یک کارشناس اقتصادی علت گرانی و کمبود برخی اقلام دارویی را «انحصار در واردات» ارزیابی کرده و گفته که واردات دارو توسط «عده‌ای مشخص» انجام می‌گیرد.
میثم مهرپور کارشناس و پژوهشگر اقتصادی با اشاره به اینکه ۹۶ درصد داروهای مصرفی کشور داخلی است و تنها ۴ درصد از داروهای خاص وارد می‌شود، بحران در بازار دارو را به دلیل مسائلی چون انحصار در واردات تا تحریم ارزیابی کرده است.
میثم مهرپور افزوده است که «نوسان ارز آسیب‌های متعددی را برای بازار دارد و یکی از آنها بالا رفتن ریسک توزیع توسط بنگاه اقتصادی داروست؛ یعنی واردکننده یا تولیدکننده ترجیح می‌دهد جنس را تولید نکند و اگر جنسی را دارد آهسته‌تر عرضه کند. البته ارز ۴۲۰۰ تومانی هم به ایجاد بازار سیاه دارو کمک بسیاری کرد. بخشی نامشخص از داروهای ضروری که با این ارز وارد شده در اختیار بازار آزاد قرارگرفته که همین مشکلات بسیاری را به وجود آورده است.»
او در ادامه به واردات انحصاری و ایجاد بازار سیاه در این رابطه اشاره کرده است: «برای روشن‌تر شدن این موضوع باید بگوییم که تولید و عرضه دارو در کشور مبتلا به انحصارطلبی است. تولید و واردات دارو توسط یک عده مشخص انجام می‌گیرد. این اختصاص‌گرایی به‌گونه‌ای است که امکان ورود افراد دیگر به این عرصه را نمی‌دهد. دقیقاً همین موضوع است که قیمت دارو را در کشور بالا می‌برد. باید توجه داشت که یک نظارت ضعیف روی این انحصارطلبی وجود دارد که به فراخور همین حرف ساده، بازار سیاه ایجاد می‌شود و هزار و یک مسئله رخ می‌دهد که صدمه و آسیب اصلی‌اش برای مردم است.»
این کارشناس اقتصادی در بخش دیگری از سخنانش به نبود حمایت از صادرکنندگان دارو اشاره کرده و گفته است که ایران یکی از بهترین تولیدکنندگان دارو در منطقه است و با وجود اینکه برخی کشورها از جمله عراق و افغانستان از مشتری‌های سنتی داروی تولید ایران هستند اما عدم حمایت از تولیدکنندگان و صادرکنندگان موجب شده است بازار پرسود از دست برود. او برای نمونه به ارز اختصاصی به واردات مواد اولیه اشاره کرده و گفته است که «از اواسط دهه ۸۰ ارز تخصیصی برای واردات دارو بیش از ۳ برابر ارز تخصیصی برای واردات مواد اولیه تولید دارو شده است.»
موضوع واردات انحصاری و قاچاق دارو از مدت‌ها پیش توسط کارشناسان و حتی نمایندگان مجلس شورای اسلامی مورد توجه قرار گرفته است. برای نمونه در سال ۱۳۹۶ فرامرز اختراعی رئیس هیات مدیره سندیکای تولیدکنندگان مواد دارویی گفته بود که هم در واردات دارو و هم در تولید دارو، انحصار به طور مفصل وجود دارد. فرامز اختراعی افزوده بود که انحصار هفتاد درصد بازار داروهای وارداتی در انحصار ۲ شرکت واردکننده است.
در امرداد ۱۳۹۷ نیز با توجه به آغاز تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی سخنگوی سازمان غذا و دارو جزییات تشدید نظارت بر بازار دارویی کشور خبر داده و گفته بود: «داروهایی که تولیدکننده یا واردکننده انحصاری داشته‌اند، شناسایی شده و حداقل برای ۲۲۰ قلم از آنها فراخوان داده شده تا بتوانیم مجوز آسان کردن تولید یا واردات را به گروه‌ها و شرکت‌هایی که علاوه بر واردکننده و تامین کننده فعلی درخواست واردات داشتند، ارائه دهیم تا برخی از این داروها از حالت انحصاری خارج شوند و اگر مشکلی برای یک واردکننده یا تامین‌کننده ایجاد شد، تامین‌کننده‌های جایگزین بتوانند نیاز بازار را به صورت موازی برطرف کنند.»
با این همه بازار دارو در ایران چه در زمینه واردات و چه در زمینه توزیع و فروش، همواره بازار پرسودی به شمار می‌رفته و به همین دلیل نیز پای رانت‌خواران به آن باز شده است. یکی از رانت‌خوارانی که با ورود به این بازار طی چند سال مافیایی بزرگ راه‌اندازی کرد شبنم نعمتزاده فرزند محمدرضا نعمتزاده از مقامات جمهوری اسلامی طی چهار دهه گذشته و یکی از دولتمردان روحانی بود.
شبنم نعمتزاده نه تنها در واردات بسیاری از اقلام دارویی و مواد اولیه انحصار ایجاد کرده بود بلکه با ذخیره و عدم توزیع داروهای وارداتی موجب کمبود دارو در بازار، افزایش قیمت و در نتیجه سود بیشتر برای خود شده بود.
او در روزهای گذشته به اتهام اخلال کلان اقتصادی به ٢٠ سال زندان قطعی، ٧۴ ضربه شلاق، محرومیت دائم از خدمات دولتی و رد مال محکوم شد.
https://kayhan.london/1398/10/10/%d8%ad%da%a9%d9%85-%d8%b4%d8%a8%d9%86%d9%85-%d9%86%d8%b9%d9%85%d8%aa%e2%80%8c%d8%b2%d8%a7%d8%af%d9%87-%d8%a7%d8%b9%d9%84%d8%a7%d9%85-%d8%b4%d8%af-%d9%a2%d9%a0-%d8%b3%d8%a7%d9%84-%d8%b2%d9%86%d8%af
با این همه برخی طرفداران حکومت اصرار دارند مشکلاتی که در پی انحصار واردات و تولید دارو و همچنین عدم مدیریت صحیح دولت برای ساماندهی بازار دارویی کشور ایجاد و نتیجه آن افزایش چشمگیر قیمت اقلام دارویی و نایاب شدن برخی از آنهاست را نادیده گرفته و با پاک کردن صورت مسئله، انگشت اتهام را به سوی دولت ایالات متحده گرفته و مدعی تحریم دارویی شوند؛ موضوعی که بارها از سوی مقامات آمریکایی رد شده است.
