پس از شیوع کُرونا در ایران دولت مدعی شده بود که به افرادی که به دلیل تعطیلی کسب‌وکارها بیکار یا اخراج شوند حقوق بیکاری پرداخت خواهد کرد. اکنون با گذشت حدود یک سال پس از این وعده مشخص شده که میلیون‌ها نفر که واجد شرایط دریافت حقوق بیکاری بودند هیچ مبلغی دریافت نکردند.
محمد شریعتمداری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی مهرماه امسال از اختصاص ۵ هزار میلیارد تومان برای پرداخت بیمه بیکاری خبر داده بود اما اما گزارش «دیوان محاسبات کشور» که در روز ۴ اسفند منتشر شد، نشان می‌دهد که تنها ۱۷۰۰ میلیارد تومان از این مبلغ پرداخت شده است.
مسعود بابایی مدیرکل حمایت از مشاغل و بیمه بیکاری وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از حدود ۷۳۰ هزار نفری که بیمه شده اجباری سازمان تامین اجتماعی هستند، تنها ۶۷۰ هزار نفر موفق به دریافت بیمه بیکاری خود شدند.
این در حالیست که خبرگزاری ایلنا در گزارشی با اشاره به پرداخت نشدن حقوق بیکاری به بسیاری از واجدین شرایط نوشته که «با فرض اینکه ۱۷۰۰ میلیارد تومان تماما برای حدود ۶۷۰ هزار نفر هزینه شده است، کل پرداختی دولت به بیکارانی که از اقتصاد کرونا زده به جا ماندند، به ۱۷۹۰ میلیارد تومان می‌رسد که ۳۲۱۰ میلیارد تومان کمتر از معادل ریالی اعتبار ارزی وعده داده شده است اما در حال حاضر آنچه پرداخت شده با آنچه که اعلام شده بود، ۳۳۰۰ میلیارد تومان تفاوت دارد.»
خبرگزاری ایسنا نیز در گزارشی نوشته که ۹۱ هزار نفر از کسانی وزارت کار آنها را مشمول دریافت بیمه بیکاری دانسته بود و مراحل ثبت نام در وبسایت و درج درخواست آنها نیز انجام شده نتوانستند بیمه بیکاری دریافت کنند.
بر اساس این گزارش رئیس گروه بیمه بیکاری امور فنی بیمه شدگان سازمان تامین اجتماعی، لیست ۹۱ هزار نفر از کسانی که به دلیل تبعات کرونا شغل خود را از دست داده و بیمه بیکاری دریافت نکرده اند به سازمان برنامه و بودجه ارسال و دستور تامین اعتبار برای پرداخت مقرری بیکاری کرونا نیز برای این عده صادر شده است.
او درباره تاخیر در واریز مقرری گفته با وجود آنکه ۲۷ دی ماه دستور تامین اعتبار از سوی ریاست سازمان برنامه و بودجه داده شده هنوز پرداختی از طرف خزانه انجام نگرفته و تاخیر در واریز مقرری از طرف سازمان تامین اجتماعی نیست.
این گزارش نشان می‌دهد برخلاف ادعای تخصیص منابع، منابع محدودی برای پرداخت بیمه بیکاری در اختیار سازمان تأمین اجتماعی قرار گرفته است.
در همین حال شرایط دشوار و پیچیده وزارت کار برای پرداخت حقوق بیکاری در حالت عادی میلیون‌ها نفر از دریافت حقوق بیکاری محروم کرده است. در همین حال بسیاری از واجدین شرایط می‌گویند یا اصلا مبلغی دریافت نکردند یا مبلغی معادل سه ماه حقوق بیکاری و تنها برای اسفند ۹۸ و فروردین و اردیبهشت ۹۹ دریافت کرده‌اند.
