میل معامله با آیت‌‌الله‌‌ها در دولت بایدن آشکار است اما موانع عملی کم نیست

ترکیب تیم سیاست خارجی جو بایدن امیدواری‌‌ها و خوش‌بینی در تهران به مذاکره با آمریکا را بیشتر کرده و پیش از این نیز زمزمه‌‌هایی از آغاز گفتگوهای محرمانه شنیده شده بود که البته طبق معمول از سوی مقامات مسئول جمهوری اسلامی تکذیب شده است.

از سوی دیگر تهدیدات اتمی، موشکی و منطقه‌‌ای جمهوری اسلامی به سطحی رسیده که ثبات خاورمیانه و موازی با آن منافع کشورهای غربی و شرکای منطقه‌‌ای آنها را به شدت به خطر انداخته است. اینهمه در حالیست که بر اساس گزارش‌های مختلف، اسرائیل و روسیه در هماهنگی با دولت سوریه و همچنین آمریکا در پی بیرون راندن نیروهای جمهوری اسلامی از سوریه هستند تا این کشور دوباره در میان متحدین عرب پذیرفته شود و بازسازی خود را با کمک غرب از سر بگیرد.

https://kayhan.london/1399/11/06/%d9%be%d9%8f%d9%84%e2%80%8c%d9%87%d8%a7%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d8%ad%d8%a7%d9%84-%d8%b1%db%8c%d8%b2%d8%b4-%d8%ac%d9%85%d9%87%d9%88%d8%b1%db%8c-%d8%a7%d8%b3%d9%84%d8%a7%d9%85%db%8c-%d8%af%d8%b1-%d9%85

در شرایطی که جامعه بین‌‌المللی ‌‌اعتماد چندانی به رژیم ایران ندارد و مقامات در تهران به وضوح با افزایش غنی‌‌سازی اورانیوم و آزمایش‌‌های موشکی و گروگانگیری دوتابعیتی‌‌‌ها با هدف اخاذی و باج‌خواهیی مسیر تکراری قدیمی را طی می‌‌کنند بحث بر سر گزینه‌‌های بایدن برای تیم سیاست خارجی بالا گرفته است.

دولت بایدن برای بازگشت فوری به برجام زیر فشار قرار دارد. کاترین اشتون مسئول پیشین سیاست خارجی اتحادیه اروپا و از چهره‌های مؤثر در امضای توافق اتمی و چاک هیگل وزیر دفاع پیشین آمریکا در یادداشتی که «هیل» (پایگاه خبری کنگره) منتشر کرد خواستار بازگشت آمریکا به برجام بدون هیچگونه پیش‌‌شرط شدند! استدلال آنها این است که «جمهوری اسلامی بعد از چشیدن طعم ماندگاری با مقاومت در برابر اقدامات ترامپ، حالا نیز عقب‌نشینی نخواهد کرد و با دادن امتیازهای بیشتر در پرونده‌های موشکی و منطقه‌ای تسلیم فشارها نخواهد شد.»

تقریباً تمام چهره‌هایی که از این سیاست دفاع می‌کند پیش از این در دولت باراک اوباما مسئولیت داشتند و عضو تیم مذاکرات اتمی با جمهوری اسلامی بودند و در باج دادن به آیت‌‌الله‌‌ها سابقه‌‌ دارند. فشار جریان نسبتاً قویِ حامی برجام به دولت بایدن و حضور چهره‌‌هایی مثل جان کری وزیر خارجه دولت اوباما و وندی شرمن از مذاکره‌کنندگان پیشین و سرآمد آنها رابرت مالی در تیم سیاست خارجی رئیس جمهور جدید ایالات متحده برخی مقامات در تهران را به شدت ذوق‌زده کرده و چنان واکنش نشان می‌دهند که گویی تغییر دولت و افرادش نه در آمریکا بلکه در جمهوری اسلامی و برای آن روی داده است!

حسام‌‌الدین آشنا مشاور ارشد حسن روحانی و از چهره‌‌های امنیتی نظام می‌‌گوید «انتخاب احتمالی رابرت مالی حامل پیامی روشن در مورد یک رویکرد کارآمد برای حل سریع و موثر مناقشه است.»

روزنامه دولتی «ایران» این انتصاب‌‌ها و همینطور درخواست بایدن برای بررسی تأثیر تحریم‌ها بر مبارزه جهانی با کرونا را «نشانه‌های تغییر رویکرد آمریکا در قبال ایران» دانسته است.

حضور رابرت مالی در تیم بایدن نه تنها باعث نگرانی متحدین منطقه‌ای آمریکا در خاورمیانه شده بلکه انتقاد جدی شماری از سناتورها و نمایندگان مجلس در ایالات متحده را نیز به همراه داشته است.

