بدرالزمان قریب نویسنده، پژوهشگر، ایرانشناس، زبان‌شناس، سُغدیپژوه، ادیب، شاعر، مترجم و استاد دانشگاه صبح امروز هفتم امردادماه در سن ۹۱ سالگی درگذشت.
بدرالزمان قریب نویسنده، پژوهشگر، ایرانشناس، زبان‌شناس، سُغدیپژوه، ادیب، شاعر، مترجم و استاد دانشگاه ر صبح امروز سه‌شنبه ۷امردادماه در سن ۹۱ سالگی درگذشت. کتاب دوجلدی «فرهنگ سُغدی» به سه زبان (سغدی، فارسی، انگلیسی) شاخصترین اثر وی به‌شمار می‌رود که ۲۰ سال وقت صرف تألیف آن کرد.
این کتاب حاوی واژگان و لغات و ترکیبات سغدی استخراج شده از متون بودایی، مانوی و مسیحی است و بسیاری از متون کهن ایرانی با بهره‌گیری از این فرهنگ، تصحیح و خوانده شده‌‌اند.
کتاب «زبان‌های خاموش» اثر یوهانس فریدریش که بدرالزمان قریب با همکاری یدالله ثمره آن را ترجمه کرده است، از دیگر آثار مهم وی به شمار می‌رود.
این چهره‌ی شاخص فرهنگی در حوزه مطالعات زبان‌های کهن ایرانی به ویژه سغدی، در تصحیح و قرائت متون کهن و آثار ادبی، فرهنگی و تاریخی ایرانزمین بسیار اثرگذار و راهگشای کار پژوهشگران و محققان این فن در واژهگزینی و واژهیابی بوده است.
بدرالزمان قریب، زاده ۱۳۰۸ در تهران بود. پدربزرگ وی محمدحسین شمسالعلما قریب ادیبی دانشمند و شاعر بود و کتابهایی در حوزه معانی دارد نظیر «ابدع البدایع». مادر بدرالزمان، معصومه (ضیاءالملوک) نام داشت و دارای معلومات قدیمه و آشنا به زبان فرانسوی و عربی بود.
ضیاءالدین قریب پدر بدرالزمان قریب، شخصیتی فرهنگی- سیاسی شناخته می‌شد که با وجود علاقمندی به ادبیات به‌ویژه شاهنامه، تمام عمر را در وزارت خارجه صرف کرد. پدرش عضو شورای عالی سیاسی و مدیرکل سابق وزارت امور خارجه و از لیسانسیه‌های مدرسه علوم سیاسی تهران بود. وی همواره فرزندانش را به خواندن شاهنامه و مثنوی تشویق میکرد.
عبدالعظیم قریب گَرَکانی ادیب معاصر ایرانی و بنیانگذار دستور زبان فارسی نوین، عبدالکریم قریب پدر علم زمین‌شناسی ایران و دکتر محمد قریب بنیانگذار علم نوین پزشکی کودکان در ایران از خویشاوندان پدری بدرالزمان بودند. داشتند.
بدرالزمان قریب لیسانس و دکترای خود را در رشته ادبیات از دانشگاه تهران زیر نظر استادانی چون محمد معین، احسان یارشاطر، پرویز ناتل خانلری و ابراهیم پورداود گرفت.
وی به دلیل علاقه‌اش به زبان‌های پهلوی و اوستایی و برای شناخت ریشه فرهنگ‌های ایرانی با گرفتن بورس از دانشگاه پنسیلوانیا راهی آمریکا شد و در آنجا به پیشنهاد مارک دِرسدِن استاد ایران‌شناسی که «خُتَنی‌شناس» بود، وارد دنیای پر رمز و راز زبان سغدی شد. این هر دو زبان، در شمار زبان‌های ایرانی میانه‌ی شرقی است.
قریب پس از گرفتن مدرک دکترا از آمریکا، در سال ۱۳۴۴ به ایران بازگشت و در دانشگاه پهلوی شیراز مشغول تدریس شد. در همین هنگام کتیبه‌ی کشف‌شده‌ی خشایارشاه را بررسی و مطالعه می‌کند و به این نتیجه میرسد که قطعه یافت‌شده شبیه کتیبه‌ی نقش رستم در آرامگاه داریوش و متعلق به خشایارشاه است.
او نزدیک به سی سال در دانشگاه تهران تدریس کرد و یافته‌هایش را در اختیار شاگردانی قرار داد که بسیاری از آنان نظیر زهره زرشناس اکنون در زمره استادان برجسته در حوزه‌ی زبانشناسی به شمار می‌روند.
برخی از آثار دکتر بدرالزمان قریب عبارت‌اند از: تحلیل ساختاری فعل در زبان سُغدی؛ زبان‌های خاموش، یوهان فریدریش (ترجمه، با همکاری یداللّٰه ثمره)؛ وسنتره جاتکه، داستان تولد بودا به روایت سُغدی؛ فرهنگ سُغدی (سُغدی ـ فارسی ـ انگلیسی)؛ تاریخچه گویش‌شناسی در ایران؛ مطالعات سُغدی؛ پژوهش‌های ایرانی باستان و میانه.
از وی همچنین مقالات بسیاری برجای مانده است: «کتیبه جدید خشایارشا» (۱۳۴۶)، «کتیبه تازه یافته‌ی خط میخی منسوب به خشایارشا» (۱۳۴۷)، «کتیبه‌ای به خط پهلوی در چین»، «رستم در روایات سغدی»(۱۳۵۷)، «طلسم باران از یک متن سغدی»(۱۳۵۵)، ترجمه «زبان‌های خاموش» نوشته یوهانس فریدریش(۱۳۸۶)، «ماهیار نوابی و سنگ نبشته بغستان (بیستون)».
دکتر بدرالزمان قریب همچنین در بسیاری از کنگره‌های بین‌المللی زبانشناسی در کشورهای دیگر از جمله کانادا، انگلستان، آلمان، مجارستان، فرانسه و ایتالیا شرکت داشت.
