دادستان سعودی رسما مرگ جمال خاشقجی در کنسولگری را اعلام کرد

دادستان کل پادشاهی عربی سعودی بامداد روز شنبه ۲۰ اکتبر اعلام کرد که جمال خاشقجی در جریان یک مشاجره در کنسولگری سعودی دراستانبول جان خود را از دست داده است.

به گزارش خبرگزاری رسمی سعودی «واس»، دادستانی سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد، تحقیقات اولیه نشان می‌دهد جمال خاشقجی در یک مشاجره لفظی که به درگیری فیزیکی در داخل کنسولگری سعودی منجر شد، فوت کرده است.

دادستان سعودی اعلام کرد در همین ارتباط ۱۸ نفر که همگی شهروند سعودی هستند، بازداشت شده و تحقیقات در این رابطه در جریان است.

دادستان اعلام کرد که این افراد در دادگاه محاکمه خواهند شد.

پادشاه سعودی دستور برکناری تعدادی از مسئولان را صادر کرده است. از میان افراد و مقام‌های بلندپایه اطلاعاتی که به دستور پادشاه عربستان برکنار شده‌اند، سعود القحطانی مشاور جوان دربار و از افراد نزدیک به محمد بن سلمان ولیعهد سعودی، و همچنین سرلشکر محمد الرمیح و سرلشکر عبدالله الشایع دستیاران رئیس اطلاعات سعودی و ژنرال احمد العسیری معاون رئیس اطلاعات این کشور به چشم می‌خورد.

خاشقجی از منتقدان سرسخت ولیعهد عربستان شاهزاده محمد بن سلمان بوده است. او در آمریکا اقامت داشت و مقالاتی از وی در روزنامه واشنگتن پست منتشر شده بود. جمال خاشقجی در تاریخ ۲ اکتبر وارد کنسولگری سعودی در استانبول شد و از آن پس ناپدید گشت.

یکی از افراد رسانه‌ای وتحلیلگر سعودی پس از شنیدن خبر رسمی مرگ خاشقجی از سوی دادستان در ریاض به کیهان لندن گفته است، «افرادی که بازداشت شدند در واقع قربانیان بی‌گناهی هستند و هیچکدام از آنها بدون دستور افراد مافوق خود عمل نمی‌کنند همه این افراد که اکنون به دستور پادشاه برکنار شده‌اند افرادی هستند که توسط خود محمد بن سلمان و با نفوذ وی در این پست‌ها گمارده شدند».

این نویسنده سعودی که نخواست نامش فاش شود گفت، «در واقع همه سعودی‌ها می‌دانند که محمد بن سلمان خود پشت قتل خاشقجی است، چون خاشقجی تنها از سیاست‌های بلندپروازانه او و حاتم‌بخشی‌هایش در قراردادهای کلان با آمریکا تا بازداشت تجار و پیمانکاران و بازداشت سعد الحریری نخست وزیر لبنان و زندانی کردن فعالان مدنی و رسانه‌ای انتقاد می کرد؛ پس این افراد که بازداشت شده‌اند قربانیان بی‌گناهی هستند که مطمئنا مجازات هم نخواهند شد چون آنها مامور و معذور بودند. برای نمونه ژنرال احمد العسیری معاون وزیر دفاع بود و کار و حرفه او در ارتش است. او از بهترین ژنرال‌های سعودی از نظر تجربه نظامی است که اخیر از سوی ولیعهد به پست معاونت وزارت اطلاعات منصوب شد و جای معاونت وزارت دفاع را به ژنرال المالکی داد. بنابراین مسئله واضح و روشن است حقیقت را نمی‌توان اینگونه پنهان کرد. محمد بن سلمان در مصاحبه با بلومبرگ به صراحت گفت: «امکان ندارد چیزی اتفاق بیافتد و من از آن خبر نداشته باشم» محمد بن سلمان به شدت مرگ خاشقجی را انکار کرد الان چگونه این شبکه ۱۸ نفره اطلاعاتی این کار را انجام دادند و او از موضوع خبر نداشت؟!»

