معادلات اقتصادی در بازسازی سوریه پس از جنگ؛ چرا روسیه باید از شرّ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزب‌‌الله در سوریه خلاص شود؟

با تشکیل «ستاد ایران» در ارتش اسرائیل و اجرای برنامه «مومنتوم» که هدف از آن دگرگون ساختن شیوه‌‌های جنگی ارتش اسرائیل برای مقابله با تهدیدات حکومت ایران است حملات هوایی از جنگنده‌های این کشور علیه پایگاه‌های نیروهای جمهوری اسلامی و شبه‌نظامیان مورد حمایت سپاه قدس به شدت افزایش پیدا کرد.

ژنرال کوخاوی رئیس ستاد ارتش اسرائیل بهمن ۹۸ (فوریه ۲۰۲۰) با اعلام رسمی آغاز فعالیت این ستاد گفت برنامه آن است که بیشترین تعداد از هدف‌های حساس و حیاتی دشمن مورد حمله قرار گیرد و در عملیات سریع، کاملا منهدم گردد تا قدرت تهاجمی دشمن خنثی شود و فلج گردد.

https://kayhan.london/1398/11/25/%D8%AA%D8%B4%DA%A9%DB%8C%D9%84-%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%DB%8C%D8%B1%D8%A7%D9%86-%D8%AF%D8%B1-%D8%A7%D8%B1%D8%AA%D8%B4-%D8%A7%D8%B3%D8%B1%D8%A7%D8%A6%DB%8C%D9%84%D8%9B-%D8%A8%D8%B1

نه تنها کشمکش‌های سیاسی داخل اسرائیل بر سر تشکیل دولت بین بنیامین نتانیاهو و بنی گانتز بلکه حتی شیوع کُرونا که تقریباً اغلب مانورها و برنامه‌های نظامی را متوقف کرد نیز باعث توقف عملیات ارتش اسرائیل علیه سپاه قدس و اقمار آن در خاک سوریه نشد.

خرداد سال ۱۳۹۷ با اوج‌گیری حملات جنگنده‌های اسرائیل علیه مقرّهای سپاه علی خامنه‌ای در جمع بسیجیان با اشاره به موشک‌های سپاه گفت «دشمن می‌داند که اگر یکی بزند، ده تا میخورَد». اکنون اما اسرائیل در طول یک ماه شاید بیش از ۵ بار مواضع سپاه پاسداران و رژیم اسد و حزب‌الله را بمباران می‌کند اما صدا از رسانه‌ها و مقامات جمهوری اسلامی و سرداران پُرادعا در نمی‌آید و بی‌سر و صدا اجساد کشته‌شدگان در این حملات به شهرهای مختلف منتقل و مراسم تشییع آنها برگزار می‌شود.

همسویی آلمان با آمریکا و اسرائیل 

همزمان با افزایش حملات اسرائیل علیه سپاه قدس بازوی خارجی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه، آمریکا فشارهای سیاسی خود برای خروج نیروهای ایرانی و شبه‌نظامیان وابسته به سپاه از سوریه را افزایش داده است. در میان دولت‌های اروپایی، آلمان نیز با قرار دادن نام حزب‌الله در فهرست سازمان‌‌های تروریستی و ممنوعیت فعالیت این گروه در خاک آلمان فشارها به جمهوری اسلامی را افزایش داده است.

روشن است که این تصمیم مهم دولت آلمان نفوذ رژیم ایران در قلب اروپا را کاهش خواهد داد و به درآمدهای حزب‌الله لطمه سنگینی می‌زند. در شرایطی که تحریم‌ها و کُرونا بحران اقتصادی در ایران را تشدید کرده، قطع درآمدهای حزب‌الله در آلمان که از طریق شرکت‌های صوری و موسسات خیریه تامین می‌شد این گروه را بیشتر وبال گردن تهران خواهد کرد و چه بسا مانند گروه‌های شبه‌نظامی در عراق، آن را دچار انشقاق کرده و از «ولی‌نعمت» خود دور نماید.

زیر آتش سنگین جنگده‌های اسرائیل فعالیت نظامی جمهوری اسلامی در بعضی مناطق سوریه کم یا متوقف شده است. شماری از رسانه‌های بین‌المللی که خدمتگزار تبلیغاتی و لابیگران رژیم تهران هستند با نقل قول از مقامات ناشناس اسرائیلی ادعا کرده‌اند که رژیم ایران در حال عقب‌نشینی از سوریه است. جریان‌های محافظه‌کار حامی رژیم ایران تلاش می‌کنند چنین القا کنند که تهران در مورد حضور نظامی در منطقه از خود انعطاف نشان می‌دهد.

پمپئو: ایران سراسر سوریه را باید ترک کند

مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا  چهارشنبه ۱۷ اردیبهشت در جریان یک کنفرانس خبری گفت «ما به وضوح به رژیم اسد و روسیه گفته‌ایم ایران باید سوریه را ترک کند. ما گفته‌ایم ایران باید نه فقط جنوب غربی سوریه- منطقه‌ای که تاثیر مستقیم و واقعی بر اسرائیل و سایر بخش‌های جولان دارد- بلکه [سراسر سوریه] را باید ترک کند».

