سه پزشک کاشف ویروس هپاتیت C برنده جایزه نوبل پزشکى ٢٠٢٠

جایزه پزشکى نوبل سال ٢٠٢٠ به خاطر کشف ویروس H.C.V  به سه پزشک محقق اهل آمریکا و انگلیس، ‌هاروى آلتر، چارلز رایس و مایکل‌ هاتن اهدا شد.

پیش از این ویروس‌هاى هپاتیت A و B  شناخته شده بودند اما علت بیشتر موارد انتقال هپاتیت از راه خون معلوم نبود و به همین دلیل کشف ویروس هپاتیت C انتقال بخشى از بیمارى هپاتیت مزمن D را روشن نموده و موجب فراهم ساختن امکان آزمایش‌هاى خون مورد نیاز براى تولید داروهاى جدید شده است که جان چند میلیون مبتلا به این ویروس را نجات داده است.

هپاتیت C نوعى عفونت ویروسى است که جدا از ایجاد التهاب کبدى مى‌تواند آسیب بسیار جدى به این عضو مهم بدن انسان برساند و حتى باعث ایجاد زخم و سرطان کبد شود.

دکتر ‌هاروى جیمز آلتر در ١٢ سپتامبر ١٩٣۵ در نیویورک در یک خانواده کلیمى به دنیا آمده، در دانشکده پزشکى راچستر و چند مرکز تحقیقاتى مختلف به تحقیق و مطالعه مشغول بوده است. وى در سال ١٩۶١ به انستیتو ملى سلامت پیوست و چندى نیز در دانشگاه جرج تاون به پژوهش ادامه داد.

دکتر مایکل‌ هاتون در سال ١٩۴٩ در بریتانیا  متولد شد. او در  سن ١٧ سالگى با الهام گرفتن از زندگى لویى پاستور به میکرب‌شناسى علاقمند شد. وى در سال ١٩٧٢ لیسانس خود را در علوم بیولوژیک از دانشگاه East Anglia  گرفت و سپس دکتراى خود را در دانشگاه کینگزکالج لندن در رشته بیوشیمى دریافت کرد. او از سال ١٩٧٧ تا کنون در مراکز تحقیقاتى ایالات متحده سرگرم پژوهش بوده است. او از سال ٢٠١٠ در دانشگاه آلبرتا مشغول به فعالیت شد و اکنون نیز رئیس بخش پژوهش‌هاى ویروس‌شناسى این دانشگاه است.

دکتر چارلز موئن رایس در ٢۵ اوت ١٩۵٢ در ساکرامونتو کالیفرنیا به دنیا آمد. او در سال ١٩٨١ از دانشگاه کالیفرنیا فارغ‌التحصیل شد. وى در سال ١٩٨۶ تیم پژوهشى خود را در دانشکده پزشکى دانشگاه واشنگتن تشکیل داد و از سال ٢٠٠١ تا کنون در دانشگاه راکفلر مشغول تحقیق و تدریس است.

شناسایی این ویروس از اولویت بالایی برخوردار بود. اگرچه دانشمندان همه روش‌های شکار ویروس را به کار گرفتند اما به دلیل فرار ویروس از ایزوله شدن، بررسی آن بیش از یک دهه زمان برد.

پروفسور هاتن تصمیم گرفت به ایزوله کردن توالی ژنتیک ویروس بپردازد. به همین دلیل به اتفاق همکارانش مجموعه‌ای شامل بخش‌هایى از DNA گردآوری کردند که از خون یک شامپانزه مبتلا به هپاتیت به دست آمده بود. بیشتر این نمونه‌ها از ژنوم شامپانزه به دست آمده بود اما نظر پژوهشگران این بود که ممکن است برخی از آنها به یک ویروس ناشناخته تعلق داشته باشند.

پژوهش‌های بیشتر، حضور یک ویروس جدید را نشان داد که هپاتیت C نام گرفت. حضور پادتن‌ها در خون بیماران مبتلا به هپاتیت مزمن، ویروس را به عنوان یک عامل گمشده تایید کرد. کشف این ویروس بخش گمشده و مهم معماى پژوهشی دانشمندان بود.

