دریافت شهریه از دانش‌آموزان توسط مدارس دولتی که چند سالی است عنوان «مشارکت مردمی» را روی آن گذاشته‌اند این روزها به یکی از معضلات برخی از والدین در مناطق تنگدست تبدیل شده و آنها قادر به پرداخت این مبالغ نیستند. این روند احتمال افزایش آمار کودکان بازمانده از تحصیل در سال تحصیلی ۹۸-۹۷ را افزایش می‌دهد.
اصل ۳۰ قانون اساسی جمهوری اسلامی می‌گوید «دولت موظف است وسایل آموزش و پروش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم آورد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خود کفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد.» با این وجود دولت نه تنها امکانات تحصیل رایگان از جمله کتاب و نوشت‌افزار را برای همه فراهم نکرده بلکه در فقیرنشین‌ترین مناطق نیز مدارس دولتی از دانش‌آموزان شهریه دریافت می‌کنند!
جالب آنکه بر اساس قانون دیگری وزارت آموزش و پرورش موظف است به ازای هر دانش‌آموز در مدارس دولتی به آن مدرسه بودجه‌ای برای هزینه‌های جاری از جمله پرداخت قبوض و تهیه امکانات آموزشی و رفاهی پرداخت کند اما سال‌هاست به دلیل کسری بودجه دولت، پرداخت مبالغ سرانه دانش‌آموزی به مدارس دولتی با تأخیر روبرو شده یا اصلا انجام نمی‌شود و مدیران مدارس که زورشان به دولت نمی‌رسد از خانواده‌ها شهریه دریافت می‌کنند و نام آن را مشارکت مردمی گذاشته‌اند؛ مشارکتِ اجباری!
رضا مسلمی فعال صنفی معلمان درباره این هزینه به خبرگزاری ایلنا گفته است که وقتی مدیر مدرسه حتی در دورافتاده‌ترین و محروم‌ترین مناطق کشور پولی بابت هزینه‌های مدرسه از آموزش و پرورش نمی‌گیرد و از آن طرف مجبور است که طیِ سال تحصیلی، مدرسه را هرطور شده اداره کند، لاجرم دست به دامان والدین می‌شود؛ البته این پول‌ها را به نام «شهریه» نمی‌گیرند؛ اسمش را گذاشته‌اند: مشارکت».
اکنون در شرایطی که از ابتدای سال جاری تا کنون قیمت کالاها در ایران ۳۰ تا ۳۰۰درصد افزایش یافته است و در حالی که درآمدها ثابت و پرداخت آن نیز نامنظم است بسیاری از خانوارهای کم‌درآمد برای خرید نوشت‌افزار و کیف و لباس و کفش برای فرزندان خود با مشکلات زیادی و جیب خالی روبرو هستند و اصرار مدارس دولتی به دریافت شهریه نیز بار مضاعفی بر دوش آنها شده است. همین موضوع موجب شده هشدارهایی درباره افزایش آمار ترک تحصیل کودکان داده شود.
علی خدایی عضو هیئت مدیره کانون عالی شوراهای کار در این‌باره به خبرگزاری ایلنا گفته است در شرایطی هستیم که ماه‌هاست آژیر قرمز به صدا درآمده است؛ اگر بودجه کافی برای تحصیل فرزندان طبقه‌ی کارگر اختصاص ندهند، ترک تحصیل تعداد زیادی از دانش‌آموزان به خصوص دانش‌اموزانِ دختر، به هیچ وجه دور از انتظار نخواهد بود؛ در این اوضاع که عقب‌ماندگی مزد از هزینه‌ها بیش از ۷۰درصد است، نه تنها باید آموزش برای همه طبقات رایگان باشد بلکه باید به دانش آموزانِ متعلق به طبقات فرودست، یارانه خرید لوازم‌التحریر و ابزارهای کمک آموزشی هم بدهند؛ در غیر این صورت در آینده‌ای نه چندان دور با نرخ بالای کم‌سوادی یا بی‌سوادی مواجه خواهیم شد.
علی خدایی افزوده است در شرایطی که کارگران، نان و پنیر خالی هم نمی‌توانند بخورند، مدیران مدارس از آنها توقعِ مشارکت در هزینه‌ها را دارند! این عادلانه نیست!
این فعال کارگری مشکل را متوجه آموزش و پرورش و دولت دانسته و می‌گوید: «علیرغم اینکه آموزش و پرورش بارها تاکید کرده که تحصیل در مدارس دولتی، کاملاً رایگان است، متاسفانه به هزار بهانه از کارگران در مدارس دولتی پول می‌گیرند؛ این را هم باید اضافه کنم که سهم آموزش در سبد معیشت، فقط محدود به بحث شهریه نیست؛ هزینه‌های متفرقه مانند لوازم‌التحریر، کیف و کفش و لباس و البته کتاب و دفتر را دربرمی‌گیرد که همه این اقلام با تورم شدید روبرو شده‌اند و برخی از آنها بیش از صد درصد افزایش قیمت داشته‌اند. این روزها کارگران توان پرداخت همین‌ها را هم ندارند چه برسد که بخواهند شهریه بدهند.»
به نظر می‌رسد اگر اوضاع به همین شکل ادامه داشته باشد آمار ترک تحصیل و بطور خاص، ترک تحصیل دختران بالا خواهد رفت. خانوارهای کم‌درآمد بخصوص در مناطق محروم و تنگدست در چنین شرایطی ترجیح می‌دهند «زنده» بمانند در نتیجه بین گرسنه نماندن و تحصیل یکی را انتخاب می‌کنند و طبیعی‌ست که از گرسنگی نمردن را انتخاب می‌کنند و اگر هم قرار باشد هزینه تحصیل فرزندان خود را به نوعی تأمین کنند به دلایل فرهنگی و اقتصادی ترجیح می‌دهند پسرانشان به مدرسه بروند تا دختران خانواده!
