قیمت ارز طی روزهای گذشته در ایران روندی افزایشی را پیموده است بطوریکه ابتدای هفته جاری دلار تا ۱۷۸۰۰ و یورو تا ۱۹۹۴۰ تومان افزایش یافت.
نوسان قیمتی در اواخر روز گذشته با روندی کاهشی روبرو شد اما بار دیگر از صبح امروز سهشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۹ قیمتها افزایشی شد. هر دلار آمریکا در صبح سهشنبه با قیمت ۱۷۴۶۰ تومان معامله شد و این قیمت تا نیمروز سهشنبه به ۱۷۶۵۰ تومان رسید. رسانههای حکومتی اما از کاهش قیمت دلار خبر داده و اعلام کردند قیمت دلار ۱۷۱۵۰ است!
وحید شقاقی شهری اقتصاددان و استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی معتقد است که «بازار سرمایهای که ۳ ماه است از شاخص ۵۰۰ هزار به یک میلیون رسیده، اثراتش را در بازار ارز و طلا و سکه گذاشته است. اقتصاد به هم پیوسته است. نمیتوان عملکرد بانک مرکزی را مجزای مجموعه عملکرد سایر بخشها دید.»
شقاقی شهری گفته است: «تا قبل از سال جاری بانک مرکزی توانسته بود تا حدی بازار ارز را کنترل کند و نوسان شدید را شاهد نبودیم گرچه سطح قیمت ارز همچنان بالا بود. زمانی که مرزها مسدود میشود صادرات خیلی کند میشود. صادرات غیرنفتی را تحتالشعاع قرار میدهد.»
به گفته وی «چهار دارایی مسکن، خودرو، ارز و طلا طی دو سال گذشته تقریبا دو برابر شد. ولی بازار سرمایه طی همین دوره ۱۰ برابر شده است. با توجه به اصل همگرایی قیمت بازارها باید قیمت این بازار با سایر بازارها همخوان شود.»
این اقتصاددان علت دیگری را نیز برای افزایش قیمت ارز توضیح داده است: «از اسفندماه هم تحریمها تشدید شد و طرفهای صادرات پتروشیمی با شرکای ایران وارد مذاکره شدند و این بخش را هم تحت فشار بیشتر قرار دادند. از ابتدای سال ۹۹ چالشهای نوظهوری برای بانک مرکزی بروز پیدا کرده و بازار ارز را با بحران جدی مواجه کرده است.»
در این میان عبدالناصر همتی رئیس کل بانک مرکزی گفته که «وضعیت امروز بازارها در اقتصاد کشورمان حتماً سخت تر از مرداد و شهریور ۹۷ نیست. در آن روزها با شروع و تشدید تحریمهای آمریکا، بازارهای ارز، سکه و سایر داراییها به شدت به هم ریخت و نرخ دلار در بازار به رقمهای بسیار بالا رسید. ولی با مدیریت بازارها و تدابیری که به کارگرفته شد، علیرغم تمامی مشکلات در مدت دو سال گذشته، ثبات نسبی بازارها در نرخهای بسیار پایین تر ارز، برقرار و رشد اقتصاد غیرنفتی در اواخر سال ۹۸ مثبت شد.»
همتی نیز دلایلی را برای افزایش قیمت ارز در روزهای گذشته مطرح کرده و گفته است: «این روزها نیز به علت تداوم فشار حداکثری، شیوع کرونا و تعطیلی سه ماههٔ بسیاری از فعالیتها و کاهش قیمت نفت و سایر فرآوردههای نفتی، تهدیدات جدید آمریکا و … انتظارات تورمی را بالا برده است. در روزهای آتی، پیشبینیهای بانک مرکزی از تورم یک سال آتی و «تورم هدف»، اعلام خواهد شد. محاسبات و برآوردهای اداره بررسیهای اقتصادی بانک بسیار کمتر از آن چیزی است که در فضای تبلیغاتی مطرح میشود. همانطور که قبلاً گفتم شرایط دشوار است. روند در حال بهبود بوده و قابل مدیریت و ثبات نیز قابل اعاده است.»
همتی همچنین وعده داده که «با تلاش جدی همکارانم در بانک مرکزی،سیستم بانکی و نیز سایر بخشهای مختلف اقتصادی، به حول قوه الهی، ثبات لازم در بازارها برقرار خواهد شد.»
وعده همتی برای بازگشت ثبات به بازار ارز، وعدهای نخنما شده است که همواره درباره بازارهای مختلف اعلام میشود. واقعیت اینست که بازار ارز با وجود دخالتهای مستقیم دولت و متاثر از تحولات سیاسی و بیثباتی جمهوری اسلامی، مانند آتش زیر خاکستر است و که هر لحظه احتمال شعلهور شدن آن وجود دارد.
این در حالیست که کاهش قیمت نفت، کاهش درآمدهای نفتی، وضعیت نامطلوب بخش تولید و صادرات غیرنفتی، عدم توانایی در افزایش درآمدهای مالیاتی و رکود ناشی از کُرونا، همگی دست به دست هم داده تا کسری بودجه قابل توجهی برای دولت ایجاد شود. در چنین شرایطی دخالت و افزایش قیمتها در بازار ارز، موجب دسترسی دولت به منابع ریالی بیشتر میشود.
حسین راغفر اقتصاددان در اینباره گفته است: «برخی از اعضای داخل دولت سیگنال ارز ۲۵ هزار تومانی صادر میکنند. سالهاست که دولتهای مختلف برای جبران کسری بودجه خود و افزایش درآمد دائما در حال افزایش نرخ ارز هستند و این مختص امروز نیست در حالیکه دولت به جای این که ارز را گران کند، باید از فعالیتهای سفتهبازانه در همه عرصههای اقتصاد از جمله، سهام، مسکن، خودرو، طلا، ارز، سکه و… مالیات بگیرد، تا اینطور بازارها متلاطم نشود؛ تا موقعی که این نگاه تغییر پیدا نکند، اوضاع درست نخواهد شد.»
«ولاکن، اقتصاد مال خر است!»