کارگران نخستین قربانیان آسیب‌های اقتصادی کُرونا؛ موج اخراج کارگران بنگاه‌های کوچک و هراس «ماندن در خانه» به خاطر معیشت

با وجود اینکه دولت پس از یک ماه و نیم از اعلام رسمی شیوع کُرونا در ایران قوانینی سختگیرانه برای عبور و مرور و تعطیلی برخی اصناف را تصویب و اجرا کرده اما کارگران هنوز بلاتکلیف و چشم‌انتظار مصوبه‌ای برای حفظ امنیت شغلی و معیشتی خود هستند.

کارشناسان و فعالان کارگری از نخستین روزها پس از اعلام رسمی شیوع کُرونا و پیش‌بینی رکود ناشی از آن، درباره وضعیت کارگران هشدار دادند.

نبود قوانین حمایتی کافی از کارگران، بحران بیکاری و تلاش برای حفظ امنیت شغلی و همینطور نبود امکانات بهداشتی برای پیشگیری از ابتلا به کُرونا در بسیاری از واحدهای کوچک و بزرگ اقتصادی از جمله مسائلی بود که وضعیت کارگران در شیوع کُرونا را نگران‌کننده‌تر از پیش می‌کرد. این در حالیست که عملکرد دولت روحانی طی یک ماه و نیم گذشته نیز بر این نگرانی افزود چرا که کارگران در برنامه‌ریزی‌های حمایتی دولت دیده نشدند.

در نخستین گام دولت به همه مردم توصیه می‌‎کرد در خانه بمانند. این در حالی بود که هیچ پاسخ و برنامه‌ای برای حمایت از معیشت کارگران نداشت. کارگران اگر در خانه می‌ماندند یا توسط کارفرما اخراج می‌شدند یا اگر کارگر روزمزد بودند نیز نانی برای بردن به خانه نداشتند!

علی قیاسی عضو هیئت مدیره کانون انجمن‌های صنفی کارگران و استادکاران ساختمانی کشور در توصیف شرایط شاغلان در این صنف با وجود کُرونا گفته که «ما کارگران و استادکاران ساختمانی به عنوان کارگران فصلی در سال ۵ الی ۶ ماه می‌توانیم کار کنیم. اما در بقیه ماه‌های سال یا باید بیکار شویم یا باید به شغل‌های دیگر مانند دستفروشی، مسافرکشی و … روی آوریم.»

علی قیاسی توضیح داده که «حدود ۸ سال است که شرایط ساخت و ساز در کشور و به صورتی بوده که هیچ کارگر یا استادکار در ۵ ماه به صورت کامل امکان کار کردن نداشته، اما با این شرایط همچنان که همه آگاه هستید در اواخر سال با شیوع ویروس کرونا مواجه شدیم؛ حالا ما کارگران و استادکاران از اواخر آبان سال ۹۸ به دلیل شرایط فصلی بیکار شده و اکنون که کار ساختمانی شروع شده بلای کرونا مانع این امر شده و با شعار درخانه بمانیم، چکار کنیم؟»

قیاسی خاطرنشان کرده است که «آیا باید بعد از ۴ ماه بیکاری، دوباره در خانه بمانیم تا ویروس کرونا از بین برود؟ یا باید همراه با کرونا سرکار برویم تا بین گرسنگی خود و خانواده یا کرونا، یکی سرنوشتِ ما را تعیین کنند؟»

اما این تنها دغدغه کارگران در روزهای شیوع کُرونا نیست؛ آنها حتی در توزیع بسته‌های حمایتی دولت در شرایط کُرونا هم سهمی نداشتند.

مهدی خجسته عضو هیئت مدیره کانون سراسری کارگران ساختمانی کشور در این‌باره گفته که «در خبرها خواندیم که دور اول این حمایت اجتماعی [پرداخت ۲۰۰ تا ۶۰۰ هزار تومان به افراد بیکار یا بدون درآمد ثابت] به حدود ۳ میلیون نفر پرداخت شده و برنامه‌ریزی برای پرداخت سه مرحله‌ی دیگر هم انجام شده است. این در شرایطی است که کمتر کارگر ساختمانی از آن بهره‌مند شده است.»

این فعال صنفی با تأکید بر اینکه به دنبال تاثیرات روانی شیوع کرونا بر جامعه، هزاران کارگر ساختمانی بیکار شده‌‌اند، گفته است: «آنگونه که دولت مدعی است کمک معیشتی صرفا به افرادی پرداخت می‌شود که هیچگونه درآمد ثابتی ندارند. از آنجا که کارگران ساختمانی واقعا هیچگونه درآمد ثابتی را ندارد و در شرایط معمول هم نیمی از سال را بیکار هستند، باید به آن دسته که بر اثر شیوع کرونا شغلشان را از دست داده‌اند، کمک معیشتی پرداخت شود.»

عدم حمایت از کارگران در حالیست که موج اخراج نیروهای کرونا به دلیل بحران اقتصادی و رکود ناشی از شیوع این ویروس آغاز شده است و بدون شک کارگران از جمله نخستین قربانیان این روند ناگزیر واحدهای تولیدی، صنعتی و خدماتی هستند.

اکبر شوکت عضو هیئت مدیره کانون عالی انجمن‌های صنفی کارگری کشور در این زمینه گفته که «حدود ۵۰ درصد آنها در معرض تعدیلِ کرونایی قرار دارند، بحران کرونا به اضافه بحران اقتصادی، دامان مشاغل بسیار دیگری را نیز گرفته است. در روزهای گذشته اعلام شد که از نیمه دوم اسفند ماه تا امروز، حداقل ۳۰ روزنامه‌نگار و عکاس خبری به بهانه خاتمه قرارداد شغلی، تعدیل و بیکار شده‌اند.»

آندسته از کارگرانی هم که مشغول به کار هستند با احتمال ابتلا به ویروس کُرونا به دلیل کمبود تجهیزات بهداشتی و پیشگیرانه و همچنین عدم شیفت‌بندی کاری از سوی کارفرما روبرو هستند.

همه اینها در حالیست که کمیته دستمزد شورای عالی کار نیز هنوز برای تعیین رقم حداقل دستمزد سال جاری تشکیل جلسه نداده است. کمیته دستمزد موظف بود تا پایان سال ۹۸ میزان حداقل دستمزد در سال ۹۹ را تصویب و اعلام کند.

رئیس اتحادیه کارگران قراردادی و پیمانی ایران گفته است که «نه تنها بحث حقوق کارگران تعیین تکلیف نشده که ماجرای همسان‌سازی حقوق بازنشستگان نیز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. اخیرا رئیس سازمان برنامه و بودجه تکلیف حقوق بازنشستگان کشوری و لشگری را مشخص کرد، اما هنوز مشخص نیست که چه تصمیمی درباره حقوق بازنشستگان تامین اجتماعی گرفته و عاقبت همسان‌سازی چه می‌شود.»

این روند موجب شده است کارگرانی که از تهدید به اخراج به دلیل شیوع کُرونا نگران هستند و یا با وجود کُرونا سر کار حاضر شده‌اند تا امنیت شغلی و معیشتی خود را حفظ کنند، ندانند قرار است در فروردین ماه چقدر دستمزد بگیرند.