در حالی‌که از زمان خروج آمریکا از برجام تا کنون حدود ۴۰ شرکت خارجی تحت تاثیر تحریمهای ایالات متحده اعلام کردهاند که همکاری خود با ایران را تا پیش از پایان موعد مقرر قطع می‌کنند، وزیر خارجه جمهوری اسلامی میگوید در اجلاس شانگهای بر عملیاتی شدن تعهدات برجامی تاکید شده است.
از ۱۸ اردیبهشت ۹۷ (هشتم مه ۲۰۱۸) که دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا تصمیم به خروج از توافق اتمی گرفت دومینوی لغو همکاریهای شرکت نفتی، اتومبیلسازیها، شرکتهای هوایی، بانک‌ها و موسسه مالی از ایران آغاز شد و فهرستی از تحریمهای افراد و شرکتهای ایرانی از جمله رییس بانک مرکزی، رییس صدا و سیمای جمهوری اسلامی و گروهی از نیروهای حزباللهی در لیست سیاه وزارت خزانهداری آمریکا قرار گرفت و از آن مهمتر رسما اعلام شد خدماترسانی به شرکتهای هواپیمایی جمهوری اسلامی با جریمه و تحریم روبرو خواهد شد.
در چنین شرایطی که آمریکا در پی انسداد اقتصادی رژیم است شرکتها و موسسات خارجی نیز یکی پس از دیگری اعلام می‌کنند تا پیش از پایان مهلتهای قانونی ۹۰ و ۱۸۰ روزهی آمریکا از ایران خارج خواهند شد.
گرچه جمهوری اسلامی ایران طی چهار دههی گذشته همواره خود را زیر سایه چین و روسیه قرار داده، اما تنگناهای سیاسی و اقتصادی که پس از خروج یکجانبه آمریکا از برجام در همهی ابعاد رژیم را گرفتار کرده سبب شد تهران تنها راهکار موجود یعنی سیاستِ لزوم چرخش به سوی شرقیها را علنیتر از همیشه بازگو کنند.
محمدجواد ظریف در حاشیه سفرش با حسن روحانی به چین برای شرکت در نشست سازمان همکاریهای اقتصادی شانگهای گفته «استفاده ایران از مزایای اقتصادی برجام و عملیاتی شدن تعهدات روسیه و چین و همچنین کشورهای اروپایی امضاکننده این توافق بین‌المللی مورد تاکید قرار گرفت.»
او در اظهاراتی نه چندان مطمئن گفته، رؤسای جمهوری چین و روسیه تاکید کردند که «احساس می‌کنند» اروپایی‌ها نیز تعهدات مشابهی دارند و در مذاکرات روحانی با رئیس جمهور چین و وزرای مرتبط در مورد روشهای عملیاتی کردن تعهدات برجامی گفتگوهای مختلفی انجام شده است.
ظریف میگوید با رهبران چین و روسیه صحبتهایی شده «تا اطمینان حاصل شود» ایران از مزایای اقتصادی برجام کاملا بهرهمند خواهد شد که این مهم در صحبتهای رؤسای جمهوری چین و روسیه نیز مشهود است.
هجدهمین اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای روزهای ۹ و ۱۰ ژوئن ( ۱۹ و ۲۰ خرداد) برگزار شد.
اما آنچه ظریف در مورد حمایت شرقیها از ایران برابر فریز اقتصادی که آمریکا علیه رژیم برنامهریزی کرده و به قول او استفاده از مزایای برجامی چقدر با واقعیت منطبق است؟
سازمان همکاری شانگهای یک سازمان بین‌المللی است که ۱۵ ژوئن ۲۰۰۱ میلادی در شهر شانگهای توسط قزاقستان، چین، قرقیزستان، روسیه، تاجیکستان و ازبکستان تاسیس شد و ایران از سال ۲۰۰۵ درخواست داد تا عضو آن شود و تا امروز اعضای شانگهای جمهوری اسلامی را سر دواندهاند.
در عین حال عضویت کشورهای هند و پاکستان به تازگی پذیرفته شده و نارندرا مودی نخست‌وزیر هند و ممنون حسین رییس‌جمهوری پاکستان در این نشست حاضر شدند.
از ایران علاوه بر روحانی و ظریف، بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت، مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد، محمد نهاوندیان معاون اقتصادی رییس جمهوری و ولیالله سیف رئیس کل بانک مرکزی و تعدادی از بازرگانان و تجار ایرانی به چین سفر کردند و هر کدام به نوبه خود ماموریت داشتند تا برای فرار از شرّ تحریمهای آمریکا هر طور که هست با اعضای شانگهای به ویژه هندوستان در مورد فروش نفت لابی کنند.
حضور ایران در نشست شانگهای هر چند با تاکید لفظی اعضا روی لزوم پافشاری اروپایی‌ها برای حفظ برجام همراه بود ولی در داخل ایران چندان بین کارشناسان و رسانههای نزدیک به جناح اصولگرا موضوعیت نداشت. اتفاقا از آنجا که بحث پیوستن ایران به کنوانسیون منع حمایت مالی از تروریسم (FATF) موضوع داغ روز است حملات تندی از جانب ولاییها علیه سران اروپا به خصوص فرانسه صورت می‌گیرد. آنچه در شانگهای گذشت حتی خوراک خوبی برای حامیان دولت و رسانههای آنان هم نشد.
