پیاز ۱۵ هزار تومانی در آشفته‌بازار اقتصاد ایران

قیمت پیاز در ایران به هر کیلو ۱۵ هزار تومان رسیده است. این قیمت در شمال کلانشهرها و در صورت ارائه پیاز مرغوب به ۱۸ هزار تومان برای هر کیلو نیز می‌رسد.

قیمت پیاز از آخرین روزهای اسفند روندی افزایشی را آغاز کرد. در نخستین روزهای فروردین پیاز به ۱۰ تا ۱۱ هزار تومان برای هر کیلو رسید.

اما اکنون با گذشت سه هفته قیمت پیاز با ۵۰ تا ۸۰ درصد افزایش نسبت به قیمت پیشین روبرو شده. این محصول جدا از افزایش قیمت، نایاب شده و تصاویر و ویدئوهایی از تشکیل صفوف طولانی برای خرید آن منتشر شده است.

هر یک از مسئولان در نخستین روزهای فروردین‌ماه یک دلیل را برای گران شدن پیاز عنوان می‌کردند؛ محمدرضا سارولر مسئول ارتباط با رسانه‌های وزارت جهاد کشاورزی روز شنبه ۳ فروردین‌ماه درباره علت گران شدن پیاز گفته بود:​ «به دلیل تعطیل بودن میادین میوه و تره‌بار، بار به این میادین منتقل نمی‌شود و فروشندگان واحدهای صنفی، پیاز باقی مانده از ۲۸ اسفند را به فروش می‌رسانند و همین موجب بالا رفتن قیمت پیاز شده است.»

محمدرضا سارولر ​­­همچنین افزوده بود که در روزهای آینده با باز شدن میادین میوه و تره‌بار و انتقال بار از استان‌های جنوبی کشور، قیمت محصولات از جمله پیاز متعادل خواهد شد.

اما همزمان با بیان علت گرانی پیاز از سوی این مقام دولتی، اسدالله کارگر رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی صادرات این محصول را دلیل اصلی گرانی آن دانسته و گفت: «چغندر، کاهو و گوجه‌فرنگی هم شامل صادرات و گرانی شدند در صورتی که تا بازار داخلی به محصولی احتیاج دارد، نباید صادر شود که مسئولان مربوطه باید در این زمینه اقدام کنند.»

اکنون با گذشت سه هفته مشخص شده نه تعطیلی و نه سیل و نه صادرات پیاز را گران نکرده بلکه به نظر می‌رسد بار دیگر پای گروه مافیایی در میان باشد. محمد شفیع ملک‌زاده رئیس نظام صنفی کشاورزی کشور گفته است پیازی که اکنون در سطح شهر تا هرکیلوگرم ۱۵ هزار تومان به فروش می‌رسد از کشاورزان حدود ۱۵۰۰ تومان خریداری شده است.

محمد شفیع ملک‌زاده افزوده است که برخی واسطه‌ها با مدیریت بازار قیمت این محصول را افزایش دادند و «بطور مرتب اینطور به جامعه القا می‌کنند که صادرات (به تنهایی) باعث افزایش قیمت پیاز در بازار شده است تا بتوانند محصولات خود را به قیمت بالاتری بفروشند.»

رئیس نظام صنفی کشاورزی تأکید کرده است که «این افراد بعد از خرید پیاز کشاورزان به قیمت ارزان، اکنون این محصول را با ۱۰ برابر افزایش قیمت در بازار عرضه می‌کنند و توجهی به مصرف‌کنندگان ندارند.»

ملک‌زاده در ادامه گفته که «برای درک نقش واسطه‌ها باید به بازار دو ماه آینده پیاز توجه داشت که قیمت این محصول به حدی در فصل برداشت پایین می‌آید که واسطه‌ها بتوانند آن را با قیمت پایینی خریداری کنند که حتی کمتر از قیمت تمام شده تولید است.»

رئیس نظام صنفی کشاورزی معتقد است «با دادن اختیارات تنظیم بازار محصولات کشاورزی به وزارت صمت(صنعت، معدن و تجارت) و عدم اجرای درست و کامل قانونی تمرکز وظایف بخش کشاورزی (در وزارت کشاورزی) بازار محصولات کشاورزی دچار وضعیت فعلی شده است.»

با وجود توضیح محمد شفیع ملک‌زاده اما پرسش اساسی اینست که نقش دولت و دیگر نهادهای حکومتی در این روند چیست؟ خریداران پیاز از کشاورزان و واسطه‌هایی که ملک‌زاده آنها را عامل اصلی افزایش بیش از ۱۰ برابری قیمت پیاز می‌داند چه کسانی هستند و چرا با گذشت بیش از یک ماه از آغاز روند گران شدن پیاز نه دولت و نه دیگر نهادها اقدامی انجام نداده‌اند.

با توجه به تجربه‌های پیشین و اینکه معمولا خرید محصولات، ذخیره آنها و بعد توزیع آن با قیمت بالاتر توسط افراد پراکنده صورت نگرفته و رد پای یک مافیا در این روند وجود دارد و از سوی دیگر به این دلیل که اصولاً هیچ مافیا و گروهی نمی‌تواند چنین اقدامی را بدون داشتن رانت و رابطه انجام دهد و در حاشیه‌ی امن بماند، در نتیجه به نظر می‌رسد پشت پرده قیمت نجومی پیاز هم فرد یا افراد صاحب نفوذ و صاحب منفعتی باشند که اگر خود در حکومت نیستند، بی‌شک ارتباطات نزدیکی با مقامات دارند.