وزیر خارجه عمان که به تهران سفر کرده بود، سه‌شنبه ۱۲ آذر، با مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی از جمله محمدجواد ظریف وزیر خارجه، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملّی و حسن روحانی رئیس دولت دیدار کرد.
یوسف بن علوی اولین مقام بلندپایه خارجی است که بعد از سرکوب خونین تظاهرات در ایران برای مذاکره با سران جمهوری اسلامی راهی تهران شد. او یک هفته پیش از این سفر با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا ملاقات کرده بود و برخی تحلیلگران احتمال می‌دادند این سفر در ادامه میانجیگری‌های عمان میان تهران و واشنگتن برای مذاکره باشد.
تشکیل ائتلاف‌های منطقه در مقابل ائتلاف‌های امنیتی- نظامی غربی‌ها به ویژه در خلیج فارس و دریای عمان، بحران یمن، روابط دوجانبه تهران و مسقط در حوزه اقتصادی و سیاسی مواردی است که هر کدام از مقام‌های جمهوری اسلامی در دیدار با بن‌علوی مطرح کردند اما بر اساس آنچه در رسانه‌های داخل ایران منعکس شده است مهمترین بحث این نشست، روابط تهران و ریاض بوده و وزیر خارجه عمان آمده بود تا نقش میانجی بین جمهوری اسلامی و عربستان را ایفا کند.
حسن روحانی در دیدار با بن‌علوی گفت «از نظر جمهوری اسلامی ایران هیچ مشکلی برای توسعه روابط با همسایگان و تجدید روابط با عربستان سعودی وجود ندارد و معتقدیم در راستای تامین امنیت و ثبات در منطقه باید همه کشورها در کنار یکدیگر قرار داشته باشند.»
ادعای جمهوری اسلامی ایران در مورد نقش عربستان در اعتراضات
سفر وزیر خارجه عمان به تهران تقریباً دو هفته پس از آغاز اعتراضات سراسری در ایران انجام شد. اعتراضاتی که مقام‌های ارشد جمهوری اسلامی آن را «آشوب» و «فتنه» و «اغتشاش» می‌دانند و ادعا می‌کنند عربستان سعودی در آن دست داشته است.
حسن روحانی صبح روز چهارشنبه، ۱۳ آبان، در بیست و ششمین همایش ملی بیمه و توسعه در برج میلاد تهران سخنرانی کرد و گفت، «عربستان و رژیم صهیونیستی عوامل اصلی بودند که روی کاخ سفید اثر گذاشتند و به او گفتند اگر از برجام خارج شود و تحریم شدید وارد کند نظام ایران چند ماه بیشتر باقی نخواهد ماند.»
سردار حسین نجات معاون فرهنگی و اجتماعی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۹ آذر، در یک مصاحبه گفت، «گروه‌های ضد انقلاب قصد داشتند با موج‌سواری بر روی مطالبات اقتصادی، امنیت مردم را از بین ببرند و هدف اصلی آنها استعفای رئیس‌جمهور یا نخست‌وزیر یا نمایندگان پارلمان در این سه کشور است و آمریکا با عربستان سعودی، امارات و رژیم صهیونیستی ائتلافی برای ایجاد اغتشاش در کشورهای محور مقاومت تشکیل داده‌اند و به‌طور مشخص در این مرحله عراق، لبنان و ایران در طرح فتنه دشمنان جای دارند.»
سردار غلامرضا جلالی رئیس سازمان پدافند غیرعامل نیز در یک برنامه تلویزیونی گفت، «۴ قرارگاه سایبری در اطراف ایران علیه ما فعالیت دارند، یکی مرکز اعتدال عربستان است که درواقع مرکز عملیات شناختی علیه ماست.» این ادعا را معاون فضای مجازی دادستان کل کشور تکمیل کرد و گفت «در ایام اغتشاشات اخیر سه پایگاه منافقان در آلبانی، عربستان و سلطنت‌طلبان برای هدایت اغتشاشات فعال بودند و بخش مهمی از هزینه را عربستان سعودی تقبل کرده بود.»
روزنامه کیهان تهران نیز در همین زمینه نوشت، «اغتشاشاگران از سوی سرویس‌های اطلاعاتی آمریکا، اسرائیل و فرانسه در داخل ایران و بعضاً در کشورهای یادشده آموزش عملیات تروریستی و تخریب دیده‌اند و هزینه این آموزش را نیز دولت جنایتکار و قرون وسطایی آل‌سعود تامین کرده است.»