روز دوشنبه، اغلب رسانههای حامی دولت و اصلاحطلبان نیز بیشتر به حواشی اجلاس جی۷ در ایالت کبک کانادا پرداختند. اما جسته و گریخته انتقادهایی از غلتیدن دولت روحانی و کل نظام جمهوری اسلامی به دامان روسیه دیده می‌شود. سیاستی که خودی‌ها نیز شکست آن را محتوم می‌دانند.
قبول عضویت جمهوری اسلامی ایران در شانگهای کاملا بعید است
افشار سلیمانی سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان در یادداشتی با عنوان «نیاز اقتصادی اعضای شانگهای به آمریکا» در روزنامه جهان صنعت نوشته «اظهارات پوتین در راستای حمایت از عضویت ایران در شانگهای به هیچ عنوان قابل اعتماد نیست و باید گفت پوتین همواره سیاستمداری دروغگو بوده است.»
او تاکید کرده عضویت دائم ایران در این اجلاس نیز «بسیار دور از ذهن به نظر می‌رسد و به روشنی باید گفت این موضوع کاملا بعید است.»
به اعتقاد سلیمانی سازمان شانگهای بطور عمومی به دنبال حل مسائل کشورهای عضو در مقابل ناتو و ایالات متحده آمریکاست و از سوی دیگر دور از ذهن و تعاریف بین‌المللی است که با وجود شرایط فعلی نظام بین‌الملل تمایلی به حضور دائمی ایران در این مجموعه داشته باشد.
او در ادامه مینویسد: «هرچند گروهی اعتقاد بر آن دارند که ایران به دلیل مشکلات دیپلماتیک خود با غرب ترجیح می‌دهد روابط سیاسی و اقتصادی خود را با شرق بهبود بخشد اما باید پذیرفت که سال‌ها جنگ سرد گذشته است و کشورها برای دست‌یابی به موقعیت مناسب در اقتصاد بین‌الملل نیازمند برقراری روابط متعادل با همه کشورهای قدرتمند سیاسی و اقتصادی هستند. همچنین در حال حاضر این آمریکاست که خط مشی بین‌المللی را تعیین می‌کند و نظام بین‌الملل به سمت تک‌قطبی شدن حرکت می‌کند.»
سفیر پیشین ایران در جمهوری آذربایجان تاکید کرده «اعضای شانگهای به غرب و مخصوصا مبادلات اقتصادی با آمریکا اهمیت قابل توجهی برای آنها دارد و حاضر به از دست دادن امتیاز‌های قابل توجه و همکاری با ایران نخواهند شد.»
گرچه در بین شرکتها و کارخانههای خارجی که اعلام کردند ایران را از ترس تحریم ترک خواهند کرد شرکتهای چینی و روسی از جمله ZTE و لوک اویل هم بودند با این وجود مقامهای رژیم همچنان امیدوارند با پرسه زدن اطراف چین و روسیه شاید بتوانند در شرایط بحرانی کمکی از پکن و مسکو بگیرند.
همچنان که مسعود کرباسیان وزیر اقتصاد گفته طبق تفاهم‌نامه امضا شده بین ایران و چین ارزهای ملی هر دو کشور در مبادلات تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرد حال آنکه چین حتی اجازه نمیدهد تاجران ایرانی از شبکههای مالی این کشور برای تبادلات ارزی خود استفاده کنند.
تمام مردان؟ این گروه خشن ج-ا به نوعی مساله دار و دروغگو هستند. دروغ ، دزدی ، جنایت و اختلاس و … از مشخصه های این حاکمیت ایران ستیز است. اینان حرفی می زنندروسها خوشش بیاید او نیز حرفی می زند اینها خوششان بیاید تصمیم نهایی در آمریکای آقای ترامپ و بعضا اتحادیه اروپا گرفته می شود. هیچ کس دوستدار همکاری با این دارو دسته پردردسر نیست. زمانی نه چندان دور می رسد که اینان هم مانند کره شمالی برای مذاکره با آمریکا التماس کنند و پذیرفته نشود.
این روس ها و انگلیس ها تا الان توى طول تاریخ هیچوقت اینطور ایران رو تو مشت نگرفته بودند این ها که چشم طمع به خاک ایران داشتن و خاک ایران رو از مام میهن جدا کردند،آیا قابل اعتماد هستن؟اینها فقط از ایران به عنوان ابزارى تو میز مذاکره با غرب استفاده مى کنن نه بیشتر،نمونه اش رو هم تو سوریه دیدیم هرکشورى دست در دست این روس ها و انگلیس ها شد به خاک سیاه مى نشینه نمونه اش هم کره شمالى و کوبا و سوریه و ایران و هر کس با امریکا هست مثل کره جنوبى مثل ژاپن و المان بعد از جنگ میشه امریکا لاقل این خوبى رو داره