گزارشی از همایش مجازی «همبستگی جمهوریخواهان ایران»

ششمین همایش «همبستگی جمهوریخواهان ایران» چندی پیش به صورت مجازی با سرود «ای ایران» آغاز شد و پس از آن کلیپی درباره حرکت‌های اعتراضی صد ساله اخیر در ایران و در برگیرنده‌ی سخنان چند تن از هموندان این سازمان پخش شد. آنها تاکید کردند که نظام سیاسی آینده ایران باید حداقل‌های مسکن، بهداشت، آموزش و تغذیه در چارچوب کلی رفاه اجتماعی را تامین نماید و نظام جمهوری سکولار و دموکرات ظرفیت کافی برای ایجاد زمینه‌ی مشارکت عمومی‌جهت توسعه پایدار و پاسخگویی به نیازهای مردم به ویژه اقشار کم‌‌درآمد را دارد.

سپس آقای امید نبوی از جانب «همبستگی جمهوریخواهان ایران» متنی درباره برگزاری این نشست مجازی ارائه داد که بخش‌هایی از آن در ادامه می‌آید.

«همایش امسال همبستگی جمهوریخواهان ایران در حالی برگزار می‌شود که از همایش سال گذشته رویدادهای کشور لزوم عدالت‌طلبی، آزادیخواهی و سکولاریسم را برای مردم و فعالان سیاسی و مدنی دو چندان کرده است. از این رو عنوان همایش امسال را جمهوری سکولاردموکرات برای رفاه و توسعه پایدار انتخاب کردیم.

در سال گذشته ما شاهد کشتار معترضان و شلیک موشک به هواپیمای مسافربری خطوط هوایی اوکراین برفراز تهران و کشته شدن ۱۷۵ مسافر، عدم پیشگیری موثر از شیوع کووید-۱۹ با برقرار ماندن پروازهای شرکت ماهان از چین- از کانون‌های اصلی شیوع ویروس کرونا، برگزاری مراسم انقلاب ۵۷، برگزاری انتخابات فرمایشی مجلس و عدم جلوگیری فعال از مراسم مذهبی علیرغم هشدار کارشناسان بهداشتی و شیوع گسترده بیماری به دنبال آن و به خطر افتادن جان میلیون‌ها هموطن و کادر درمانی، صدور حکم اعدام برای سه نفر از معترضان آبان ۹۸ که با مخالفت شخصیت‌های بین‌المللی روبرو شد و متاسفانه، اعدام مصطفی صالحی از معترضان سال ۹۶ در اصفهان و نوید افکاری از معترضان سال ۹۷ در شیراز در یک ماه گذشته، ناتوانی دولت در کنترل قیمت ارز وسقوط ارزش پول ملی در برابر دلار معادل ۲۵۰درصد و ایجاد مشکلات اقتصدای از جمله نابسامانی بورس و ترک فروش اوراق قرصه… مشکلات و مصائب مملکت آنقدر بالاست که بازگویی آنها در مخّیله هیچ آزاده‌ای نمی‌گنجد و بیشتر شبیه داستان‌های تخیلی است. ولی ملت ایران همچنان امیدوار به دستیابی به آینده‌ای بهتر و ابتدایی‌ترین حقوق انسانی خود است. در این مسیر وظیفه‌ی نیروهای سیاسی و فعالان مدنی داخل و خارج از کشور، تلاش برای گشودن قفل‌های گذار به فردایی بهتر خواهد بود. از این رو همبستگی جمهوریخواهان ایران به عنوان یک سازمان سیاسی، مهمترین دغدغه‌ی خود را تلاش برای رسیدن به نظامی‌ سکولار و دموکرات می‌داند چرا که معتقد است راه حل مشکلات عدیده‌ی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور گذار از حکومت ایدئولوژیک به حکومت سکولار و دموکرات برخاسته از آرای مردم ایران است و مادامی که سلطه‌ی دین از تمامی ‌ارکان تصمیم‌گیری و مدیریت کشور زدوده نشود و گذار به دموکراسی به موفقیت نرسد، یافتن راه حل عملی غیرممکن خواهد بود.»