پس از سرکوب خونین اعتراضات، وزارت اطلاعات در اطلاعیه‌ای اعلام کرد شبکه ماهواره‌ای «ایران اینترنشنال» با بودجه‌های کلان رژیم سعودی عامل تحریک مخاطبین بود و از همان ساعات اولیه با فرمان اغتشاش و آتش وارد صحنه شد و اقدام این شبکه و کارکنان آن مصداق همکاری با دشمنان جمهوری اسلامی در اقدامات تروریستی است.
احمد خاتمی امام جمعه موقت تهران نیز در خطبه‌های نماز اول آذرماه ادعا کرد برای به راه انداختن اغتشاشات سه سال برنامه‌ریزی کرده بودند و آدم‌هایشان را در خارج و داخل آموزش داده بودند و قارون منطقه، گاو شیرده ترامپ، عربستان سعودی پول‌هایش را در این آشوب‌ها خرج کرد و رسانه در اختیارشان قرار داد و هر کاری توانستند کردند و حتی عده‌ای درخواست کردند وزارت خارجه جمهوری اسلامی از عربستان به خاطر راه انداختن آشوب در ایران شکایت کند!
مسئولان جمهوری اسلامی دولت عربستان را عامل اعتراضات مردم عراق هم می‌دانند و حتی از سوی عوامل جمهوری اسلامی ادعا می‌شود عاملین حمله به کنسولگری ایران در نجف، داعشی بوده و سعودی‌ها و آمریکا عامل فعال شدن گروه‌های وابسته به داعش در آن کشور هستند. بر همین اساس نیز حسین شریعتمداری مدیر مسئول روزنامه کیهان تهران از حشدالشعبی خواست سفارت عربستان در بغداد را تسخیر کند.
در مقابل، عربستان همچنان پیگیر پرونده حمله موشکی به تأسیسات آرامکو است و مدام مقام‌های سعودی تاکید می‌کنند که این خرابکاری از جانب جمهوری اسلامی ایران بوده است.
شمخانی: عربستان تسلیم شود
بن علوی در سه ماه گذشته دو بار به تهران سفر کرد. این‌بار شمخانی در دیدار به بن‌علوی گفته «عربستان باید در برابر خواست مردم مقاوم یمن تسلیم شود». این موضع‌گیری و همچنین حرفهایی که روحانی روز چهارشنبه (یک روز بعد از دیدار با بن علوی) علیه عربستان زد نشانه‌هایی از این است که بهبود روابط با عربستان در شرایطی که رژیم ایران در موضع ضعف قرار دارد و اعتراضات در عراق و ایران ضربه سنگینی به موقعیت جمهوری اسلامی زده دور از واقعیت است.
#Iran's Secretary of Supreme National Security Council (SNSC) in a meeting with #Oman's Minister of Foreign Affairs in #Tehran, on Monday stated Regional coalitions guarantee security of region.#iranpress #ایران_پرس #Ali_Shamkhani #Yusuf_bin_Alawi_bin_Abdullah pic.twitter.com/iqCpijkSwU
— IranPressNewsAgency (@iranpress_news) December 2, 2019
اکنون ریاض دست بالا را در منطقه دارد و آنچه شمخانی خواسته بیشتر تمایل و آرزوی جمهوری اسلامی است. مواضع اسرائیل و عربستان و آمریکا در قبال رژیم ایران مشترک است. آمریکا از چهار کشور امارات، بحرین، عمان و مراکش خواسته جهت عادی ساختن روابط خود با اسرائیل به توافق برسند.
جمهوری اسلامی امیدوار است قطر و عمان را از ائتلاف‌های نظامی غربی و عربی در خلیج فارس دور کند اما گرچه دولت عمان روابط نزدیکی دارد تهران دارد با این حال آشکارا تلاش می‌کند این رابطه به منافعی که نزد دیگر کشورها دارد لطمه نزند.
در این میان پرنس ویلیام نوه ملکه انگلیس به همراه یک هیأت نظامی بریتانیایی به مسقط سفر کرده است. پرنس ویلیام از نیروهای نظامی این کشور در عمان بازدید کرد و با یکی از تیم‌های گشت‌زنی انگلیسی در تنگه هرمز همراه شد. وی همچنین در پایگاه نظامی دریایی «رأس المسندم» در شبه جزیره مسندم در جنوب تنگه هرمز حضور یافت.
دولت انگلیس از نخستین کشورهایی است که به ائتلاف دریایی خلیج فارس به رهبری آمریکا پیوست.
