مردم و در کنار رژیم می‌ایستند.

همزمان با اردلان در لندن، نادرفتوره‎چی از چپ‎‌های فعال در فضای مجازی که با رسانه‌های داخلی همکاری تنگاتنگ دارد با او همصدا شد. فتوره‌چی جزو کسانی است که گویا شنیده بود که مردم می‌گویند «دیگه تمومه ماجرا» اما به تغییر رژیم که رسید ظاهرا قالب تهی کرده. به ویژه آنکه در کنار هشتگ تغییر رژیم هشتگ «rezapahlavi#» هم داغ شد طوری که هم فتوره‌چی را به واکنش واداشت و‎ هم مسعود بهنود را:

کشمکش‎ها میان افراد با تفکرات مختلف زیاد و بعضاَ طولانی بود. اتفاقاَ بحث در بعضی‎ موارد خیلی داغ شد. مثلاَ فتوره‌چی از آرش سبحانی پرسیده چطور می‎تواند ادعای براندازی کند اما همزمان برای تلویزیون ایران‎اینترنشنال برنامه‎سازی می‎کند که پشت آن علی‎اصغر رمضان‎زاده و عطاء‎الله مهاجرانی اصلاح‎طلب هستند و علناَ از حسن روحانی حمایت می‎کنند؟

چون بحث «شرافت» مطرح شد، ضروریست که ایشان برای اثبات شرافت حرفه‌ای اولا بگوید چگونه میتوان هم با تلویزیون نزدیک به سیاستهای اعتدالی جمهوری اسلامی کار کرد و پول گرفت، هم میتوان در توئیتر هشتگ #IranRegimeChange زد؟
منبع تامین مالی تلویزیون را هم بگویند بد نیست.

— نادر فتوره‌چی (@Nfatourehchi) May 23, 2018

از سوی دیگر، بسیاری از کاربران ترجیح‌ دادند به جای اینکه وارد این جدل‌ها شوند از نظر فنی ارزش هشتگ تغییر رژیم را بررسی کنند. در حالی که چهره‌هایی که مخاطبان انتظار حرف‌های سنجیده از آنها دارد، در چنین جدال‌هایی توییت‌هایی منتشر می‌کنند که سطح فرهنگ اجتماعی و سیاسی آنها را برخلاف آنچه نشان می‌دهد که تا کنون از خود به نمایش می‌گذاشتند!

در هر صورت، توییت‌های جدی و حاشیه‌ای و فنی در کنار لودگی‌های هواداران رژیم و اصلاح‌طلبان همچنان ادامه دارد.

هر بار که هشتگی معروف می‌شه، سریع بحث لوکیشن کاربران رو میارن وسط تا موضوع رو به بیراهه بکشن.
نکته اول و مهم اینکه، تنها درصد ناچیزی (حداکثر ۴ درصد، توضیح بیشتر در منشن‌ها) از توییت‌ها دارای اطلاعات جغرافیایی هستند و یا اینکه می‌شه ازشون این اطلاعات رو گرفت./#IranRegimeChange

— متیو (@mnbvc1369) May 24, 2018

در این میان بعضی از کاربران هم منتقد منتقدان شده‌اند:

https://twitter.com/dnravi23/status/999669717639008256

همان طیفی که به هشتگ #براندازم واکنش منفی نشان داد از هشتگ تغییر رژیم نیز به شدت عصبانی شد با این تقاوت که هشتگ براندازی که از دل تظاهرات دی‎ماه ۹۶ بیرون آمد واکنشی به استمرارطلبی‎ محمد خاتمی بود که اعتراضات مردم را زیر سوال برد و در برابر آن ایستاد؛ اما هشتگ تغییر رژیم به صراحت از هدف براندازی که «تغییر رژیم» است و جابجایی جمهوری اسلامی با یک نظام دمکراتیک است صحبت می‌کند و استمرارطلبان و کسانی که به اشکال مختلف خواهان استمرار جمهوری اسلامی هستند با آن به شدت مشکل دارند.

به عقیده‌ی برخی از کاربران، هشتگ تغییر رژیم خوشایند برخی از شاغلین و کارمندان بی‌‏بی‌‏سی فارسی نیست و علاوه بر موضع‎گیری‌های شخصی برخی کارمندان این مجموعه، وبسایت بی‌بی‌سی فارسی نیز در گزارشی به بررسی «رفتار کاربران در بستر این هشتگ» پرداخت و نوشت فقط ۴۰ هزار اکانت اوریجینال پشت این هشتگ بوده‌اند. اینکه ۴۰هزار بر اساس کدام معیارها کم است یا زیاد، و اینکه چرا باید چنین واکنشی نسبت به هشتگی نشان داد که شعارش را پیش از این مردم در تظاهرات خود، آن هم نه به تازگی و در دی‌ماه ۹۶، بلکه دست کم از سال ۸۸، مطرح کرده‌اند، جای تأمل دارد.

*در متن اولیه این گزارش از آقای نادر فتوره‌چی به عنوان یکی از همکاران «صدا و سیمای جمهوری اسلامی» نام برده شده بود که اشتباه بوده و این همکاری در رابطه با رسانه‌های داخلی است که پس از یادآوری ایشان در این گزارش تصحیح شده است.