پرسشی که برای دانشمندان پیش آمد، این بود که آیا این ویروس جدید می‌تواند به تنهایی عامل هپاتیت باشد یا نه. آنها برای پاسخ به سوال خود باید به بررسی این موضوع می‌پرداختند که آیا ویروس می‌تواند تکثیر شود و عامل بیماری باشد. چارلز رایس و گروهش در پژوهش‌های خود به ناحیه‌ای در ژنوم ویروس هپاتیت C برخوردند که پیش از آن شناسایی نشده بود و به نظر می‌رسید که نقش مهمی در تکثیر ویروس دارد.

دکتر رایس تغییرات ژنتیک را در نمونه‌های ایزوله شده ویروس مشاهده کرد و این فرضیه را ارائه داد که ممکن است برخی از این تغییرات مانع تکثیر ویروس شوند. او با استفاده از مهندسی ژنتیک، گونه‌ای از آر.ان‌.ای ویروس هپاتیت C را تولید کرد که قسمت جدیدی از ژنوم ویروس را در بر داشت. هنگامی که پژوهشگران این آر.ان‌.ای را به کبد شامپانزه تزریق کردند، ویروس را در خون تشخیص دادند و تغییراتی مشابه آنچه در انسان‌های مبتلا به نوع مزمن این بیماری رخ می‌دهد را مشاهده کردند. این نتایج نشان داد که ویروس هپاتیت C به تنهایی می‌تواند عامل بیماری باشد.

جایزه نوبل پزشکى سال ٢٠١٩ به کریگ سامانزا و ویلیام کیلن از ایالات متحده و پیتر راتکلیف از بریتانیا تعلق گرفت.

تحقیقات این سه پزشک دانشمند در رابطه با نحوه درک سلول‌ها از میزان اکسیژن در دسترس و چگونگى سازگارى با آن دور مى‌زده است.

اهمیت جوایز نوبل پزشکى در سال ٢٠٢٠ در این است که موضوع تحقیقات پزشکى و تلاش دانشمندان در سراسر جهان براى کشف دلایل ناشناخته بروز بیمارى‌هاى گوناگون به ویژه در ایامى که ویروس کشنده کرونا در پنج قاره جهان همچنان قربانى مى‌گیرد، مى تواند بیش از سال‌هاى گذشته مورد توجه افکار عمومى باشد.

قرار است اسامى برندگان جوایز نوبل فیزیک و شیمى سال ٢٠٢٠ هم روزهاى سه‌شنبه و چهارشنبه آینده اعلام شود.

پنجشنبه و جمعه آینده نیز نوبت اعلام اسامى برندگان جوایز نوبل ادبیات و صلح خواهد بود. نام  برنده جایزه نوبل اقتصادى هم روز دوشنبه دوازده اکتبر اعلام خواهد شد.

چندى پیش رویترز گزارش داده بود که به دلیل شیوع ویروس کرونا براى نخستین بار در نیم قرن گذشته، مراسم نوبل که معمولا با حضور بیش از ١٠٠٠ میهمان در سوئد برگزار مى‌شد، انجام نخواهد گرفت. این مراسم در طول جنگ‌هاى اول و دوم جهانى و آخرین بار در سال ١٩۵٣ لغو شده بود.

به گفته لارس‌هایکنستن رئیس بنیاد نوبل، امکان جمع‌آورى تعداد زیادى میهمان در کنار یکدیگر از کشورهاى مختلف امکانپذیر نبوده  و مراسم دریافت جوایز برندگان در کشور خودشان انجام خواهد شد.

جایزه نوبل در سال ١٨٩۵ به وصیت آلفرد نوبل کارخانه‌دار و شیمیدان سوئدى بنیانگذارى شد و بر اساس خواست او هر سال پنج جایزه در رشته‌هاى ادبیات، پزشکى، فیزیک، شیمى و صلح به افرادى که بیشترین خدمات بشرى را انجام داده باشند اهدا مى‌گردد.