تیم سیاست خارجی جو بایدن بر سر «جسد گندیده برجام»؟! دیوید فریدمن: هیچ آدم عاقلی به توافق اتمی با رژیم ایران برنمی‌‌گردد

آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی ۱۳ ژانویه (۲۴ دی‌‌ماه) در گزارشی محرمانه با اشاره به آغاز غنی‌سازی اورانیوم ۲۰درصدی توسط جمهوری اسلامی و فعالیت روی «اورانیوم فلزی» هشدار داد که جمهوری اسلامی ایران یک گام مهم جدی به سمت ساختن سلاح اتمی برداشته است. اورانیوم فلزی ماده‌‌ای است که در ساخت کلاهک هسته‌‌ای استفاده می‌‌شود.

همزمان با آغاز غنی‌‌سازی ۲۰درصدی اورانیوم در سایت «فردو» قم، مؤسسه آمریکایی ‌علوم و امنیت بین‌المللی گزارش می‌‌دهد حفر تونل‌‌ در نواحی زیرزمینی تاسیسات اتمی «نظنز» در اصفهان سرعت گرفته و در واپسین روزهای حضور دونالد ترامپ در کاخ سفید، ارتش جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی چند رزمایش در آب‌‌های جنوبی و کویر مرکزی ایران برگزار کرده‌اند و در آن انواع موشک‌‌هایی از جمله بالستیک‌‌های میان‌بُرد و دوربُرد آزمایش شد. همچنین فرماندهان سپاه پاسداران تهدید کردند این آزمایش‌‌ها برای هدف قرار دادن ناوهای دشمن از فاصله‌‌ی ۱۸۰۰ کیلومتری است.

مجید تخت‌‌روانچی عضو ارشد تیم مذاکرات اتمی سال ۲۰۱۵ به خبرگزاری ایسنا می‌‌گوید «به محض اینکه جو بایدن تحریم را برداشت و‌ کارهای آنها خوب پیش رفت ما هم به سرعت شروع می‌‌کنیم و به تعهدات برجامی برمی‌‌گردیم!» اما نه‌تنها او و دیگر مقامات نظام مطمئن نیستند تصمیم بایدن چه خواهد بود بلکه کم نیستند تحلیلگرانی که معتقدند دولت جدید آمریکا اولویت‌های مهمتری از توافق هسته‌ای با جمهوری اسلامی دارد و در عین حال زمانی ممکن است تحریم‌ها کاهش یابند و برداشته شوند، که شرایط نه تنها آمریکا بلکه اروپا و همچنین متحدان منطقه‌ای آنها تأمین شده باشد و چنین روندی حتما به زمان نیاز دارد.

تخت‌‌روانچی اما در ادامه خیالپردازی‌های جمهوری اسلامی می‌‌گوید «باید واقع‌بین باشیم و ببینیم وقتی بایدن به کاخ سفید می‌آید آیا به حرف‌هایی که تا الان زده عمل خواهد کرد یا خیر!» او تأکید کرد «بعضی از رؤسای جمهور آمریکا را دیده‌ایم که در دوره انتخابات یک چیز می‌گویند اما وقتی به کاخ سفید می‌آیند یک جور دیگر عمل می‌کنند. باید دید بازگشت بایدن به برجام کی و چگونه خواهد بود.»

تخت‌روانچی همان حرف‌هایی را تکرار کرده است که پیشتر علی‌اکبر ولایتی مشاور علی خامنه‌‌ای گفته بود: «لغو تحریم‌‌ها بدون هیچ پیش‌شرطی قبل از مذاکره!»

به نظر می‌رسد مقامات جمهوری اسلامی خود را در جایگاهی می‌‌بینند که نه تنها پیش‌شرط قبول نمی‌‌کنند بلکه شرط هم می‌‌گذارند و آن اول از همه برداشته شدن تحریم‌‌هاست! همچنین زمامداران رژیم ایران اعلام کرده‌اند هیچ مذاکره‌‌ای را در مورد تهدیدات موشکی و منطقه‌‌ای و حمایت از شبه‌نظامیان نخواهند پذیرفت!

امیرعلی حاجی‌‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌‌گوید «توان موشکی قابل مذاکره نیست و غلط می‌کند کسی بخواهد در این زمین مذاکره کند. اجازه مذاکره درباره توان موشکی به هیچ مسئولی داده نمی‌شود و این خط قرمز است.»