آنگاه پیام تصویری خانم شیرین عبادی پخش شد. وی تاکید کرد که تجربه‌ی بیش از بیست سال ثابت می‌کند که با این قانون اساسی فعلی حکومتی امکان هیچگونه اصلاحات وجود ندارد. اصلاحات تنها باید به معنای تغییرات بنیادین در قانون اساسی و رسیدن به یک حکومت سکولار و دموکرات باشد تا حکومت نتواند از اعتقادات مذهبی مردم سوء استفاده کند.

خانم شیرین عبادی ادامه داد: «هرچند این کار دشواری است ولی قابل انجام دادن است. این با اتحاد ما ایرانیان داخل و خارج کشور صورت می‌گیرد. ولی متاسفانه شاهد هستیم که اختلافات بیش از وجوه اشتراک بین ماست.»

خانم عبادی تاکید کرد که باید این اختلافات را کنار گذاشت زیرا رمز پیرزوی مردم در اتحاد است. «مشکل پراکندگی ما ریشه فرهنگی و ریشه در تکروی و شدیداً رقابتی بودن ایرانیان دارد که این بر می‌گردد به سیستم آموزشی ما که تنها روی کار فردی استوار است و همکاری و کار گروهی را تشویق نمی‌کند و یاد نمی‌دهد.»

پیام کوتاه نوام چامسکی پس از سخنان شیرین عبادی خوانده شد. در این پیام ابتدا به وضعیت اسفناک اقتصادی ایران و رنج و مشقت مردم اشاره شده بود که آنهم به واسطه‌ی فشارهای آمریکا، برخلاف خواست بسیاری از کشورهای دیگر، به تشدید این وضعیت منجر شده است. همین امر مبارزه‌ی مردم ایران را برای دست یافتن حقوق اجتماعی و سیاسی خود با مشکلات و موانع بیشتری روبرو کرده است. چامسکی تاکید کرد که مردم ایران باید بتوانند بار دیگر نقش سازنده‌ی خود را در جهان با برخورداری از فرهنگ غنی و تاریخ طولانی خود از سر گیرند و برای این امر حیاتی است که بر سیستم سرکوب و استبداد داخلی غلبه کنند.

سخنرانی رضا علوی از هموندان این سازمان در مورد راه طی شده و راهی که باید در آینده طی شود بود. او منشاء سازمان «هجا» را به احیای جنب و جوش سیاسی و ضرورت سازمانیابی مجدد در حدود بیست سال پیش ذکر کرد. بطور مشخص پس از رکود چندین ساله- به واسطه سرکوب شدید در دهه‌های ۶۰ و ۷۰ خورشیدی- ابتدا «اتحاد جمهوریخواهان ایران» در سال‌های ۲۰۰۰ و ۲۰۰۱ در خارج کشور شکل گرفت که اکثریت مطلق فعالین آن را نسل فعالین دهه ۴۰ و ۵۰ تشکیل می‌دادند.

رضا علوی ادامه داد ولی داستان همیشگی و تکراری آمدن و جمع شدن و تشکل‌یابی و سپس پراکنده شدن در میان ما ایرانیان در اینجا نیز اتفاق افتاد. از آن جمع اولیه حدود هزار نفری در اتحاد جمهوریخواهان امروز تنها چند ده نفر مانده‌اند. این در مورد سازمانی که بعدها «هجا» از دل آن از بیرون آمد نیز صادق است و عده‌ی قابل توجهی از همراهان اولیه ما دیگر در کنار ما نیستند. دلایل این امر را باید بطور عینی برسی کرد.

رضا علوی افزود که «هجا» از سال ۲۰۰۹ دوره‌های مختلف با اولویت‌ها و عناوین  متفاوت طی کرده است. امروز پس از طی مشکلات و درگیری‌ها، خوشبختانه این سازمان به جایی رسیده که تعداد قابل توجهی از جوانان در صفوف ما حضور دارند که بخشی از آنان سابقه‌ی کار سیاسی و فعالیت مدنی در ایران دارند. به‌ واسطه‌ی جوانگرایی، جوانان بیشتری با تشکیل انجمن‌های محلی در کشورهای مختلف به «هجا» می‌پیوندند.

آنگاه آقای علوی دو نوع سیاست‌ورزی را از هم تفکیک کرد. یکی سیاست‌ورزی بر مبنای منافع ملی و دیگری از منظر ایدئولوژیک. او گفت که «هجا» توانسته در ده سال اخیر  سیاست‌ورزی نوع اول را پیش ببرد. به همین دلیل اکنون در صفوف این سازمان گرایش‌های مختلف سیاسی از سوسیال دموکرات، تا سوسیالیست، و ملی و ملی- مذهبی حضور دارند. این در تقابل با گذشته بیشتر ما فعالین سیاسی دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی است که حل مسائل کشور را در وهله دوم می‌دیدیم و فاقد دیدگاه‌هایی برای ساختن جامعه دموکراتیک بودیم.