این شهروند سعودی که از قرار معلوم با اقدامات از جمله اصلاح ولیعهد عربستان مخالف است افزوده: «محمد بن سلمان جوان بی‌تجربه و از پختگی کامل سیاسی بی‌بهره است به همین دلیل بی محابا دست به اقداماتی می‌زند که منجر به زیر سئوال بردن حیثیت کشور متبوع‌اش شده است… بازداشت سعد الحریری و مجبور کردن او به استعفا در ریاض از اعمال و رفتارهای جاه‌طلبانه‌ی این ولیعهد جوان بود که بعدها با وساطت و فشار فرانسه الحریری آزاد شد و بعد از بازگشت به لبنان استعفای خود را پس گرفت».

بحران خاشقجی؛ ملک سلمان قدرت خود را تثبیت و اختیارات ولیعهد را محدود می‌کند

پنج منبع نزدیک و مرتبط با خانواده سلطنتی سعودی شامگاه جمعه به خبرگزاری رویترز گفته‌اند، پیامدهای ناپدید شدن جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در استانبول چنان بحران بزرگی برای خانواده سلطنتی ایجاد کرده که ملک سلمان پادشاه سعودی، احساس کرد برای خارج کردن کشورش از بحران کنونی ضروری است که خود شخصا و بطور مستقیم مداخله کند.

ملک سلمان بعد از ظهر پنجشنبه ۱۱ اکتبر شاهزاده خالد بن فیصل فرزند برادرش ملک فیصل و مشاور و نزدیکترین و معتمدترین فرد از کل خانواده آل سعود به خودش را روانه استانبول کرد.

شاهزاده خالد بن فیصل محبوبترین شخصیت در میان خاندان آل سعود است. او علاوه بر این دوست صمیمی و بسیارنزدیک رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه است. سفر شاهزاده خالد الفیصل به ترکیه آخرین تلاش برای پایان دادن به بحران بزرگ ناپدید شدن جمال خاشقجی است که پس از ورود به سفارت کشورش در استانبول ناپدید شد.

ناپدید شدن این روزنامه‌نگار باعث بلند شدن صدای اعتراض اغلب رهبران جهان از جمله رهبران کشورهای غربی شد.رهبران اروپا خواستار توضیح و تفسیر بیشتری از ریاض در مورد ناپدید شدن خاشقجی هستند. بخصوص که وارد شدن خاشقجی به کنسولگری اکنون برای همه دنیا محرز شده اما خروجش از آن مکان هنوز ثابت نشده است.

به گزارش خبرگزاری رویترز نگرانی شدید از پیامدهای این بحران فضای داخل خانواده سلطنتی آل سعودی را بسیار مضطرب و آشفته کرده است بطوری که شاهزاده محمد بن سلمان که ملک سلمان اختیارات گسترده‌ای به او داده بود نتوانست بحران را مهار کند و کار به جایی رسید که ملک سلمان پادشاه سعودی با محدود کردن اختیارات فرزندش در این عرصه خود مستقیم وارد عمل شده است.

شاهزاده خالد قرار است همه گزارش‌ها را با امانت کامل بطور مستقیم به ملک سلمان ارائه دهد. با توافق سعودی‌ها و ترکیه یک کارگروه مشترک برای بررسی مسئله ناپدید شدن خاشقجی تشکیل می‌شود. پادشاه سعودی همچنین به دادستان کل این کشور دستور داده که بر اساس یافته‎ها و تحقیقات گروه مشترک ترکیه– سعودی تحقیقات پرونده را آغاز و به دقت بررسی و دنبال کند.

یک تاجر سعودی که در خارج از این کشور زندگی می کند و رابطه نزدیکی با محافل سلطنتی آل سعود دارد به خبرگزاری رویترز گفته است: «ملک سلمان اختیارات خود را در ردیابی و شناخت پشت پرده این رویداد به کار گرفته است. این موضوع از زمان ملاقات اردوغان با شاهزاده خالد الفیصل پرونده خاشقجی بطور مستقیم در کنترل ملک سلمان قرار گرفته است.»

مقامات سعودی حاضر به اظهار نظر در باره گزارشی که شاهزاده فیصل به ملک سلمان داده نشده‌اند و سخنگوی خالد الفیصل به خبرنگار رویترز گفته است این خبرگزاری می‌تواند این نتایج را رسما از مقامات بلندپایه سعودی در ریاض دریافت کند. اما برخی منابع سعودی نزدیک به دربار می‌گویند قتل جمال خاشقجی از دایره محمد بن سلمان و دو سه نفر اطلاعاتی نزدیک به او خارج نیست.

