با شروع سال تحصیلی جدید به منظور اطلاعرسانی در مورد مسائل مدارس زبان فارسی در لندن- که تعداد آنها به بیست آموزشگاه میرسد– و نیز در مورد «انجمن مدیران مدارس فارسیزبانان لندن» با خانم ژاله علایی مدیر مدرسه تربیت و مسئول این انجمن گفتگو کردهایم. خانم علایی از ایران در آموزش پرورش بوده و به دنبال مهاجرت به بریتانیا به فعالیت خودشان در این زمینه همچنان ادامه داده است.
از ایشان ابتدا در مورد تاریخچه مدرسه تربیت پرسیدیم.
-مدرسه تربیت در سال ۲٠۰۳ شروع به فعالیت کرد و در محله فینچلی در شمال لندن قرار دارد. مدرسه برخلاف بیشتر مدارس فارسی روز یکشنبه دایر است. ما دیدیم که وقتی اکثریت مدارس روزهای شنبه کلاس دارند بهتر است به والدین یک انتخاب دیگر بدهیم. مدرسه تحت نظر جامعه بهائیان بارنت اداره میشود اما تبلیغ مذهبی در آن بهیچ وجه وجود ندارد و نیز نهادی است غیرسیاسی. در میان دانشآموزان ما در حال حاضر فقط دو دانشآموز از خانوادههایِ بهایی داریم. از ۷ آموزگار ما ۳ نفرشان بهایی هستند. ما یک موسسه خیریه هستیم و به معلمان خود حقالتدریس پرداخت نمیکنیم و تنها هزینه رفت و آمد را میدهیم. آموزگاران هم با آموزش کار نیک میکنند. من از سال ۲٠١٠ افتخار مدیریت مدرسه را داشتهام و به صورت رایگان خدمت کردهام.
– چند دانشآموز در مدرسه دارید و بیشتر از چه محلههایی هستند؟ دوره مدرسه چند ساله است و چه کلاسهایی در مدرسه وجود دارد؟
-در حال حاضر ۴۰ دانشآموز داریم که بیشتر از محلههای نزدیک به مدرسه هستند ولی از مناطق دور و خارج از لندن نیز دانشآموز داریم. در مدرسه تا دوره GCSE شش سال است و دانشآموزان به صورت اتوماتیک در حدود ١۳ و ١۴سالگی وارد دوره GCSE میشوند که از امسال دوره آن بر خلاف گذشته دو ساله شده است.
-لطفاً در این مورد بیشتر توضیح دهید…
-تا پارسال که امتحانات GCSE و A Level توسط مرکزی به نام OCR برگزار میشد دوره GCSE یک ساله بود ولی از امسال یعنی سال تحصیلی ۲٠١٩/۲٠۲٠ دو ساله شده. دوره A Level از قبل دو ساله بود. ولی با عوض شدن مرکز برگزارکننده امتحان از OCR به Edexcel Pearson کلاً برنامه درسی هم تغییر یافته و باید بگویم که دشوارتر شده. شرایط ورود دانشآموزان به دوره GCSE یکی سن است که باید حداقل ١۳ ساله باشند، دیگری میزان دانستن زبان فارسی آنها در سه حوزه محاوره، نوشتن و خواندن.
دوره A Level هم که از قبل دوساله بود که سال اول را AS و سال دوم را A2 نامگذاری کردهاند.
-دانش آموزان مدرسه تربیت در امتحانات GCSE چه نتایجی داشتهاند؟
-در سال تحصیلی ۲٠١٨/۲٠١٩ که برای آخرین بار امتحانات تحت نظارت OCR انجام شد دانشآموزان مدرسه تربیت بسیار خوب درخشیدند. ما ١٠ شرکتکننده در امتحان GCSEداشتیم که از این ١٠ نفر ۷ نفر A* و سه نفر A آوردند.
-از دیگر موفقیتهای تحصیلی مدرسه برایمان بگویید.
-مرکزی در بریتانیا هست به نام National Resource Centre of Supplementary Education که مسئول مدارس زبان غیرانگلیسی است و بر اساس معیارهایِ خود هر سال امتیاز و جوایزی به این مدارس میدهد. ما در سال ۲٠١١ جایزه برنز این مرکز را دریافت کردیم و درسال ۲٠١۳ جایزه نقره و در سال ۲٠١٨ جایزه طلا را گرفتیم. اسم این جایزه حالا تبدیل شده به Quality Mark.
-به عنوان کارشناس آموزش و پرورش چه تفاوت عمدهای بین شیوههای تدریس در ایران و بریتانیا میبینید و سیستم شما در اینجا بر چه اصولی استوار است؟
-در ایران شیوه تدریس مبتنی است بر اینکه فارسی زبان مادری دانشآموزان و یا به عنوان زبان رسمی کشور مناسب زمان و مکان و شرایط ایران است. در اینجا عملاً فارسی زبان دوم بچهها شمرده میشود. در اینجا با دو دسته مواجهیم. بچههایی که یا در اینجا متولد شدهاند و یا یکی از والدینشان ایرانی نیست که در آن صورت بیشتر تحت تاثیر زبان انگلیسی قرار دارند و زبان انگلیسی زبان اصلی آنان میشود. مورد دیگر بچههایی هستند که در سنین کودکی و نوجوانی همرا خانواده به بریتانیا مهاجرت کردهاند. ما آنها را به شدت تشویق میکنیم که حتماً دورهها و امتحانات GCSE و A Level را بگذرانند زیرا مزایای زیادی برای آنها میتواند داشته باشد. این مدارک کمک میکند که آنها وارد دانشگاه شوند و مشاغلی برای کار اصلی و یا جانبی اختیار کنند که به دو زبان احتیاج دارند. مانند ترجمه در بیمارستان، ادارههای دولتی و محلی برای تعداد زیادی از تازهواردان ایرانی که هنوز هم به بریتانیا میآیند.
