دلارام یگانه – رسالت اولیه هر رسانه در درجه اول، اطلاعرسانی و روشنگری است. اگر رسانه به عنوان مرجعی که مخاطب، در بزنگاههای سیاسی بدانها مراجعه کرده تا خبرهای منابع دیگر را راستآزمایی نماید، به وظیفه خود عمل نکند، این مسئله میتواند وضعیت خطرناکی را به وجود آورد.
متاسفانه آنچه در بیشتر رسانههای مرجع و شناخته شده، مشاهده میشود، بیان تنوع آراء در جامعه ایران نیست. رسانههایی همچون بیبیسی و رادیو فردا با وجود اینکه از امکانات بسیار زیادی برخوردارند اما از این امکانات بهرهای نمیبرند.
رسانه به مثابه یک پل ارتباطی میان جامعه، مردم و قدرت است؛ چه قدرت حاکم و چه قدرت اپوزیسیون. رسانه میبایست مانند یک چتر عمل کند تا هر کسی بتواند در آن فضا خود را بازیابد و قدرت رشد و نمو پیدا نماید.
متاسفانه از آغاز دوران اصلاحات در ایران، یکجانبگی برنامهها، تنظیم اخبار و دعوت از مهمانان و کارشناسان در شبکههای فارسی خارج از کشور، سمت و سوی جدیدی به خود گرفته است.
اگر نگاهی گذرا به عوامل یک شبکه مانند بیبیسی داشته باشیم، خواهیم دید برنامهسازان، مجریان، گزارشگران و کارشناسان آن، اکثریت با کدام نحله فکری هستند؛ نحله فکریای که دلبستگیهایی با جمهوری اسلامیدارند.
درست است که هر فرد میتواند علاقههای شخصی خود را به عنوان یک فعال سیاسی داشته باشد ولی نکته مهم اینست که یک خبرنگار به عنوان یک فرد رسانهای، وقتی برنامهساز یک شبکه شد و یا مهمانی را به برنامه دعوت کرد، باید عقایدش را برای خود نگه داشته و این تحمل را در خود ایجاد نماید که با دعوت از طیف وسیعی از مهمانان، بتواند با مخالف خود در یک برنامه به گفتگو بنشیند.
عملکرد بیبیسی فارسی در ماههای اخیر و پوشش اخبار درخصوص خیزش گسترده مردمی، نشاندهنده آنست که سیاست «اصلاحطلبانه» (آنچه جناحی در رژیم ایران به آن معروف شده و نه تفکر «اصلاح» در فرهنگ سیاسی بینالمللی) بر این رسانه حاکم است. در ادامه به مواردی از گزارشهای جانبدارانه بیبیسی و عوامل آن اشاره میشود.
مخالفت با هشتگ «تغییر حکومت ایران»
در حالی که کاربران ایرانی توییتر از داخل و خارج کشور، با انتشار صدها هزار توییت با هشتگ #iranregimechange به معنی «تغییر حکومت ایران»، مخالفت خود را با جمهوری اسلامی به گوش جهانیان میرساندند، سیاوش اردلان از خبرنگاران بیبیسی فارسی با هدف بیاهمیت جلوه دادن به مخالفان رژیم، در توییتی مدعی شد که IP اکثر توییتهای منتشرشده در خارج از ایران به ویژه در آمریکا ثبت شدهاند! این در حالیست که به علت فیلتر بودن توییتر در ایران، کاربران داخل کشور ناچارند از VPN استفاده کنند و چون اکثر VPNها در آمریکا مستقرند، کاملا طبیعی است که IPهای آنها مربوط به کشور محل استقرار ویپیانها باشند!
پوشش اخبار اعتراضات در ایران
نحوه پوشش غیرحرفهای بیبیسی از اعتراضات بازار نیز به گونهای جانبدارانه بوده است. سعید بشیرتاش تحلیلگر و فعال سیاسی در صفحه فیس بوک خود تفاوتی میان بیبیسی و صدا و سیمای حکومت ایران قائل نشده و مینویسد: «گزارش بیبیسی از اعتراضات دیروز هیچ تفاوتی با گزارش صدا و سیما نداشت. بی بی سی یک رسانه سانسورچی، غیرحرفهای و بازوی تبلیغاتی یک جناح از جمهوری اسلامیاست و در عمل خط وزیر خارجه انگلیس را دنبال میکند که گفته بود بعد از خامنهای ممکن است فرد بدتری بیاید.»
بیبیسی همچنین برخورد خشونتبار یک افسر نیروی انتظامی در تهران، با یکی از دختران معترض به حجاب اجباری را بر خلاف واقعیت پوشش میدهد. اقدامی که بار دیگر اعتراض کاربران توییتر را به عملکرد این رسانه دولتی برمیانگیزد.
حمله به بیانیه شاهزاده به بهانه حمایت از «حامیان جمهوری اسلامی»
در اقدام دیگری، اینبار از سوی کارمندان این شبکه، کسرا ناجی به یادداشت شاهزاده رضا پهلوی در وال استریت ژورنال با عنوان «مردم ایران پیامی دارند: کشورمان را پس میگیریم»، واکنش نشان داده و در قامت حامی جمهوری اسلامی مینویسد: «غیرایرانی خواندن یا پس گرفتن کشور و ادعاهای اینچنینی با دموکراسی و آزادیخواهی و حقوق شهروندی نمیخواند. جمهوری اسلامی هرچقدر که بدمان بیاید در میان مردم طرفدارانی دارد همانها که در هر انتخاباتی پای ثابت رای به اقتدارگرایان هستند آنها هم بخشی از هممیهنان و مردم ایران هستند.»
اخراج خبرنگار بی بی سی به دلیل افشای ارتباطات مالی با جمهوری اسلامی
صفحه توییتر وبسایت «تقاطع» با انتشار خبری با عنوان «استعفای اجباری» فرداد فرحزاد، از مجریان باسابقه بی بی سی، از ماجرای این استعفا پرده برمیدارد.
«تقاطع» به نقل از یک منبع مطلع، دلیل استعفای فرحزاد از بی بی سی را ارتباطات مالی و تجاری «ویژه» او با ایران عنوان کرده که به همین دلیل مجبور شده «بی سر و صدا» به فعالیتش در این شبکه خاتمه بخشد.
امیرعباس فخرآور از فعالان سیاسی اپوزیسیون و نویسنده کتاب «رفیق آیتالله» نیز با انتشار خبر استعفای فرداد فرحزاد و انتشار تصویر او در کنار بابک زنجانی، «افشای ارتباطات مالی وی با جمهوری اسلامی» را دلیل «اخراج» او توصیف مینماید.
و نکته آخر اینکه، آنچه در عصر حاضر موجب پویایی، اثربخشی و از ضروریات کار رسانه است، شفافیت و صداقت است؛ مخاطب تنها به رسانهای اعتماد میکند که ماهیت کار آنان شفافیت و صداقت باشد.
در واقع عدم صداقت و روشنگری در انتشار رویدادها و اخبار، موضعگیری و جانبداری از برخی افراد، جناحها و طیفهای خاص میتواند به رسالت اصلی رسانهها خدشه وارد آورد.