پمپئو قرار است چهارشنبه ۲۴ اردیبهشت (۱۳ مه) در سفری یک روزه با بنیامین نتانیاهو و بنی گانتز دیدار کند. مورگان اورتگاس سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته «هدف از این سفر بررسی راهکارهای مقابله و کنترل بیماری کُرونا و همچنین مسائل امنیتی منطقه‌ای مرتبط با نفوذ بدخواهانه ایران در منطقه است».

علاءالدین بروجردی عضو کمیسیون امنیت ملّی در اظهاراتی گفت «حضور ایران در سوریه و عراق ارتباطی به پمپئو ندارد. این حضور مستشاری و با دعوت دولت‌های این کشور صورت گرفته و کاملا قانون است».

محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در جمع فرماندهان بلندپایه نظامی گفته پرتاب ماهواره نظامی «نور ۱» سبب تغییر موازنه قدرت در منطقه شده و دشمنان انقلاب و نظام را با شکست فاحش اطلاعاتی مواجه کرده است! مقامات آمریکایی می‌گویند ماهواره «نور ۱» یک دوربین است که در فضا پُشتک می‌زند و نگران آن نیستند اما از موشک بالستیکی که ماهواره را به فضا بُرده نگران‌اند.

انتقاد روس‌‌ها از بشار اسد

چندی پیش الکساندر آکسِنِنوک یکی از مقامات وزارت خارجه روسیه در مقاله‌ای که در وبسایت «شورای مسائل بین‌المللی روسیه» منتشر شد با انتقاد از سیاست‌های رژیم سوریه نوشت «بشار اسد علاقه‌ای به انعطاف و دوراندیشی ندارد و در برابر اصلاحات مقاومت می‌کند».

در بخشی از این مقاله آمده برخی مواقع نمی‌توان فهمید که ارتش سوریه علیه تروریست‌ها مشغول جنگ است یا علیه مردم سوریه! نویسنده همچنین صلاحیت بشار اسد را به پرسش کشیده و نوشته است با وجود ویرانی‌ها و مشکلات در این کشور فساد و بزهکاری بیداد می‌کند.

اهمیت انتشار این مقاله در وبسایت «شورای مسائل بین‌المللی روسیه» این است که سرگئی لاوروف وزیر خارجه روسیه از اعضای ارشد این موسسه است.

اواخر فروردین‌ماه ۹۹ رسانه‌های روسی افشا کردند که بشار اسد در یک حراجی تابلوی «یک شلپ شلوپ بزرگتر» اثر هنرمند مشهور بریتانیایی دیوید هاکنی را به قیمت ۲۳/۱ میلیون پوند (۳۰ میلیون دلار) برای همسرش اسما اسد خریداری کرده است!

https://kayhan.london/1399/01/30/%D8%A8%D8%B4%D8%A7%D8%B1-%D8%A7%D8%B3%D8%AF-%D8%AF%D8%B1-%DB%8C%DA%A9-%D8%AD%D8%B1%D8%A7%D8%AC%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D9%87%D9%85%D8%B3%D8%B1%D8%B4-%D8%AA%D8%A7%D8%A8%D9%84%D9%88-%DB%B3%DB%B0

در این میان، حضور بی‌اثر و پرتلفات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در سوریه به نفع جریانی در اسرائیل شده که خواهان مقابله شدید با جمهوری اسلامی است و ادامه‌ی حضور سپاه پاسداران در سوریه سبب دریافت بودجه‌های بیشتر برای این جریان در دولت اسرائیل شده است.

حبیب‎ حسینی‌فرد تحلیلگر مسائل سیاسی اخیراً در رادیو فردا به بررسی تحولات سوریه پرداخته و با کنار هم قرار دادن رویدادها و شواهد این مسئله را که روسیه به دنبال پروژه حذف بشار اسد بدون ایفای نقش برای جمهوری اسلامی ایران است را محتمل دانسته است.

جیمز جفری نماینده ویژه آمریکا در امور سوریه از اجرای قانون سزار (قیصر) در ژوئن آینده خبر داد. بر اساس این قانون گروه‌هایی که با رژیم اسد همکاری دارند شناسایی و مجازات می‌شوند.

در بخشی از این مقاله آمده اگر این قانون اجرا شود دست آمریکا برای تحریم گروه‌ها و شبکه‌هایی که عمدتاً وابسته به حکومت‌های ایران و روسیه هستند و به رژیم اسد کمک مالی و تسلیحاتی کرده‌اند باز خواهد شد.

حسینی‌فرد می‌نویسد: «احتمال زیادی وجود دارد که در چارچوب این تغییر و تحولات، ورای رفتن یا ماندن اسد یا تقسیم قدرت او به هر میزان، معادلات لزوماً به سود بقای حضور و نفوذ ایران در سوریه سیر نکند».