ترک‌ها پیشتر اعلام کرده بودند که جمال خاشقجی به قتل رسیده و جسد او به خارج از کنسولگری منتقل شده است اما سعودی‌ها این خبر را به شدت تکذیب کرده بودند.

دو منبع آگاه از داخل دربار سلطنتی سعودی به خبرگزاری رویترز می‌گویند ملک سلمان که بخش بزرگی از اداره امور روزمره پادشاهی را به فرزندش محول کرده، ابتدا از میزان و حجم بحران خاشقجی آگاه نبود.

تلاش محمد بن سلمان برای دور کردن ملک سلمان از حقیقت بحران خاشقجی

این منابع به رویترز گفته‌اند که بخشی از حامیان شاهزاده محمد بن سلمان که در دربار نفوذ دارند طی این مدت تنها خبرهای مثبتی را که از کانال‌های تلویزیونی سعودی پخش می‌شود به پادشاه ارائه می دادند اما بحران خاشقجی چنان بزرگ شد که دیگر ولیعهد و دوستانش نتوانستند پیامدهای آن بحران را از پادشاه مخفی کنند و ملک سلمان پس از آنکه از اخبار بسیاری از شبکه‌های تلویزیونی و همچنین قضیه را از دستیاران خود جویا شد، محمد بن سلمان مجبور شد موضوع را به پدر خود اطلاع دهد.

ملک سلمان از آغاز دوران پادشاهی در سال ۲۰۱۵ بخش زیادی از اختیارات خود را به پسرش تفویض کرد. ولی به گفته منابع مطلع، عملکرد خاندان سلطنتی و دخالت مستقیم ملک سلمان در ماجرای ناپدید شدن جمال خاشقجی نشان‌دهنده نگرانی‌ها و مخالفت برخی از اعضای خاندان سلطنتی با اختیارات وسیع ولیعهد در اداره امور کشور است.

محمد بن سلمان ولیعهد سعودی طی سال‌های اخیر اصلاحات اقتصادی و اجتماعی مهمی را آغاز کرده و ظاهرا برای پیشبرد آنها، بسیاری از اعضای خاندان سلطنتی را به حاشیه رانده و کنترل تمامی نهادهای اقتصادی و امنیتی مهم کشور را به دست گرفته است.

او همزمان با اصلاحات مؤثر اجتماعی، به ویژه درباره حقوق زنان و حقوق شهروندی، سرکوب مخالفان و منتقدان را تشدید کرده، تعداد کثیری از شاهزادگان و تجار سعودی را به اتهام فساد مالی محاکمه کرده و کشور را در یک جنگ پر هزینه در یمن درگیر کرده است.

ناپدید شدن جمال خاشقجی به وجهه و اعتبار ولیعهد عربستان سعودی ضربه شدیدی زده و قابلیت او برای رهبری کشور در میان رهبران غربی و حتی صاحب امتیازان سعودی نیز زیر سئوال رفته است.

قتل جمال خاشقجی در کنسولگری سعودی در ترکیه، باعث شد خیلی از کشورهای غربی از جمله آلمان، هلند، آمریکا، فرانسه  و بریتانیا رسما از حضور در کنفرانس سرمایه‌گذاری که قرار است هفته آینده در ریاض برگزار شود انصراف دهند.

روز پنجشنبه ۱۸ اکتبر ۲۰۱۸ بریتانیا و آمریکا اعلام کردند که استیو منوچین وزیر دارایی آمریکا و لیام فاکس وزیر تجارت بریتانیا در کنفرانس ریاض شرکت نخواهند کرد.

در همین رابطه کاخ سفید نیم ساعت پس از اعلام رسمی مرگ خاشقجی از سوی سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد، خواستار کشف همه حقایق پرونده و مجازات عاملان این حادثه شد. ایالات متحده با ابراز تاسف شدید نسبت به مرگ خاشقجی، به خانواده این نویسنده و دوستانش تسلیت گفت. دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نیز اقدامات اخیر را مثبت ارزیابی کرده ولی گفته اینها هنوز برای روشن شدن همه قضایا کافی نیست.