-آیا بچههایی که در نوجوانی به بریتانیا مهاجرت میکنند و تسلط بیشتری بر زبان فارسی دارند و در مدارس فارسی هم یاد گرفتن زبان فارسی را ادامه میدهند، از نظر تقویت زبان فارسی روی بچههای گروه اول تاثیر مثبت میگذارند؟
-بله، این امر کمک میکند که زبان فارسی حضور سنگینتری در محیط داشته باشد و طبعاً این امر روی بچههایِ دیگر تاثیر میگذارد. البته فراگیری زبان فارسی، غیر از مزایای آکادمیک و کمک به یافتن شغل، در سطح شخصی، همبستگی خانوادگی را نیز تقویت میکند زیرا امکان ارتباطِ نزدیکتری بین پدربزرگها و مادربزرگها که معمولا زبان انگلیسی نمیدانند و نوههای آنها فراهم میکند. این امر رابطه بین نسلها را نزدیکتر و صمیمیتر میکند. دیگر آنکه دوزبانه بودن اساساً کمک میکند که انسان از جنبه غریزی زبان فراتر رفته و برخورد آگاهانهتر و عمیقتری به دو و یا هر چند زبان که میداند داشته باشد.
-از فعالیتهای فوق برنامه در مدرسه تربیت برایمان بگویید.
-ما هر سه ماه یکبار یک Newsletter در مدرسه منتشر میکنیم که اولیا و فرزندان را در جریان آخرین تحولات آموزشی مدرسه و آموزش فارسی قرار میدهد. امسال دو مربی فوتبال، یک زن و یک مرد، به بچهها فوتبال میآموزند. با کمک خانم طاهره دانش از بنیاد پرشیا قرار شده که امسال به بچههای ٨ تا ١۲ ساله برنامهنویسی کامپیوتر یاد بدهیم.
ما جشن یلدا و نوروز را برگزار میکنیم که مجری برنامهها خود بچهها هستند و در جریان این برنامهها بچهها را با فلسفهی این آیینها و جشنهای ایرانی آشنا میکنیم. البته برای این جشنها بلیت فروخته میشود تا کمکی هم به مدرسه بشود.
هر ماه یک کار نیک به بچهها یاد میدهیم و از آنها میخواهیم که در طول هفته به دیگران کمک کنند، مانند کمک کردن به مادر و پدر در کارهای خانه وهفته بعد بچهها در کلاس بقیه را در جریان کار نیکشان قرار میدهند. به این ترتیب اهمیت کار نیک در ذهن آنها باقی میماند.
دیگر آنکه در کنار برنامه درسی، ما تکالیف ابتکاری به بچهها میدهیم. هر ماه با مدد جستن از سخنان پُرمعنایِ مشاهیر ادبی مانند سعدی و مولانا از شاگردان میخواهیم که به آن سخن عمل کنند. مثلاً سخن ماه سپتامبر جمله «فروغ صبح دانایی کتاب است» بود که از آنها خواستیم کتابی را بخوانند و هفته بعد آن را به همکلاسیها و آموزگار معرفی کنند. جمله ماه اکتبر هم درباره ادب و اخلاق است.
همینکه شاگردان باید قبل از شروع کلاسها درک خود را از این جملهها در برابر همه شاگردان و معلمان ارائه دهند این به آنها اعتماد به نفس در مقابل شنوندگان میدهد.
دیگر آنکه هر سه ماه یکبار با همکاری گروهی موضوعی را انتخاب میکنیم و از بچهها میخواهیم با توجه به درسهایی که در ترم خواندهاند در مورد آنها ابراز نظر کنند. البته ما با همکاری مدارس دیگر فارسی هم مسابقه انشانویسی از سال ۲۰١٠ برگزار میکنیم و از بچهها میخواهیم که یک موضوع اجتماعی را انتخاب کنند و در مورد آن نظرشان را به صورت انشا و یا شعر و یا حتی به صورت نقاشی بیان کنند. البته این مسابقه در گروههای سنی ١۲ تا ١۴ و از ١۴ تا ١٨ برگزار میشوند و برندگان، جایزهی کوپن از کتابفروشی و نوشتافزارفروشی دریافت میکنند.
-خانم علایی، لطفا کمیهم در مورد «انجمن مدیران مدارس فارسیزبان لندن» که شما مسئول هماهنگی آن هستید برایمان بگویید.
-با تشکیل این انجمن ما سعی میکنیم بین مدارس فارسی یک هماهنگی و اتحاد به وجود آوریم. این انجمن زمانی تشکیل شد که چند سال پیش خطر لغو امتحانات فارسی GCSE و A Level به وجود آمد. ولی ما با حفظ هماهنگی و اتحاد این خطر را رفع کردیم.
ما هر دو سه ماه یکبار بنا به نیاز دور همدیگر جمع میشویم و مسائل، مشکلات، نیازها و خواستههایمان را در میان میگذاریم و آنها را سبک و سنگین میکنیم و راه حل پیدا میکنیم. ما نیازهای مشترک را به صورت مشترک حل میکنیم. برای نمونه آموزش آموزگاران را برای دوره جدید امتحانات GCSE و A Level بطور مشترک برگزار میکنیم. در حال حاضر هم مدرسه رستم، تربیت، رازی، هدف، خرد، حافظ، مولانا و انستیتوی فارسی که در کتابخانه مطالعات ایرانی کلاسهایش را برگزار میکند عضو این انجمن هستند. باید یادآوری کنم که طبق آییننامهی ما مدارسی که تا سه سال فعالیت نداشته باشند نمیتوانند عضو این انجمن شوند.