على ظهر سفینه البحریه السلطانیه العمانیه راسخ ، رأى دوق کامبریدج أفراد البحریه السلطانیه العمانیه وأفراد خدمه الإعاره البریطانیه وهم یتدربون معاً. #الزیاره_الملکیه_عم pic.twitter.com/5E9gWxaNBM
— UK in Oman (@UKinOman) December 3, 2019
در مارس ۲۰۱۹ (فروردین ۹۸) آمریکا و عمان یک قرارداد استراتژیک تجاری، امنیتی و نظامی امضا کردند که طی آن به واحدهای مختلف کشتیرانی آمریکا اجازه دسترسی به دو بندر صلاله و القُدم داده شد.
تحلیل روزنامه اسرائیلی «اورشلیم پست» از سفر بن علوی به ایران این است که امارات و عربستان می‌خواهند جنگ چهار ساله‌ی یمن را خاتمه دهند اما حوثی‌ها و جدایی‌طلبان یمن پیشنهادات ریاض را رد کرده‌اند و آنها می‌خواهند رژیم ایران را واسطه کنند.
پیام حسن روحانی به عربستان نیز این است که آمریکایی‌ها نمیتوانند از شما محافظت کنند اما ما می‌توانیم در منطقه برای کاهش تهدیدات همکاری کنیم. جمهوری اسلامی ایران اعلام کرده در هفته‌های آینده یک مانور مشترک نظامی با چین و روسیه در خلیج فارس و دریای عمان برگزار خواهد کرد.
در مقابل، اواخر نوامبر رئیس ستاد مشترک آمریکا در سفری چهار روزه به اسرائیل، اردن، عربستان سعودی، کویت، عراق و بحرین در مورد تعهد ایالات متحده به شرکای منطقه‌ای خود با آنها مذاکره کرد. نتیجه مذاکرات آمریکا با کشورهای عربی منطقه پیوستن قطر و کویت به ائتلاف خلیج فارس است. ائتلافی که اکنون مشخص شده نقش بازدارندگی را در سطحی بالا ایفا کرده و از شدت خرابکاری‌های رژیم ایران علیه کشتیهای تجاری و نفتکش‌ها کاسته است.
اگرچه آنچه اورشلیم پست درباره موضوع یمن نوشته را نمی‌توان اشتباه دانست اما نباید فراموش کرد «جنگ یمن» از عواملی است که به ریاض فرصت داده تا اتحادیه عرب از یکسو و شرکای غربی خود را از سوی دیگر علیه رژیم تهران بسیج کند بطوری که حسن روحانی مدعی شده که عربستان با کمک اسرائیل سر ترامپ کلاه گذاشتند و این دو کشور از عوامل اصلی خروج آمریکا از برجام‌اند. البته روحانی در گذشته نیز ادعا کرده بود تظاهرات دی‌ماه ۹۶ از عوامل اصلی خروج آمریکا از برجام است.
آنچه مورد رضایت اسرائیل است این است که بن علوی باز هم دست خالی از تهران رفت. جمهوری اسلامی در شرایطی نیست که اهرم‌های دیپلماتیک بتواند بن‌بست روابط خارجی آن را باز کند. در خوشبینانه‌ترین حالت شاید سفر بن علوی تنها به ادامه‌ی روابط دوستانه با تهران کمک کند که آنهم با توجه به شرایط داخلی ایران وضعیت نامعلومی دارد. مجموعه عوامل و دلایلی که سبب می‌شود رژیم ایران همچنان از سوریه و عراق و لبنان دست برندارد در مورد یمن نیز صدق می‌کند. این کشور مرزهای جنوبی «جبهه مقاومت» مورد ادعای جمهوری اسلامی است. اساسا تنها استراتژی حکومت ایران برای مقابله با فشارهای خارجی، بازوی «مقاومت» و خرابکاری در منطقه و سرکوب و کشتار معترضان در داخل است. بنابراین حتی اگر ماموریت بن علوی در تهران میانجیگری بین ریاض و تهران بوده باشد، آن نیز بی‌ثمر می‌ماند زیرا مشکلات اساسی‌تری وجود دارد که بدون حل آنها هیچ میانجیگری با هیچ کشوری به نتیجه نمی‌رسد. ریاض هم امتیاز ویژه‌ای در دست ندارد که به حکومت ایران دهد مگر پایان دادن به سیاست‌های مشترک با آمریکا علیه جمهوری اسلامی که در این مقطع غیرممکن به نظر می‌رسد.