در آخر رضا علوی تاکید کرد برای گذار از رژیم حاکم، «هجا» و سازمان‌های سیاسی دیگر باید  نخبگان را در صفوف خود داشته باشند و نیز این نخبگان با مردم به ‌هماهنگی برسند. ولی شاید مهمتر از آن، مردم باید به سازمان‌های سیاسی در مسیر رسیدن به یک توسعه‌ی پایدار اعتماد یابند.

پس از آن، کاظم علمداری جامعه‌شناس و عضو «همبستگی جمهوریخواهان ایران» در سخنرانی خود بر لزوم تفکیک بین توسعه و توسعه پایدار تاکید کرد. سخنران گفت که توسعه پایدار توسعه‌ای است که با پایبندی به پایداری و حفظ محیط زیست صورت گیرد. علمداری توجه حاضران را به این نکته جلب کرد که منظور از «پایداری»، پایداری توسعه نیست بلکه منظور پایداری محیط زیست و منابعی است که باید برای جامعه و نسل‌های آینده حفظ شوند.

آقای علمداری در بخشی دیگر از سخنان خود، راهبردهای توسعه را با سه گونه‌ی «جایگزین واردات»، «توسعه صادرات» و «مشارکت در توسعه‌ی جهانی» تشریح کرد. به زعم او دو راهبرد اول و دوم دیگر به گذشته تعلق دارند و تنها راهبرد سوم امروزه مورد توجه برنامه‌های توسعه است. سخنران تاکید کرد که جمهوری اسلامی هیچ کدام از راهبردهای توسعه را طی چهل سال حاکمیت خود به کار نبسته. او سپس با اشاره به تشدید بحران‌های زیست ‌محیطی تاکید کرد که توجه جهانی به مرور به سوی توسعه پایدار جلب شده که به وسیله‌ی آن محیط زیست هم حفظ می‌شود.

سخنران در پایان سه جزء اساسی توسعه پایدار را حفاظت از محیط زیست، رشد اقتصادی و برابری و عدالت اجتماعی دانست. از نظر او جمهوریخواهان می‌توانند با نقد و فراگیری و به کار بستن خلاقیت، گام‌های کارسازی جهت زمینه‌سازی برای توسعه پایدار در ایران آینده بردارند.

در ادامه این جلسه خانم دکتر میترا عالی عضو هیئت سیاسی اجرایی و دبیر کمیته زنان از اقدامات و برنامه‌های «هجا» گزارشی ارائه داد. او با اشاره به حوادث سال گذشته تاکید نمود که بحران‌های موجود در ایران برهه‌ای نبوده و نشانه‌ای از بحران‌های سیستماتیک هستند. او افزود مادامی که  نهاد ولایت‌فقیه و سپاه پاسداران، دو نهاد خرابکار و اعمال کننده سرکوب، اختناق و فساد در جای خود استوار باشند، ملت ایران، به آزادی، امنیت و سعادت نخواهد رسید.

پس از میترا عالی پیام تصویری آقای رضا خندان فعال مدنی و همسر خانم نسرین ستوده پخش شد. او گفت وقتی صحبت از دفاع از حقوق شهروندی یا حقوق زندانیان سیاسی می‌شود بیشتر بر موضوع رهبری جریان‌های سیاسی و سازماندهی سیاسی و دفاع از حقوق‌ شهروندی متمرکز می‌شوند و تمام تلاش‌ها حول و حوش چگونگی انتخاب رهبری سیاسی است. آقای خندان افزود صرف نظر از اینکه در راس قدرت چه کسی باشد یا چه کسی رهبری یک جریان گذار یا جریان ملی را بر عهده گیرد، مهمترین کار باید تقویت نیروهای مدنی در جامعه باشد. فراموش نکنیم که انسان بالقوه قابلیت تبدیل به یک مستبد و دیکتاتور را دارد. اما چیزی که شالوده و ساختار جامعه را حفظ می‌کند دافع از دموکراسی و آزادی و حضور شخصیت‌ها و نهادهای قدرتمندی است که بتوانند در مقابل قدرت حاکم دوام بیاورند و به مقابله با آن برخیزند. چیزی که ما الان در ایران سخت به آن احتیاج داریم.

