علیه مبالغه و جوّگیر شدن

شنبه ۲۳ تیر ۱۳۹۷ برابر با ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۸


گویا «مبالغه» در کنار «تعارف» یکی از ویژگی‌های فرهنگی ماست؛ هر دو ناپسند و ناراست! اگرچه «مبالغه» همه جا در هنر به ویژه طنز و کاریکاتور کاربرد فراوان دارد اما «تعارف» اگر ربطی به «ملاحظه» و «رعایتِ» دیگران نداشته باشد، گمان می‌رود عمدتا در میان ایرانیان رایج باشد بطوری که در اینسوی جهان درباره‌اش طنز می‌سازند. گویا ممالک شرق آسیا مانند چین و ژاپن نیز مورد مشابهی را دارند که آن را به «احترام» ربط می‌دهند زیرا مثلا بیان واقعیت ناخوشایند را «بی‌احترامی» به مخاطب می‌دانند.

مبالغه و جوّگیر شدن در فضای واقعی، مثلا در صحنه‌ی دعوا و درگیری یا مراسم شادی و عزا، همواره وجود داشته؛ اما محدود به همان ساعت و مکان وقوع رویداد می‌شد. مطبوعات هم اگرچه می‌توانستند مبالغه و جوّسازی کنند، اما آن هم محدود به مخاطبانشان بود اگرچه بعدها رادیو و تلویزیون محدوده‌ی این مخاطبان را بسیار گسترش داد.

امروز اما در فضای مجازی همه چیز ابعاد عظیم یافته است. درست است که فضای مجازی خود نیز یک واقعیت است و تا حد زیادی بازتاب فضای واقعی است اما به دلیل «امکانات مجازی» و آفریدن «جمعیت» و «مخاطب» غیرواقعی (سوشیال بات‌ها یا اکانت‌های تقلبی و جعلی) می‌توانند به مبالغه و جوّسازی ابعادی به شدت غیرواقعی ببخشند. ولی بودن در فضای مجازی و استفاده از آن به معنی از دست دادن عقل و خرد کاربرانِ واقعی نیست! «عقل» برترین امتیاز کاربران واقعی در برابر کاربران تقلبی و «فیک» و همچنین ارتش سایبری همه‌ی رژیم‌های سرکوبگر و ضدآزادیست.

این را هم باید گفت که «مبالغه» و «جوّسازی» یک امر دو طرفه است. هم حاکمان از آن «بهره» می‌برند و هم ممکن است فعالان سیاسی و اجتماعی به دام آن بیفتند! اگرچه امروز شبکه‌های اجتماعی گوی سبقت را از رسانه‌های متعارف و سنتی مانند رادیو و تلویزیون در خبررسانی و همچنین «جوّسازی» ربوده‌اند، اما هیچ دلیلی ندارد که عنصر «عقل» در این میان ناپدید شود! به قول معروف: شنونده باید عاقل باشد! با این همه باید اعتراف کرد که کار «عقل» در میان این همه تولید انبوه، بسیار دشوار شده است. شاید یکی از ابزاری که می‌تواند برای تشخیص دوغ از دوشاب به کار رسانه‌های معتبر و جدی بیاید و همزمان شبکه‌های اجتماعی آنها را به یک منبع قابل اتکا تبدیل کند، اجتناب جدی از «مبالغه» و «جوّگیر» شدن باشد.

در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی با یک خبر که چه بسا جعلی هم باشد می‌توان به فضایی دامن زد که نتیجه‌اش ممکن است اتفاقا برعکس آنچه در بیاید که دامن‌زنندگانش قصد داشتند. یک ناظر جدی اما می‌تواند از جوّی که به وجود آمده فاصله گرفته و بدون مبالغه در تایید یا تکذیب طرفین، جوانب مختلف ماجرا را در نظر بگیرد. موج جوّسازی‌های مجازی نیز به تدریج عادی می‌شود و دیگر کسی آنها را جدی نخواهد گرفت؛ اتفاقا یک فایده‌ی جوّسازی و مبالغه، تقویت عنصر تردید و پرسشگری در مخاطبان و فعالتر شدن سلول‌های خاکستری مغز است! به ویژه آنکه آنچه نهایتا سرنوشت رقم می‌زند، در برابر چشمان آدم‌‌ها و در مکان‌های واقعی روی می‌دهد و فضای مجازی فقط بازتابی از آن است و نه برعکس!

[کیهان لندن شماره ۱۶۹]

برای امتیاز دادن به این مطلب لطفا روی ستاره‌ها کلیک کنید.

توجه: وقتی با ماوس روی ستاره‌ها حرکت می‌کنید، یک ستاره زرد یعنی یک امتیاز و پنج ستاره زرد یعنی پنج امتیاز!

تعداد آرا: ۰ / معدل امتیاز: ۰

کسی تا به حال به این مطلب امتیاز نداده! شما اولین نفر باشید

لینک کوتاه شده این نوشته:
https://kayhan.london/?p=122873