اینها همه اما بخشی از تهدیدات جمهوری اسلامی است و مسئله گروگانگیری شهروندان دوتابعیتی و نفتکش‌‌ها و کشتی‌‌های خارجی در آبراهه‌‌های بین‌‌المللی و مین‌‌پاشی در مسیر کشتی‌‌ها با هدف باج‌خواهی از یکسو و نقض حقوق بشر همراه با سرکوب و زندانی کردن و اعدام مخالفان از سوی دیگر روشی است که جمهوری اسلامی هرگز از آن دست برنداشته است.

در این میان، بازگشت دولت جو بایدن به برجام آسان نیست و آغاز مذاکره و رسیدن به یک توافق و در نهایت معامله با رژیم ایران دشوارتر از آن است که به نظر می‌رسد. علاوه بر مشکلات داخلی که آمریکا اکنون با آن دست و پنجه نرم می‌‌کند و احتمالاً اولویت‌‌های اصلی دولت بایدن هستند وضعیت در منطقه نیز به شکل جدی تغییر کرده است. مجید تخت‌روانچی نیز به ایسنا می‌‌گوید «تیم فعلی بایدن و افراد تیم سیاست خارجی و امنیت ملی او افراد مؤثر از دوره اوباما هستند اما شرایط فعلی متفاوت از آن زمان است. از این رو نمی‌توان گفت همان سیاست خارجی را ادامه می‌دهد.»

در مقابل اما مخالفان داخلی برجام کار آن را تمام‌شده می‌‌دانند. جواد کریمی ‌قدوسی عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی می‌گوید «برجام مُرد و بوی گند آن مردم را آزرده کرده و این مجلس انقلابی با قانون انقلابی خود آن را دفن کرد» اما مسئله این است که اگر برجام «جسد گندیده» شده چرا خامنه‌ای برای خروج از آن اقدام نمی‌کند؟!

https://kayhan.london/1399/10/03/%DA%86%D8%B1%D8%A7-%D8%AC%D9%85%D9%87%D9%88%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D9%84%D8%A7%D9%85%DB%8C-%D9%82%D8%A7%D8%A8%D9%84-%D8%A7%D8%B9%D8%AA%D9%85%D8%A7%D8%AF-%D9%86%DB%8C%D8%B3%D8%AA%D8%9F-%D8%A8%D9%84

دیوید فریدمن سفیر ایالات متحده در اسرائیل در مصاحبه با روزنامه «اورشلیم پست» در مورد تصمیم جو بایدن برای مذاکره با جمهوری اسلامی گفته «هیچ آدم عاقلی به توافق اتمی با رژیم ایران برنمی‌‌گردد.»

در هفته‌‌های اخیر گفته شد جو بایدن تصمیم دارد آنتونی بلینکن و وندی شرمن را به عنوان وزیر و قائم‌مقام وزارت خارجه معرفی کند. پیش از این نیز جک سالیوان به عنوان مشاور امنیت ملی و جان کری وزیر خارجه دولت دوم اوباما به عنوان نماینده ویژه بایدن در مسائل اقلیمی منصوب شدند.

دیوید فریدمن که به نوشته اورشلیم پست از سمت خود استعفا داده می‌‌گوید اغلب آنهایی که بایدن برای کابینه خود انتخاب کرده همانهایی هستند که نقش اساسی در امضای توافق اتمی سال ۲۰۱۵ داشتند اما باید متوجه باشند که شرایط نسبت به زمانی که برجام امضا شد تفاوت زیادی کرده است.

نیکی هیلی نماینده پیشین آمریکا در سازمان ملل در توییتی می‌‌نویسد «بایدن باید از تحریم‌هایی که ما اعمال کردیم، به عنوان اهرم فشار استفاده کند. بازگشت سریع به توافق اتمی، رقصیدن به ساز ایران است و در بلندمدت بیشتر خطرناک‌ خواهد بود.»

