یک کارشناس اقتصادی در زمینه فقر با تأکید بر اینکه فقر مطلق در ایران افزایش یافته و جمعیت فقران نیز بیشتر خواهد شد، می‌گوید عده زیادی نیز به دلیل ابرتورمِ سالهای گذشته دچار «فقر زمانی» شده‌اند.
وحید محمودی کارشناس اقتصادی در زمینه فقر و استاد دانشگاه در گفتگو با وبسایت فرارو گفته است بسیاری از افراد برای اینکه بتوانند خود را با تورم پیش ببرند دچار فقر زمانی شده‌اند و این فقر زمانی در کنار فقر درآمدی یک پدیده جدید است که این نتیجه ابرتورم‌هایی است که در دو دهه اخیر در کشور وجود داشته و در یک سال گذشته نیز تشدید شده است.
وحید محمودی درباره گسترش فقر در ایران گفته است: «ابتدا باید در نظر داشت که چه معیار فقری مورد توجه قرار گرفته است و از چه پایه اطلاعاتی استفاده شده است و آیا این اطلاعات در یک بازه زمانی مشخص با روش‌های ثابت و مقایسه‌ای اندازه‌گیری شده است یا خیر؟ بنابراین در اینکه حالا عدد نرخ فقر مطلق در ایران چقدر است، اختلاف نظر‌های بسیاری وجود دارد و از ۱۷درصد شروع می‌شود. حتی برخی عدد ۵۰ را برای این فقر مطلق مطرح می‌کنند. اما اگر سبد کالای مورد نیازی را که متشکل از اقلام غذایی است که هم بتوانند کالری مورد نیاز بدن انسان را فراهم کند مبنا و معیار قرار دهیم، نرخ فقر در ایران حدود ۳۰درصد است.»
این استاد دانشگاه تأکید کرده تغییرات فقر در محدوده‌های زمانی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند: «تغییرات فقر در محدوده زمانی اهمیت بیشتری دارد. امروز به هر حال ما به دلیل کاهش قدرت خرید مردم، قطعاً با افزایش سطح محرومیت و فقر مواجه خواهیم بود. الان هم همین اتفاق افتاده است. زیرا اگر اجاره مسکن را کنار بگذاریم که خیلی بیشتر از باقی موارد با افزایش مواجه شده است، کالا‌های مصرفی و مهم نیز طبق اعلام بانک مرکزی در مهر ماه امسال با افزایش بیش از ۵۰درصد مواجه شده‌اند. در این افزایش قاعدتا اگر خانوار بتواند درآمد خود را ۵۰درصد افزایش دهد یا طی یک سال گذشته درآمدش ۵۰درصد افزایش پیدا کرده باشد، می‌توان گفت که قدرت خریدشان نسبت به سال گذشته ثابت مانده است.»
این در حالیست که از دیدگاه این اقتصاددان عدم توانایی در افزایش درآمد، همزمان و متناسب با تورم فشار زیادی به خانوارها تحمیل می‌کند: «اگر اقشار پایین درآمدی را مورد بررسی قرار دهیم که عموما هم کارگران و کارمندان هستند، آنها نتوانسته‌اند با این افزایش قیمت‌ها، درآمد خود را افزایش دهند و نهایتا با افزایش ۱۰درصدی حقوق مواجه بودند؛ بنابراین به عنوان مثال یک کارمند یا باید به صورت غیررسمی ۴۰درصد باقیمانده را تامین کرده باشد که این شامل شغل دوم و سوم می‌شود، یا احیانا با استفاده از اقدامات غیرمشروع مانند دریافت رشوه و … درآمد خود را افزایش داده باشد. همه این‌ها اگر از منظر افزایش قیمت‌ها و تورم مورد توجه قرار گیرد از لحاظ انسانی زیر سوال است. زیرا اینکه فردی به دلیل تورم مجبور شود زمان‌فروشی کند، با تبعات اجتماعی بسیاری مواجه می‌شود.»
این استاد دانشگاه همچنین به پدیده‌ای با عنوان «زمان فروشی» در اثر ایجاد بحران اقتصادی اشاره می‌کند که تبعات فردی و اجتماعی حادی در بر دارد: «واقعیت این است که ما الان جدا از پدیده تن‌فروشی با یک پدیده جدیدی تحت عنوان «زمان‌فروشی» هم مواجه هستیم. به این صورت که افراد که قدرت خرید ندارند، برای تامین مایحتاج خود سعی می‌کنند زمان بیشتری را صرف کار کردن کنند. زیرا این همتازی با تورم در این کوچه پس‌کوچه‌های زندگی و این شلوغی خیابان‌ها و … آنقدر آنها را خسته و درگیر می‌کند که دیگر انرژی خاصی برای رسیدگی به خانواده و مشکلات موجود در آن نخواهند داشت و این امر در کیفیت زندگی آثار بسیار منفی بر جای می‌گذارد. زیرا افراد دیگر زمان کافی برای سفر، تفریح، مطالعه و …. ندارند و این خودش موجب افزایش معضلات اجتماعی می‌شود؛ بنابراین فرد حتی اگر بتواند با زمان‌فروشی این نواقص اجرایی دولت‌ها را جبران کند، مسائل بسیاری را از دست می‌دهند.»