تام کاتن سناتور ایالت آرکانزاس در توییتی نوشت «مالی پیشینه طولانی در همدلی با رژیم ایران و عناد با اسرائیل دارد. آیت‌الله‌ها به شانس خود ایمان می‌آورند. انتصاب یک تندرو مثل مالی نشان می‌دهد همه لفاظی‌های بایدن و تونی بلینکن [وزیر خارجه آمریکا] درباره اتحاد دروغ است.»

مت داس که ۱۳ آبان ۱۳۵۸ در سفارت آمریکا در تهران توسط «خط امامی»‌ها گروگان گرفته شد نیز در تأیید توییت تام کاتن نوشته است «اگر می‌خواهید بدانید راب مالی چقدر انتخاب خوبیست به منتقدینش نگاه کنید و اینکه چه کسانی از او حمایت می‌‌کنند.»

If you want to know how great @Rob_Malley is just look at who his critics are. https://t.co/uKtAE3PwZo

— Matt Duss (@mattduss) January 22, 2021

جو ویلسون عضو مجلس نمایندگان آمریکا در توییتی به استقبال مقامات و رسانه‌‌های رسمی جمهوری اسلامی از انتصاب مالی اشاره کرده و می‌‌نویسد: «راب مالی ارتباطات نزدیکی با همه افراد مشکل‌‌دار دارد؛ از مقامات جمهوری اسلامی و رژیم جنایتکار اسد تا تروریست‌های حماس. انتصاب مالی خانواده‌های آمریکایی و نزدیکترین هم‌پیمان ما اسرائیل را به خطر می‌اندازد.»

.@Rob_Malley has close ties to all the wrong people the Iranian regime, criminal Assad, and terrorist Hamas. Appointing Malley will put American families at risk and endanger our closest ally Israel. (2/2)

— Joe Wilson (@RepJoeWilson) January 22, 2021

مخالفان جمهوری اسلامی رابرت مالی را حامی سیاست‌‌های رژیم ایران می‌‌دانند و کارزاری به راه انداخته‌اند تا از بایدن بخواهند از انتصاب او صرف نظر کند.

اما تحلیلگران و ناظران مسائل ایران معتقدند با وجود انتصاب همه این افراد در دولت بایدن، بازگشت آمریکا به برجام اما کار ساده‌‌ای نیست. استدلال بعضی از آنها از جمله اختلافات درون رژیم بر سر مذاکره است. هرچند تصمیم نهایی را علی خامنه‌‌ای می‌‌گیرد اما اینکه دولت بایدن اعلام کرده که می‌بایست بر سر مسائل موشکی و منطقه‌‌ای و حتی حقوق بشر با رژیم ایران مذاکره کرد تهران را نگران کرده است.

سیدعلی آقازاده دافساری رئیس کمیته دفاعی مجلس و فرمانده پیشین سپاه گیلان به خبرگزاری مجلس «خانه ملت» می‌‌گوید «ادعای غربی‌ها و آمریکایی‌ها از زمان انعقاد برجام درباره برنامه‌های موشکی و ظرفیت‌های دفاعی ایران و بازرسی از این حوزه‌‌ها در مقاطع مختلف مطرح شد و غربی‌‌ها می‌خواهند موضوع موشکی را به ادامه توافق و مذاکرات برجامی گره بزنند.»

این نماینده می‌‌افزاید مسئله موشکی و منطقه‌‌ای بعد از پیروزی جو بایدن دوباره مطرح شده اما مشخص نگفته‌اند که موضوع موشکی ایران شرط اصلی بازگشت آمریکا به برجام است اما بطور ضمنی از سوی مقامات آمریکایی و اروپایی در حاشیه مسائل برجامی عنوان شده است.

آقازاده دافساری طرح این مسائل را «حرف اضافه‌» خوانده و تأکید کرده «همه مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران در این خصوص اتفاق نظر دارند، ظرفیت‌های دفاعی جمهوری اسلامی از جمله ظرفیت‌های موشکی موضوع قابل مذاکره نیست و ما به هیچ عنوان درباره این ظرفیت‌ها  که به عنوان ارزش‌‌های جامعه اسلامی و دستاوردهای ملی و به نوعی غیرت دینی نیروهای انقلابی است بحث و مذاکره نمی‌کنیم.»

امیرعلی حاجی‌زاده فرمانده نیروی هوافضای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیش از این گفته بود «توان موشکی قابل مذاکره نیست و غلط می‌کند کسی بخواهد در این زمین مذاکره کند. اجازه مذاکره درباره توان موشکی به هیچ مسئولی داده نمی‌شود و این خط قرمز است.»