Biden should use the sanctions we imposed as leverage when dealing with Iran. Jumping back into the deal would be playing right back into Iran’s hands and more dangerous in the long run.https://t.co/DzmbbgHmbK

— Nikki Haley (@NikkiHaley) January 18, 2021

روزنامه کیهان تهران اما تغییرات در دولت آمریکا را از زاویه امنیتی می‌بیند. این روزنامه ۲۹ دی‌‌ در سرمقاله‌اش با عنوان «گام‌های یک بازی» نوشته: تیمی که در آمریکا اکنون سر کار آمده طراح راهبرد «بازی طولانی» (Long Game) هستند که محور آن قالب‌ریزی برای نظمی نوین است تا بتوانند منافع و ارزش‌های آمریکایی را در جهان رقابتی آینده به بهترین شکل حفظ کند و «مهار ایران» بخشی از این بازی است که به هیچ وجه ماهیت نظامی نداشته و تنها به وسیله دیپلماسی از رهگذر مذاکرات با هدف محدودسازی ایران پیگیری می‌شد.

به نوشته کیهان تهران، در راهبرد «بازی طولانی» آمریکا باید با کمترین حضور در منطقه غرب آسیا بیشترین حفاظت از منافعش در این منطقه را به ‌عمل می‌آورد که رایزنی با برخی حکام مرتجع عرب منطقه برای اعمال تغییرات در نحوه حکمرانی، گشایش کنترل‌شده فضای سیاسی و به خدمت گرفتن نخبگان غربگرا برای «راه‌اندازی نهادهای دموکراتیک در چهارچوب نظام سیاسی» این کشورها با همین هدف انجام شد.

کیهان تهران نتیجه گرفته بایدن سیاست خارجی دولت اوباما را موفقیت‌آمیز ارزیابی کرده و مناصب مهم دولت خود در این حوزه را به گردانندگان اصلی سیاست خارجی اوباما واگذار کرده است.

در شهریور ۱۳۹۵ روزنامه کیهان تهران با استناد به گزارشی از اندیشکده «آمریکن اینترپرایز» در محاسبه‌ای اشتباه هشدار داده بود «برنامه پساتوافق اوباما براندازی است»! اما واقعیت این بود که باراک اوباما نیز مانند بیل کلینتون هدفش قدرت گرفتن به اصطلاح میانه‌‌روها (اصلاح‌طلبان) در ایران بود به این امید که با تقویت آنها پس از برجام، جمهوری اسلامی مثل یک رژیم عادی رفتار کرده و به جامعه بین‌‌المللی باز ‌‌گردد! اما میلیاردها دلار پولی که پس از توافق اتمی به جیب جمهوری اسلامی سرازیر شد سر از پروژه‌های اتمی و موشکی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و دامن زدن به جنگ سوریه و درگیری‌های فرقه‌ای در آورد و رژیم ایران با آن پول‌ها شبه‌نظامیان شیعه در منطقه را تقویت کرد. اکنون از سرمقاله کیهان تهران می‌‌شود برداشت کرد که رژیم ایران با مقایسه‌ی ضربات سنگینی که در چهار سال دولت ترامپ دریافت کرده به این باور رسیده که به راستی سیاستی که دولت اوباما در پیش گرفته بود نه تهدیدی از جنس براندازی بلکه اصلاحاتی در چارچوب نظام جمهوری اسلامی بود و اکنون دلخوش شده‌اند که دولت بایدن بعد از ترامپ نیز همان مسیر را طی کند. ناظران اما معتقدند شرایط با دوران اوباما تفاوت کرده است.

در هر حال، اکنون جو بایدن باید تصمیم بگیرد در مقابل رژیم ایران چه سیاستی می‌بایست در پیش بگیرد. برخی منابع می‌‌گویند مذاکرات مخفیانه بین تیم انتقالی او و نمایندگان جمهوری اسلامی مدتیست آغاز شده اما برای فهمیدن اینکه تا چه اندازه می‌‌شود روی جدی بود دولت بایدن و اروپایی‌‌ها برای روشن شدن تکلیف تهدیدات موشکی و اتمی و منطقه‌‌ای رژیم ایران حساب کرد باید منتظر ماند. نباید فراموش کرد که هم بایدن و هم مشاور امنیت ملی او جک سالیوان می‌گویند موشک‌‌ها بخشی از مذاکرات‌اند و محمدجواد ظریف می‌‌گوید: دولت آمریکا می‌بایست از «موانعی» عبور کند که «به نظر ما شدنی است. بایدن می‌تواند این کار را بکند»!