سخنران در جایی دیگر گفت ما در سازماندهی نیروهای مدنی موفق نبوده‌ایم.  بسیار حیاتی است که ما نیروهایی را در جامعه تقویت کنیم که بیش از آنکه به دنبال رهبری جریان‌های سیاسی و کسب قدرت سیاسی باشند، در پی تقویت نیروهای مدنی باشند تا توان ایستادن در برابر هر استبدادی را به دست آورند. او افزود که درنامه‌ای به همسرش در زندان از او خواسته بودند که به خصوصیات یک رهبر و آنهم رهبری فرهمند نزدیک شود ولی او پاسخ داده بود که علاقه و زمینه کارش وکالت و دفاع از حقوق بشر است. او گفته بود «کار در زمینه حقوقی برای من در مقایسه با کار سیاسی مثل حرکت به سمت دریا و برکه است. من اما دریا را رها نمی‌کنم که به سمت برکه بروم!»

دربخش دوم همایش میزگردی مجازی با گردانندگی خانم مهدیه گلرو و با حضور چهار فعال سیاسی، خانم فرزانه عظیمی‌ و آقایان علی افشاری، شیدان وثیق و حسن یوسفی‌ اشکوری برگزارشد. عنوان این میزگرد «جمهوری سکولار/لائیک، چرا و چگونه» بود.

بنا به اعتقاد خانم فرزانه عظیمی، فعال سیاسی و عضو «حزب چپ ایران» جمهوریخواهی حلقه اصلی اتحاد برای گذر از جمهوری اسلامی است. به زعم او جنبش ‌جمهوریخواهی یک جنبش گسترده اجتماعی است که از مرزهای طبقاتی و باورهای مذهبی یا غیرمذهبی و جنسیتی فراتر می‌رود به همین دلیل توان گره زدن  گروه‌های مختلف اجتماعی را دارد.

او جنبش جمهوریخواهی را ادامه جنبش مشروطیت و جنبش بهمن ۱۳۵۷ و درس‌آموزی از آن شکست‌ها دانست. به گفته‌ی او خواست‌هایی که در این جنبش‌ها وجود داشت و تحقق پیدا نکرد تجسم‌اش امروز در جمهوری‌خواهی است!

در ادامه این میزگرد، آقای شیدان وثیق، نویسنده و فعال سیاسی سخنانی ایراد کرد. بنا به اعتقاد او دموکراسی و آزادی سیاسی در یکصد سال گذشته در ایران هرگز وجود نداشته و امروز مسئله این است که این بنیادهای زندگی نوین بشر را در ایران بنا کنیم. وثیق با اشاره به قدرت و نفوذ تاریخی دین در سیاست و کشورداری تاکید کرد که  مسئله مهم امروز آن است که نقطه‌ی پایانی بر دخالت دین در سیاست و کشورداری نهاده شود. او طرح اجتماعی مورد نظرش را دموکراسی آزاد و لائیک توصیف نمود که نفی سلطه‌گرایی و سلطه‌پذیری است و بر اساس سه اصل جمهوری و دموکراسی و لائیسیته ساخته می‌شود. سخنران شاخص‌های جمهوری را حکومت قانون، استقلال سه قوا و انتخابی بودن زمامداران و محدود بودن دوره‌ی زمامداری دانست. او حکومت‌هایی را که دارای نام جمهوری هستند ولی فاقد این شاخص‌ها هستند غیر از جمهوری توصیف کرد.

پس از شیدان وثیق، آقای یوسفی ‌اشکوری در ابتدا در پاسخ به ادعای حاکمان جمهوری اسلامی که نظام خود را نوعی جمهوری با محتوای اسلامی می‌دانند، گفت که حکومت مذهبی دو معیار عمومی ‌دارد: «یکی آنکه مشروعیت سیاسی خود را از خدا و دین می‌گیرد. دیگر آنکه باید ملتزم به اجرای تمام عیار شریعت فقهی باشد.» اشکوری آنگاه گفت که با توجه به این دو معیار، حکومت مذهبی، حکومت جمهوری نمی‌تواند باشد. او از جمله تعابیری مانند «مردم‌سالاری دینی» را بی‌معنا دانست. اشکوری تاکید کرد که با توجه به تجربه تاریخی، در قانون اساسی آینده اولاً هیچکس نباید حقی ویژه داشته باشد و از سوی دیگر حکومت در برابر همه ادیان و مذاهب و عقاید باید بی‌طرف باشد. او همچنین افزود که می‌توان درباره نام ساختار آینده ایران در آینده گفتگو کرد.