محمودی یادآوری می‌کند که طی یک سال گذشته شکاف طبقاتی در کشور افزایش یافته است: «بنابراین طی یک سال گذشته ما تمامی این مسائل را در ابعاد مختلف مشاهده کردیم و الان بسیاری از افراد برای اینکه بتوانند خود را با تورم پیش ببرند دچار فقر زمانی شده‌اند و این فقر زمانی در کنار فقر درآمدی یک پدیده جدید است که این نتیجه ابرتورم‌هایی است که در دو دهه اخیر در کشور وجود داشته و در یک سال گذشته نیز تشدید شده است. این تازه بخشی از ماجرا است. زیرا اتفاقاتی که به عنوان مثال در بازار ارز رخ داد، شکاف درآمدی را نیز نسبت به گذشته بسیار بیشتر کرده است و بعضی افراد که در لایه‌های پردرآمد کشور قرار دارند به دلیل همین مسائل بر ثروتشان افزوده‌اند و در مقابل دهک‌های پایین ضعیف‌تر از گذشته شده‌اند.»
در چنین شرایطی منفی بودن رشد اقتصادی کشور احتمال گسترش فقر و محرومیت در آینده نزدیک را نیز افزایش داده است. وحید محمودی در این‌باره گفته است: «یکی دیگر از فاکتور‌هایی که بر کاهش یا افزایش نرخ فقر مطلق تاثیرگذار است، مسئله رشد اقتصادی است. طبق اعلام صندوق بین‌المللی پول رشد اقتصادی ایران در سال جاری منفی است. ما حتی اگر بتوانیم این را مثبت کنیم هم عدد قابل ملاحظه‌ای نخواهد بود و نزدیک به صفر است. این نشان می‌دهد که ما از منظر رشد هم وضعیت بدی داریم و این هم اثرات منفی بر فقر می‌گذارد و دامنه فقر و محرومیت گسترش و تعمیق بیشتری پیدا خواهد کرد.»
این کارشناس حوزه فقر افزوده است که «ما طی یک سال گذشته با افزایش چشمگیر فقر مطلق مواجه بودیم و این موضوعی است که باید از سوی مسئولان مورد توجه قرار گیرد. به عبارت ساده‌تر ما هرگونه و با هر معیاری، فقر را در ایران مورد بررسی قرار دهیم، نتیجه این است که طی یک سال گذشته فقر مطلق در ایران بسیار زیاد شده است و با راهکار‌های صدقه‌ای مثل بسته غذایی و کارت خرید کالا نمی‌توان آن را حل کرد. راهکار‌ها چندین بخش دارد. یکی مثلا سیاستگذاری در مسئله رشد اقتصادی است. وضعیت بین‌المللی که برای ما اتفاق افتاده و ما با محدودیت‌ها و فشار مواجه هستیم، باعث شده رشد اقتصادی ما منفی باشد و این مسئله بر افزایش فقر تاثیر بگذارد. از طرف دیگر ما باید میزان سرمایه‌گذاری را افزایش دهیم. الان تقریا یک دهه است که ما با انباشت سرمایه مواجه هستیم و این نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری درستی هم انجام نمی‌شود همه این‌ها بر میزان فقر مطلق در کشور تاثیرگذار است.»
محمودی در پاسخ به این سوال که آیا ایران در حوزه فقر مطلق در شرایط بحرانی قرار دارد یا خیر، عنوان کرد: «اگر بر اساس این معیار‌ها به ماجرا نگاه کنیم باید بگویم که ایران در وضعیت قرمز به سر می‌برد و این شرایط هم ماحصل تمام این موضوعاتی است که عرض کرد. به همین دلیل است که اگر دولت در حوزه کنترل تورم، رشد، بازتوزیع و توانمندسازی برنامه‌ای نداشته باشد، شرایط به مراتب سخت‌تر از امروز خواهد شد.»
Dear Dr.Mahmoudi
These so-called poor and low income people acting like a time bomb.In socialogy as you know when there is nothing left to stand and nowhere to turn to the engergy and power of people will lead to looting and friction which leads to chaotic situation.We are moving to point no break and then all basij and IRGC’s control worth nothing.Till then a group of middle rank and some high rank politicians are picking whatever they can get from the system knowing that sooner or later everything will colapse.
I can see some signs of a typhoon gathering and my data from central bank,economic body and the people on the streets and all waiting for that point.Thanks for the time and energy you spent on this article.