به گزارش روزنامه اسرائیلی «هاآرتص» همزمان با فشارهای روسیه به رژیم سوریه، رامی مخلوف پسردایی بشار اسد، از بزرگترین میلیاردرهای سوریه و غرق در فساد و رانت، در یک ویدئو از یورش نیروهای امنیتی رژیم سوریه به دفاتر شرکت خود خبر داد. او در یک پیام ویدئویی می‌‌گوید: «چه کسی باور می‌کرد که ماموران اطلاعاتی به شرکت‌های رامی مخلوف بیایند و کارگران ما را دستگیر کنند، [آنهم] وقتی من بزرگترین حامی این سازمان‌های اطلاعاتی هستم؟»

#WATCH

Syrian billionaire and President Bashar Al-AAssad’s cousin Rami Makhlouf has been slamming the regime in a series of Facebook videos giving a rare glimpse into the rifts in the regime’s inner circle

READ: https://t.co/UeCqxnHZtz pic.twitter.com/M0i6PwJ4He

— Middle East Monitor (@MiddleEastMnt) May 4, 2020

مخلوف از پشتیبانان مالی حکومت اسد است. او مالک «سوریاتِل» بزرگترین شبکه تلفن همراه این کشور است و گفته می‌شود ۶۰ درصد از اقتصاد سوریه را در کنترل خود دارد. مخلوف شریک رژیم ایران است اما از اواسط سال ۲۰۱۵ روسیه شروع به ادغام شبه‌نظامیان با ارتش اسد کرد. بخشی از نیروهایی که مخلوف از آنها حمایت مالی می‌کرد و از ۲۴ واحد تشکیل شده بود نیز در ارتش ادغام شدند. روسیه اسد را مجبور به این کار کرد و به این ترتیب تا حدودی قدرت میدانی مخلوف خنثی شد.

همچنین با فشار روسیه اسد مجبور شد فرمانده چند یگان نظامی را که به رژیم ایران نزدیک بودند تغییر دهد و اصلاحاتی در ساختار ارتش ایجاد کند.

جمهوری اسلامی به اسد پیشنهاد داده بود ژنرال غسان بلال را که متحد آن بود به عنوان رئیس اطلاعات ارتش سوریه منصوب کند اما روسیه مخالفت کرد و نهایتاً غسان بلال بازداشت شد.

روسیه به دنبال آن است که بازسازی اقتصادی سوریه را در دوران صلح به دست بگیرد. در سال ۲۰۱۸ جمهوری اسلامی ایران مجموعه توافقنامه‌هایی انحصاری با دولت سوریه منعقد کرد اما در نهایت تولید نفت و زیرساخت‌های سوریه در کنترل روس‌ها ماند. مسکو تلاش می‌کند ایران را از معادلات اقتصاد سوریه عقب براند.

هاآرتص می‌نویسد آرزوی روسیه به دست آوردن موقعیت استراتژیک حیاتی در سوریه برای مقابله با تاثیرگذاری آمریکا در خاورمیانه است. اما مسئله اینجاست که روسیه به تنهایی نمی‌تواند سرمایه عظیم صدها میلیارد دلاری برای پروژه بازسازی در دوران پس از جنگ را فراهم کند. مانع اصلی این کار حضور جمهوری اسلامی ایران و حزب‌الله در سوریه است که به دلیل تحریم‌ها مانعی برای سرمایه‌گذاری خارجی از سوی اروپا و ایالات متحده در سوریه به شمار می‌روند.

روسیه باید خروج جمهوری اسلامی ایران از روسیه را تسریع کند و به همین دلیل حمله اسرائیل به پایگاه‌های جمهوری اسلامی را مجاز می‌داند و همواره در برابر حملات گسترده اسرائیل به مواضع سپاه پاسداران و حزب‌الله در سوریه سکوت می‌کند.

اینهمه در حالیست که در ماه‌های اخیر روسیه عملاً تهران را از معادلات سوریه کنار گذاشته و در مورد وضعیت ادلب نیز با ترکیه توافق کرده است.

روسیه به اسد فشار آورده تا سه میلیارد دلار از مخلوف برای جبران بخشی از هزینه‌های مسکو بگیرد تا بتواند برنامه‌های خود را در سوریه پیاده کند. وقتی مخلوف ادعا کرد این پول ندارد، روسیه ثابت کرد که پسران مخلوف با اتومبیل‌های لوکس خود در ویلاهای دوبی مشغول بریز و بپاش هستند.

در نهایت مخلوف در برابر اسماء اسد همسر اسد که مسئول کمیته مبارزه با پولشویی است به اختلاف رسید و از مخلوف به جرم فرار مالیاتی شکایت و بیشتر دارایی‌های وی مصادره شد؛ کارمندان مخلوف را نیز بازداشت کردند. به نظر می‌رسد او موفق به فرار از سوریه و پیوستن به پسرانش شده است.

اکنون رسانه‌‌ها و مقامات روسی از یکسو، و مخالفان اسد از سوی دیگر، فشار می‎آورند که وی لیاقت ماندن در قدرت را ندارد و باید کنار گذاشته شود. به نوشته هاآرتص در ادامه این گزارش، همه اینها شاید برنامه‌ای برای در تنگنا قرار دادن بشار اسد و گرفتن امتیاز بیشتر باشد.