یکی دیگر از مشکلات دریافت‌کنندگان بیمه بیکاری تغییرات در وبسایت و شیوه ثبت‌نام درخواست متقاضیان بوده است. وزارت کار احراز هویت و دریافت نام کاربری و گذرواژه برای ثبت نام در وبسایتی که برای درخواست بیمه بیکاری معرفی شده را به دفاتر پیشخوان دولت واگذار کرده که تخصصی در انجام این کار نداشتند. به دلیل ناآشنا بودن متصدیان این دفاتر به بارگذاری اطلاعات، متقاضیان بیمه بیکاری سرگردان شدند.
یکی از افرادی که به دلیل شیوع کُرونا بیکار شده به خبرگزاری «ایلنا» گفته است: «از اول اسفند ۹۸ بیکار هستم. جهت اینکه نرم‌افزار وزارت کار تغییر کرد تا به حال موفق به دریافت حقوق بیکاری و تمدید دفترچه بیمه خود نشده‌ام. با توجه به اینکه از بیماری‌ام اس رنج می‌برم و از ناحیه پاها ناتوانم و از آمپول‌ها و داورهای خاص استفاده می‌کنم برای امرار معاش از تاریخ بیکاری ناچار به فروش به اندوخته‌های همسرم شدم و با قرض کردن از اقوام هزینه‌های دارو و درمان‌ام اس را فراهم می‌کنم.»
یکی دیگر از شاغلان بیکار شده نیز گفته که «از مرداد ۹۹ برای دریافت مقرری بیکاری درخواست داده‌ام. در مرحله اول پس از مراجعه به اداره کار، مرا جهت دریافت کد احراز و ثبت نام به دفتر پیشخوان دولت معرفی کرده‌اند. پس از طی مراحل و پیگیری‌های مکرر توسط کارشناسان اداره کار، تنها کد احراز دریافت کرده‌ام و هیچگونه پرونده‌ای در سامانه جامع روابط کار برای من تشکیل نشده است. در این چند ماه بارها جهت پیگیری پرونده به وزارت کار مراجعه کرده‌ام اما پس از گذشت ۵ ماه تازه به من اعلام می‌کنند که پرونده شما در سامانه ثبت نشده است؛ البته از ۲۷ دی هم که به من اعلام کردند پرونده‌ای در سامانه جامع روابط کار ندارم هنوز هیچ تحولی در وضعتیتم ایجاد نشده است.»
یکی از بیکارشدگان که فرزند بیمار دارد نیز گفته که «حدود ۵ ماه است که برای دریافت حقوق بیکاری ثبت نام کرده‌ام و به دفتر پیشخوان دولت هم رفته‌ام اما هنوز جوابی دریافت نکرده‌ام. به اداره کل کار استان تهران مراجعه کرده‌ام. گفتند دوباره باید ثبت نام کنید. بازهم کارم انجام نشد. با این سن زیاد و همسر مریض تا کی باید رفت و آمد کنم؟ کسی باید جوابگو باشد. دیگر خسته شدم.»
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی پس از اعلام رسمی شیوع کُرونا در ایران در گزارشی اعلام کرد که بر اساس سناریوهای مختلف بین ۲ تا ۶ میلیون نفر در سال ۹۹ به دلیل عوارض اقتصادی ناشی از شیوع این بیماری بیکار خواهند شد.
این در حالیست که بسیاری از افراد شاغل در ایران به ویژه در مشاغل کارگری، بدون قرارداد کاری و بدون اینکه برایشان حق بیمه واریز شود به کار مشغول هستند. افرادی که کارفرما برای آنها حق بیمه پرداخت نکرده باشد مشمول حقوق بیکاری نیستند.
با وجود تعداد زیاد افرادی که بدون پرداخت حق بیمه و با قراردادهای موقت یا بی‌قرارداد به کار مشغول هستند، پیش‌بینی می‌شود تعداد بیکارشدگان به دلیل شیوع کُرونا بیش از ارقام محاسبه شده توسط مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی باشد.
