همزمان با آغاز مقدمات اجرای طرح اخذ مالیات از خانه‌های خالی، مسیر دور زدن سامانه ملی املاک و اسکان نیز از سوی دلالان هموار شده تا مالکان بتوانند از پرداخت مالیات فرار کنند.
مالیات ستانی از خانه‌های خالی در جریان بررسی لایحه بودجه سال ۹۹ برای اجرا به تصویب رسید و هفته گذشته خبر اجرای این قانون از ابتدای تیرماه سال جاری منتشر شد.
قانون مالیات ستانی از خانه‌های خالی از سکنه در تیرماه سال ۱۳۹۴ به تصویب رسیده بود و پیش نیاز اجرای آن راه اندازی یک سامانه بود. با این وجود حدود ۶۰ طول کشید تا دولت روحانی این قانون را اجرایی کند.
محمد اسلامی وزیر راه و شهرسازی در حالی اواخر بهمن ماه سال گذشته خبر از راه‌اندازی «سامانه املاک و اسکان» برای اخذ مالیات از خانه‌های خالی داد که محمود محمودزاده معاون وی طی مصاحبه‌ای در ۲۵ فروردین ماه سال جاری اظهار کرد: امیدواریم تا پایان خرداد امسال، اطلاعات سامانه ملی املاک و اسکان تکمیل و برای استفاده تحویل سازمان امور مالیاتی می‌شود.
وزیر راه و شهرسازی یک بار دیگر و در ۲۱ خرداد ماه سال جاری در گفتگو با بخش خبری ساعت ۲۱ شبکه یک سیما به بحث دریافت مالیات از خانه‌های خالی اشاره کرد و گفت: راه اندازی سامانه املاک طبق قانون از سوی وزارت راه وشهرسازی انجام شده و در اختیار سازمان امور مالیاتی قرار گرفته و این سازمان باید نسبت به اخذ مالیات اقدام کند.
پس از گذشت شصت ماه از مهلت شش ماهه مجلس به دولت به منظور راه‌اندازی سامانه املاک و اسکان، چهارشنبه ۲۱ خرداد ماه سال جاری، هیأت وزیران در راستای ایجاد سامانه ملی املاک و اسکان کشور، سازمان امور مالیاتی کشور را موظف کرد، اطلاعات مورد نیاز برای ایجاد سامانه مذکور را با رعایت طبقه‌بندی مربوط از اطلاعات موجود در پایگاه اطلاعات هویتی، عملکردی و دارایی مؤدیان مالیاتی در اختیار وزارت راه و شهرسازی قرار دهد.
محمود علیزاده معاون حقوقی و فنی سازمان امور مالیاتی درباره جزییات این قانون گفته که «به موجب قانون مالیات‌های مستقیم، مالیات خانه‌های خالی معادل ۲۰ درصد مالیات بر اجاره است و به خانه‌های با متراژ ۱۵۰ متر به بالا تعلق می‌گیرد.»
با این همه هادی خانی معاون سازمان امور مالیاتی ۲۵ خرداد ماه سال جاری در گفتگو با رادیو اقتصاد گفت که «این سامانه همچنان در دسترس نظام مالیاتی نیست و هرچه سریعتر این سامانه باید در اختیار نظام مالیاتی قرار گیرند تا متناسب با اطلاعات هویتی ملک و مالک مطالبه مالیات و برگه تشخیص از سوی سازمان صادر شود.»
خانی ادامه داد که «آمادگی وصول مالیات از خانه‌های خالی از سمت سازمان مالیاتی بصورت کامل وجود دارد و مبالغ مالیات خانه‌های خالی هم به صراحت در قانون بیان شده است. از این روی، پیچیدگی خاصی از سمت نظام مالیاتی برای مطالبه مالیات و صدور برگه تشخیص وجود ندارد. اما سامانه ملی املاک و اسکان کشور هنوز به سازمان امور مالیاتی تحویل نشده است.»
هر چند هنوز تکلیف این موضوع که بالاخره این سامانه به سازمان امور مالیاتی تحویل داده شده یا خیر، عده‌ای دست به کار شده‌اند تا صاحبان خانه‌های خالی را از دام سامانه ملی املاک و اسکان برهانند و به نوعی موجب فرار مالیاتی آنها شوند.
در همین رابطه علی شریعتی عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران طی توئیتی با هشتگ «سلطان کد» نوشته است: «فردی تماس گرفت، اعلان نمود ملک خالی اگر دارید قرارداد اجاره با کد رهگیری و کد ملی معتبر مستاجر، تخصص ایشان است! فی توافقی!»
فردی تماس گرفت ،اعلان نمود ملک خالی اگردارید قرارداد اجاره با کد رهگیری وکدملی معتبر مستاجر ،تخصص ایشان است !فی توافقی!#سلطان_کد
— Ali Shariati (@shahrooz_khan) June 16, 2020
در شرایطی که دولت به شدت به درآمد‌های مالیاتی جهت پوشش هزینه‌های خود نیازمند است، نهاد‌های مربوطه باید حداکثر تلاش خود را برای جلوگیری از فرار‌های مالیاتی به کار ببندند. فرار‌های مالیاتی که امیدعلی پارسا رئیس سازمان امور مالیاتی کشور به تازگی طی مصاحبه‌ای میزان آن را ۳۰ تا ۴۰ هزار میلیارد تومان عنوان کرده است.
برخی کارشناسان معتقدند رقم ۲۰ درصد برای دریافت مالیات شاید چندان اثرگذار نباشد و این قانون باید خانه با متراژ کمتر از ۱۵۰ متر را هم شامل شود، زیرا روند معاملات در بازار نشان از تقاضا برای خرید یا اجاره خانه‌های کوچک داشته و اخذ مالیات از خانه‌های خالی با هر متراژی ضرورت دارد.
