نگاهی به حوادث کار در روزهای گذشته

در روزهای گذشته چند خبر از مرگ و آسیب‌دیدگی کارگران هنگام انجام کار دوباره موضوع ایمنی در محیط کار را مورد توجه قرار داده است.

یک کارگر ۲۰ ساله روز پنجشنبه ۲۰ تیرماه حین حفاری چاه در یکی از روستاهای شهرستان خمین در اراک جان باخت. این کارگر افغان در عمق ۸۰ متری چاه مشغول حفاری بوده که به دلیل ریزش دهانه چاه در جا جان می‎بازد.

همزمان در تهران کارگری حدود ۲۵ ساله در حال کار در یک ساختمان در حال ساخت از طبقه چهارم و از ارتفاع ۱۲ متری به پایین سقوط کرد. این کارگر توسطم اورژانس به بیمارستان منتقل شد.

یک روز پیشتر و در روز چهارشنبه ۱۹ تیرماه نیز یک کارگر کشاورزی در مشکین‌شهر استان اردبیل و یک کارگر ساختمانی در خمین قربانی حوادث ناشی از کار شدند. در مشکین ‌شهر یک کارگر میوه‌چین ۳۳ ساله‌ هنگام کار از درخت سقوط کرد و جان باخت. حادثه در روستای انار مشکین‌شهر رخ داده و کارگر میوه‌چین در دم جان باخت.

آمار حوادث در محیط کار در حالی در ایران رو به افزایش است که به عقیده کارشناسان اجرا نشدن قوانین و رعایت نکردن اصول ایمنی در محیط کار مهمترین دلیل بروز چنین حوادث ناگوار و مرگباری است.

بر اساس آمارهای رسمی در سال ۹۷ حدود ۹ هزار و ۹۹۶ نفر در ایران دچار حادثه و آسیب‌دیدگی در محیط کار شدند که ۹۷.۲ درصد مربوط به مردان و ۲.۸ درصد مربوط به زنان بوده است.

در همین رابطه شهرام غریب کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار معتقد است که کارفرمایانی که سفت و سخت مسائل ایمنی را در نظر می‌گیرد، حادثه کمتری را در طول پروژه خواهد دید. اگر هم اتفاقی رخ بدهد، آثار زیانبار کمتری دارد و به کارگر آسیب کمتری وارد می‌شود و لااقل این آسیب‌ها جبران‌ناپذیر نیستند.

شهرام غریب روز گذشته در گفتگو با خبرگزاری ایلنا گفته است که ر حوزه مسائل ایمنی نظارت بر عملکرد مدیرانی که در مجموعه هستند، از وظایف کارفرما است. ایجاد یک فرهنگ ایمن در مجموعه مهم‌ترین قدم کارفرما است که شامل پیدا کردن نقاط قوت، ضعف و تهدیدهای حوزه ایمنی می‌شود.

به عقیده این کارشناس ارشد ایمنی و بهداشت کار، معتقد است بروز حادثه در محیط کار اجتناب ناپذیر است اما با رعایت ایمنی می‌توان از بروز مشکلات پس از آن کاست.

غریب با بیان اینکه تفکر منفعت‌محوری و سودآوری تپجیه کارفرمایان برای عمل نکردن به مسائل ایمنی است، گفته است: «کارفرما متوجه نیست که تبعات مالی بعد از حادثه کار برای مارفرما خیلی بیش از پرداخت پول مستقیم به کارگر است.»

او در ادامه افزوده است که «هزینه‌های اداری، غذای کارگر، بیمارستانی، هزینه‌های روحی-روانی، هزینه قطع تولید، تاثیراتی که بر دیگر کارگران گذاشته می‌شود، مدنظر کارفرما نیست. یک کارفرمای حرفه‌ای فقط خرج بیمارستان کارگران را نمی‌بیند و آثار تبعات حادثه کار بر زندگی کارگر را هم در نظر دارد.»

او معتقد است غیر از هزینه‌هایی که پس از بروز حادثه در محیط کار به کارفرما تحمیل می‌شود، مانند هزینه بیمارستان، بروز حادثه در محیط کار دارای هزینه‌های پنهان است و تعداد زیادی را درگیر خواهد کرد: «هزینه‌های واقعی می‌تواند مستقیم یا غیرمستقیم باشد تا زمانی که یک حادثه از مرحله اولیه به یک فاجعه تبدیل می‌شود، فاصله وجود دارد که به لحاظ هزینه برای کارفرما متفاوت است.»

گفتنی است طبق ماده ۹۵ قانون کار مسئولیت اجرای مقررات و ضوابط فنی و بهداشت کار برعهده کارفرما یا مسئولین واحدهای موضوع ذکر شده در ماده (۱۸۵) این قانون خواهد بود. هر گاه بر اثر عدم رعایت مقررات مذکور از سوی کارفرما یا مسئولین واحد، حادثه‌ای رخ دهد، شخص کارفرما یا مسئول مذکور از نظر کیفری و حقوقی و نیز مجازات‌های مندرج در این قانون مسئول است.

هر چند قوانین کار در ایران هم پیش‌بینی لازم برای متعهد کردن کارفرما به رعایت ایمنی در محیط کار را دارد و هم مسئولیت بروز حادثه در محیط کار را به عهده کارفرما دانسته و مجازات‌هایی را نیز برای وی در نظر گرفته اما در موارد زیادی کارگر پس از آسیب‌دیدگی در محیط کار مشمول این قوانین نمی‌شود چرا که قرارداد مستندی برای کار در دست ندارند.

در سال‌های گذشته با بروز بیکاری شدید و تورم، بسیاری از کارگران به کار کردن بدون قرارداد، روزمزد یا با قراردادهایی موقت تن داده‌اند. در چنین شرایطی کارگری که در محیط کار آسیب ببیند یا خانواده کارگرانی که در محیط کار دچار حادثه شده و جان ‌باخته‌اند نمی‌توانند از مراجع قانونی پیگیر شکایت و دریافت خسارت از کارفرما باشند!