درواقع آنچه رژیم ایران را امیدوار می‌کند، بیش از هر چیز، تفاوت راه و روش دولت بایدن در مهار جمهوری اسلامی و میل دولت او بدون «فشار حداکثری» برای معامله با آیت‌‌الله‌‌هاست. بایدن و اطرافیانش از یکسو از لزوم مقابله با تأمین مالی تروریسم توسط سپاه پاسداران انقلاب اسلامی می‌‌گویند اما همزمان خارج کردن حوثی‌‌های مورد حمایت جمهوری اسلامی از فهرست سازمان‌‌های تروریستی را نیز بررسی می‌‌کنند. همچنین زمزمه‌هایی نیز از افزایش صادرات نفت ایران در همین یکی دو هفته گذشته به گوش می‌‌رسد آنهم در شرایطی که هنوز تحریم‌‌ها از نظر قانونی به قوت خود باقی است!

آندسته از تحلیلگران که به دولت جو بایدن و تیم سیاست خارجی وی در ارتباط با خاورمیانه و مهار رژیم ایران بدبین‌ هستند می‌‌گویند او آمادگی باج دادن به رژیم ایران را دارد. اما مسئله اینجاست که هنوز گفتگوهای رسمی میان تهران و واشنگتن در چارچوب ۱+۵ آغاز نشده و هنوز نمی‌توان در مورد تصمیم یا محاسبات دولت بایدن در قبال رژیم ایران با تکیه بر فکت‌های عملی نظر داد.

آنتونی بلینکن گزینه بایدن برای وزارت خارجه در جلسه کمیته روابط خارجی سنا به تشریح برنامه‌‌هایش درباره مقابله با فعالیت‌‌های بدخیم رژیم ایران به ویژه تأمین مالی تروریسم و موشک‌‌های بالستیک و نقض حقوق بشر پرداخت و گفت با شرکا و متحدان آمریکا برای مهار اتمی و موشکی رژیم همکاری خواهد کرد.

جانت یلن گزینه پیشنهادی بایدن برای وزارت خزانه‌‌داری در جلسه کمیته مالی سنا گفته «جمهوری اسلامی ایران را بزرگترین حامی مالی تروریسم می‌‌داند و با پولشویی و تامین مالی گروه‌‌های شبه‌نظامی توسط ایران مقابله خواهد کرد.» هر دو این افراد که گزینه‌ی بایدن برای تصدی اداره‌ی دو وزارتخانه مهم هستند گفته‌‌اند به مقابله با نقض حقوق بشر توسط جمهوری اسلامی نیز خواهند پرداخت.

جک سالیوان مشاور امنیت ملی بایدن می‌گوید که در جریان مذاکرات احتمالی برای بازگشت آمریکا به برجام، برنامه موشک بالستیک ایران «باید بر روی میز باشد.»

جو بایدن نیز پیش از انتخابات در مصاحبه با سی‌‌ان‌‌ان گفته بود باید در همکاری با شرکا و متحدان آمریکا راه‌های «هوشمندانه‌تر» سختگیرانه‌ای علیه رژیم ایران در پیش گرفت. او پس از کشته شدن قاسم سلیمانی نیز گفت «هیچ آمریکایی عزادار او نخواهد بود.» زینب سلیمانی دختر فرمانده پیشین نیروهای قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در همین ارتباط می‌‌گوید «ترامپ دستور داد پدرم ترور شود و بایدن از آن حمایت کرد.» وی نیز همان نظر روزنامه کیهان تهران را دارد که در چند مقاله و گزارش نوشته است «سگ زرد برادر شغال است!» اما روی کار آمدن بایدن در ایالات متحده چنان خامنه‌‌ای را امیدوار کرد که پیش از این گفته بود «برای رفع تحریم یک ساعت هم تأخیر نباید کرد.»

افزون بر اینها، تحمل کشورهای منطقه در قبال تهدیدات رژیم ایران تمام شده و اکنون کار به جایی رسیده که در اسرائیل صحبت از اقدام نظامی یکجانبه مطرح می‌شود. دیر یا زود بحث مذاکره دو یا چند جانبه تهران با آمریکا‌‌ علنی‌‌ مطرح خواهد. اما نباید فراموش کرد که مشروعیت جمهوری اسلامی در خود ایران بر باد رفته و نارضایتی‌ها در ایران به حدی رسیده که در آستانه انفجار قرار گرفته! در حال حاضر تمام تلاش جناحین نظام که خود را سرنشینان یک کشتی می‌دانند این است که از فرصت جدیدی که با دولت بایدن ممکن است در اختیار آنها قرار بگیرد، مردم را امیدوار نگه داشته و آنها را به پای صندوق‌های رأی ۱۴۰۰ بکشانند.