باقر ابراهیمی (+عکس) هرچند برخیها کابل پایتخت افغانستان را به عنوان یک شهر نظامی و جنگی میشناسند که حملات تروریستی از ساکنان آن قربانی میگیرد، اما در دل این پیکر زخم خورده هنوز هم زندگی جریان دارد و آنگونهای که جهانیان تصور میکنند نیست. در کنار مشکلات امنیتی، آلودگی هوا و امیدهای رنگباخته، هنوز هم این شهر صفا و صمیمت منحصر به فرد خود را دارد.
وقتی به خیابانهای کابل قدم بگذاریم با تابلوهای مزین از دهها کافه فرهنگی و رستورانهای مجلل روبرو میشویم که روزانه از صدها جوان دختر و پسر افغانستانی میزبانی میکنند. کافههایی که طی ماههای اخیر افزایش یافته و با استقبال گرم شهروندان افغانستانی به ویژه جوانان روبرو گردیده است. در برخی از این کافهها زمینهی مطالعه، آموزش آلات موسیقی و دورهمیهای فرهنگی و دانشجویی نیز فراهم است.
تعدادی از این کافههای فرهنگی توسط دختران جوان و دانشجو ایجاد شده و مدیریت میشود؛ دخترانی که در دوران سیاه حکومت طالبان حتی اجازه بیرون رفتن از خانه را نداشتند و هر نافرمانی از دستورات طالبان حکم شلاق و سنگسار به همراه داشت. اما اکنون بانوان حصار تنگ خانه را شکسته به فعالیتهای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی روی آوردهاند هرچند هنوز برای رسیدن به وضعیت ایدهآل راه درازی در پیش است.
از میان دهها کافه و رستوران در کابل، «کافه فرهنگی تبسم» یکی از کافههایی است که توسط نیکی تبسم ایجاد شده و بیش از هفت دختر جوان در آنجا کار میکنند. کافهای که به پرده و مبلهای قرمز مزین است و نقاشیهای آن زیبایی خاصی به این کافهی فرهنگی بخشیده است. در گوشهای از این کافه قفسهی کتاب قرار دارد که جوانان دانشجو و دانشآموز در کنار صرف غذا و نوشیدن چای بتوانند از فرصت پیش آمده برای مطالعه نیز استفاده نمایند.
نیکی تبسم میگوید، حدود پنچ ماه پیش این کافه را با هزینه شخصی خود ایجاد نموده و هر روز بر تعداد مشتریان این کافه افزوده میشود. او هدف از ایجاد آن را گام گذاشتن در کارهای اقتصادی و اجتماعی عنوان نموده و میگوید: «در افغانستان اکثر مردم فکر میکنند که باید فقط مردها کار کنند. من خواستم با ایجاد این کافه نشان دهم که دختران هم میتوانند در اجتماع کار کنند. کار تنها برای مردان نیست.»
او ادامه میدهد که بخشی از عایدی این کافه را برای آموزش کودکان خیابانی اختصاص داده است؛ کودکانی که به دلیل فقر و تنگدستی خانوادههایشان از نعمت آموزش و پرورش محروماند و در خیابانهای کابل مشغول دستفروشی و کارهای سخت هستند. بیش از پانزده کودک خیابانی در این اینجا سوادآموزی شده و هنر نقاشی را آموزش میبینند. نیکی امیدوار است که پس از ختم دورههای آموزشی، آنان بتوانند از کارهای شاقه رهایی یافته و از هنر نقاشی خویش هزینههای زندگی را تامین نمایند.
به گفته نیکی، بیشتر مشتریان این کافه را دختران دانشجو و خانوادهها تشکیل میدهند، بعضی اوقات دختران جوان جشن تولدشان را در اینجا تجلیل نموده و برای بسیاری از دورهمیهای خویش این کافه را انتخاب میکنند زیرا تمام کارمندان آن دختراناند و آنها نیز با همتایان خویش احساس راحتی میکنند. همچنین غذاهای پیشکش شده در این کافه نیز غذاهای محلی افغانستانی هستند که تنها در روستاهای این کشور به دست میآیند. این ویژگی نیز باعث رونق بازار کافه تبسم گردیده است.
به باور نیکی از آنجایی که فقر و بیکاری در افغانستان به اوج خود رسیده است برخی از دختران به دلیل فقر نمیتوانند درس و تحصیل را ادامه دهند و راهاندازی چنین کارها و تجارتهای کوچکی سبب خودکفایی زنان و دختران گردیده و آنها میتوانند با عایدی که از طریق کار در اجتماع به دست میآورند آن را هزینه دانشگاه و تحصیل خویش کنند. از سوی دیگر این کار به رشد اقتصاد خانوادهها نیز کمک بزرگی خواهد نمود. دخترانی که در این کافه کار میکنند همزمان در دانشگاهها نیز مشغول تحصیل هستند تا هزینهی دانشگاه خود را از همین کار تامین کنند.
این دختر جوان افغانستانی میافزاید که دیدگاه مردم نسبت به گذشته بازتر شده و کسانی که مخالف کار زنان و دختران در جامعه هستند تعدادشان اندک شده است: «در کل سطح آگاهی مردم بالا رفته و با کار دختران در کافهها یا دفاتر مثل سابق حساسیت نشان نمیدهند. فقط بعضی افراد هستند که هنوز سنتی فکر میکنند و باورشان این است که دختران باید فقط در کارهای خانه مصروف باشند.»
با تمام اینها اما داغ شدن تنور گفتگوهای صلح در افغانستان و نگرانی از حضور دوباره طالبان در این کشور زخمخورده، رویاهای بسیاری از زنان و دختران این کشور را دوباره با خطر نابودی مواجه ساخته است. دوره سیاه گروه طالبان که افغانستان را به زندان زنان تبدیل کرده بود هنوز همه به یاد دارند به همین دلیل بسیاری از بانوان فعال این کشور که در عرصههای سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مشغول فعالیت هستند به شدت نگران هستند که در حالی که هیچ تغییری در دیدگاه گروه طالبان به وجود نیامده در صورتی که آنها در نظام سیاسی افغانستان سهیم گردند ممکن است دوباره محدودیتها را بر بانوان این کشور تحمیل نمایند.
*باقر ابراهیمی گزارشگر و روزنامهنگار از کابل
بسیار عالی به امید موفقیت های هرچه بیشتر ایشان و همه زنان افغانستان…
آفرین آقای ابراهیمی. گزارش بسیار خوبی بود. دید من را نسبت به افغانستان تغییر داد.