دیپلماسی اقتصادی نظام در سال «جهش تولید»: ۷۰۰۰ تُن هندوانه صادراتی برگشت خورد!

بیش از هفت هزار تن هندوانه صادراتی ایران به کشور برگشت خورده است. علت این اتفاق افزایش ناگهانی تعرفه واردات هندوانه در ترکیه عنوان شده است. شش واگن به ایران بازگشته و قرار است درباره اینکه بقیه بار هندوانه به ایران بازگشته یا نابود شود تصمیم‌گیری شود.

کشاورزان در ایران همواره از نبود الگوی کشت و عدم حمایت دولت از محصولات کشاورزی خبر می‌دهند. نبود الگوی کشت و عدم سنجش نیاز داخلی و پتانسیل صادراتی بارها موجب شده محصولات کشاورزی مازاد نیاز داخل باشد روی دست آنها باد کند. این در حالیست که سیاست‌های ناکارآمد صادراتی نیز سهم ایران از بازارهای جهانی و منطقه را کاهش داده و دولت حتی قادر به مدیریت صادرات محصولات مازاد کشاورزی نیست.

چند هفته پس از آنکه صیفی‌کاران در استان‌های کرمان، خوزستان و آذربایجان از نبود مشتری برای محصولات خود خبر داده و بخشی از محصولات خود را دور ریختند یا در مزارع رها کردند، خبر برگشت خوردن ۷۰۰۰ تُن هندوانه صادراتی به ترکیه، شوک دیگری برای بخش کشاورزی ایران بود.

ضا نورانی رئیس اتحادیه ملی محصولات کشاورزی ارزش هندوانه صادراتی به ترکیه را یک میلیون و ۷۵۰ هزار دلار اعلام کرده و گفته است که دیپلماسی اقتصادی ایران همواره به نفع واردات بوده است: «بارها گفته شد که تجارت یک جاده دو طرفه است و واردات باید در مقابل توسعه صادرات برنامه ریزی گردد، متاسفانه پروتکل‌های اقتصادی ما یکسویه بوده و به نفع طرف مقابل می‌باشد به طور مثال تعرفه گمرکی واردات کالاهای هندی در ایران پایین و تعرفه صادراتی ما به هند بسیار بالاست و  همین امر برای کشورهای روسیه، کره جنوبی، چین و … هم صادق است. چنانکه تصمیمات خلق الساعه عراق، پاکستان ، ترکیه و … برای صادرات ما همیشه مشکل ساز بوده است.»

روح‌اله لطیفی سخنگوی گمرک ایران در این‌باره گفته است: «نخستین محموله از هندوانه صادراتی ایران که پیش از این به ترکیه صادر شده بود به دلیل حل نشدن مشکل افزایش ناگهانی تعرفه واردات در ترکیه مجبور به برگشت به کشور شد».

لطیفی افزود: «با افزایش ناگهانی تعرفه واردات هندوانه در ترکیه، بیش از هفت هزار تن هندوانه صادراتی ایران در این کشور بلاتکلیف ماند و قیمت تمام شده این محصول برای فروش در بازار ترکیه بیش از قیمت خرید شد؛ تعرفه واردات هندوانه در ترکیه که تا پنجشنبه گذشته برای هر تن ۱۰۰ دلار محاسبه می‌شد به ناگاه و بدون اطلاع قبلی به تجار به ۳۰۰ دلار رسید. با این اقدام ترکیه، تعرفه واردات این کالا از قیمت یک کیلو هندوانه فراتر رفت و صاحبان کالا را سردرگم کرد، تا جایی که نه امکان فروش داشتند و نه امکان مرجوع کردن کالا، بر همین اساس، صادرکنندگان هندوانه به ترکیه، مجبور به مکاتبه با اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکیه شدند و این اتاق نیز به مسئولین تجارت نامه‌هایی ارسال کرد تا شاید مقامات ترکیه را قانع کنند تا این میزان هندوانه با تعرفه هفته گذشته محاسبه شود، ظاهرا با برگشت این ۶ واگن، گشایشی برای حل این مشکل از سوی ترکیه اتفاق نیفتاد».