در ادامه میزگرد، علی افشاری از اعضای «همبستگی جمهوریخواهان ایران»، جمهوری سکولاردموکرات را هم نیاز زمانه و محصول درس‌آموزی از گذشته دانست. به اعتقاد او جمهوری، آخرین الگوی حکمرانی و گفتمان مسلط زمانه است هرچند دموکراسی تنها در الگوی جمهوری تحقق پیدا نمی‌کند ولی باید توجه کنیم که شکل دموکراسی در ارتباط با تحولات تاریخی هر کشور تعیین می‌شود.

افشاری گفت در کشورهایی که شکل سلطنت حفظ شده، در آنها تحولات و کشمکش‌های تاریخی موجب عقب‌نشینی سلطنت شده و از دل آن شکلی از حکومت مشروطه باقی مانده است. بنا به گفته او در ایران سلطنت تن به  عقب‌نشینی نداد و همین باعث انقلاب شد. سخنران افزود در تاریخ «ما در جایی سراغ نداریم که مردم بین حکومت سلطنت و جمهوری رفراندومی ‌برگزار کنند و سلطنت را انتخاب کنند.»

آقای افشاری در ادامه گفت که: «من از حق شرکت حامیان مشروطه پادشاهی در تعیین نظام سیاسی آینده ایران دفاع می‌کنم اما یادآوری می‌کنم که چنین چیزی تجربه نشده که پرونده نظام سلطنتی بسته شود و بعد از مدتی مردم به شکل پایداری به آن بازگردند. البته به شکل موقت بوده، اما پایدار نبوده است.»

به گفته افشاری نظام جمهوری، دارای ظرفیت‌های بازدارنده‌ی قویتری برای جلوگیری از بازگشت و بازسازی استبداد است. «جمهوری همچنین به دلیل اینکه برابری سیاسی برای همگان قائل است و هرگونه امتیاز طبقاتی، تباری، شأنی، موروثی، مذهبی و نژادی را رد می‌کند، فرصت مناسب‌تری برای مشارکت در کنشگری سیاسی و اجتماعی ایجاد می‌کند. رهبری در هر سه سطح کلان، میانی و میدانی به روی همگان باز است تا با ایجاد آمادگی و مهارت و کسب شایستگی آن را به دست آورند.»

این میزگرد در نهایت با طرح چند پرسش از شرکت‌کنندگان تمام شد و به این ترتیب بخش عمومی ‌همایش همبستگی جمهوریخواهان به پایان رسید.

در روز دوم که به صورت خصوصی بود، اعضای هیئت سیاسی و اجرایی جدید «همبستگی جمهوریخواهان ایران» انتخاب شدند.

https://kayhan.london/1399/07/03/%da%af%d8%b2%d8%a7%d8%b1%d8%b4%db%8c-%d8%a7%d8%b2-%d8%b3%db%8c%d8%b2%d8%af%d9%87%d9%85-%da%a9%d9%86%da%af%d8%b1%d9%87-%d8%ad%d8%b2%d8%a8-%d9%85%d8%b4%d8%b1%d9%88%d8%b7%d9%87-%d8%a7%db%8c%d8%b1%d8%a7

شماری از احزاب و سازمان‌های سیاسی مانند اتحاد جمهوریخواهان ایران، شوراى هماهنگى جنبش جمهوریخواهان دموکرات و لائیک ایران، هیئت سیاسی ـ اجرائی حزب چپ ایران (فدائیان خلق) و جبهه ملی ایران-اروپا، جداگانه پیام‌هایی به این همایش فرستاده بودند. ولی بر خلاف کنگره حزب مشروطه ایران ( لیبرال دموکرات) که همزمان با این همایش در جریان بود و شماری از نمایندگان افراد و سازمان‌های جمهوریخواه در آن شرکت داشتند، همایش «همبستگی جمهوریخواهان ایران» هیچ پیام ‌و شرکت‌کننده‌ای خارج از بخش معینی از جمهوریخواهان نداشت.