در همین حال خبرگزاری ایلنا خبر داده که گمرک شهر «وان» ترکیه با اخذ امضا از صاحبین هندوانه‌های صادراتی ایران، مالکیت هندوانه‌ها را در اختیار می‌گیرد تا درباره آن تصمیم‌گیری کند.

خبرگزاری «ایلنا» تأکید کرده که «در این تعهدنامه در پایین شماره واگن‌ها، وزن بارهندوانه توسط صادرکننده ایرانی برای امحاء یا هر تصمیم دیگری به گمرک ترکیه داده می‌شود و حق هرگونه اعتراضی نیز از طرف ایرانی در خصوص هندوانه‌هایشان سلب می‌شود. در ضمن تعهد می‌شود تا هر گونه هزینه که دولت برای امحاء و نابودی این محموله‌ها طلب می‌کند نیز توسط تجار پرداخت شود.»

با این همه مهرداد سعادت رئیس اتاق مشترک ایران و ترکیه خبر داده که تعرفه واردات ترکیه افزایش نیافته است بلکه تعرفه واردات ۳۰۰ دلار است که در چند ماه سال تخفیفات وارداتی از سوی این کشور در نظر گرفته می‌شود: «در مورد بحث صادرات با کشور ترکیه یک قرارداد تجارت ترجیحی وجود دارد و در این قرارداد بندی با عنوان تخفیف چهار ماهه از ۱۵ دسامبر سال قبل تا ۱۵ آوریل سال بعد در هر سال است. به معنای دیگر در این مدت چهار ماهه کشور ترکیه در مورد واردات هندوانه از ایران تخفیف ویژه‌ای قائل شده‌ است.»

مهرداد سعادت افزوده که در این مدت چهار ماهه به دلیل عدم فصل برداشت هندوانه در ترکیه و تنظیم بازار تخفیف ۲۰۰ دلاری برای ایران قائل شده تا این محصول با تعرفه ۱۰۰ دلاری وارد کشور ترکیه شود.

https://kayhan.london/1399/02/27/%d8%aa%db%8c%d8%b4%d9%87-%d8%af%d9%88%d9%84%d8%aa-%d8%a8%d8%b1-%d8%b1%db%8c%d8%b4%d9%87-%d9%85%d8%ad%d8%b5%d9%88%d9%84%d8%a7%d8%aa-%d8%b5%db%8c%d9%81%db%8c%e2%80%8c%da%a9%d8%a7%d8%b1%d8%a7%d9%86

همانطور که مهرداد سعادت توضیح داده، این روزها فصل برداشت محصول هندوانه در ترکیه است. همزمان با مشکلی که برای صادرات ۷۰۰۰ تُن هندوانه به ترکیه ایجاد شده، خبر صادرات ۴۰۰۰ تُن هندوانه به اروپا از سوی ترکیه نیز منتشر شد.

براساس آمار اتحادیه صادرکنندگان مدیترانه غربی ترکیه، در بازه زمانی ۴ روزه به کشورهای اروپایی ۴۰۰۰ تن هندوانه صادر شده و یک میلیون و ۷۰۰ هزار دلار برای کشور درآمدزایی داشته است. ترکیه در دوره مشابه سال ۲۰۱۹ حدود ۱۰۰۰ تن هندوانه به مبلغ ۴۸۰ هزار و ۳۲۰ دلار صادر کرده است.

عبدالله بولوت، صاحب یکی از شرکت‌های پیشگام در زمینه صادرات سبزیجات و میوه‌های تازه در ترکیه در گفت‌وگو با خبرنگار آناتولی گفته است: «فصل تولید و صادرات هندوانه در ترکیه بسیار خوب شروع شده» و «همه‌گیری کروناویروس و تولید محصولات با کیفیات بالا باعث شد تجارت بین‌المللی به نفع ما باشد. صادرکنندگان سبزیجات و میوه‌های از این وضعیت جدید بسیار خوشحال هستند.»

این روند نشان می‌دهد هیچ نظارت و برنامه‌ی حمایتی از سوی دولت روحانی برای کشت محصولات کشاورزی و تعیین بهترین بازار صادراتی آنها وجود ندارد.